Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/479

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

क्रिस्तावाणची सताय थंय खूब तेंप उरली. उपरांत धर्मांतर आनी स्थलांतर हाका लागून इस्लामांचो प्रसार वाडलो. इकराव्या शेंकड्यांत ड्रखिझांनी लेबानी पर्वताचे आनी सिस्येंत आपलो राबितो केलो. कांय तेंप लेबाननाचेर मंगोलांनीय आपली सता प्रस्थापीत केली.सोळाव्या शेंकड्यात तुर्की आॅटोमन साम्राज्याचो हो एक भाग जालो.आॅटोमन अधिका-यांनी मौंट लेबानन जिल्हे आनी शेख हांच्या ताब्यांत दिल्ले. सोळाव्या शेंकड्यांत माआन कुळांतल्या फक्र अद् दीन हाणें स्वायत लेबाननाचि येवजण मांडली. ताणें अस्तंत युरोपाकडेन वेपारी लश्करी कबलाती करून किरिस्तांव धर्माक प्रोत्साहन दिलें. सतराव्या शेंकड्याच्या शेवटाक घराण्यान ह्या भागाचेर आपलो शेक बसयल्लो. १७८८ ते १८४० मेरेन मौंट लेबाननाचेर शीहाब घराण्यांतलो दुसरो बशीर हाची सता अाशिल्ली. ताणें आपले सतेचो खूब विस्तार केल्लो. एकुणिसव्या शेंकड्याच्या मध्माक सावन लेबाननाचेर ब्रिटीश आनी हेर युरोपियांच्यो घुरयो पडपाक लागल्यो. उपरांत थंयच्या ड्रूझिझ आनी किरीस्तांव हांचेभितल्ली दुस्मानकाय वाडोवन तांच्यांत झगडीं सुरू जालीं. पूण युरोपांतल्या मुखेल देशांचे मध्यश्थीन थंय शांतता प्रस्थापीत करून थंय नवें शासन स्थापलें. १८६४त किरिस्तांवांखातीर स्वतंत्र राज्यपालाची नेमणूक करून मौंह लेबानन ह्या स्वायत प्रांताची निर्मिती केली. पयल्या म्हाझुजांत आॅटोमन सम्राज्यान जर्मनीक तेंको दिल्ल्यान ,दोस्त राश्ट्रांनी आॅटोमन सम्राज्या वांगडा लेबाननाकूय रेवाडो घातिल्लो. हाका लागून लेबाननाची अर्थीक स्थिती इबाडली. लेबानी लोकांचेर उपासमारीची पाळी आय़ली. पयल्या झुजामेरेन लेबानन हो सिरियेचो एक भाग आशिल्लो. १९१८त दोस्त राश्ट्रांनी हो भाग आपल्या ताब्यांत घेवन, थंयच्या अरबांच्या आदारान तुर्की लोकांक लेबाननांतल्यान धावंडावन घाले. तुर्काची हार जाल्ल्यान आॅटोमन साम्राज्य बरखास्त केलें. उपरांत १९२०त जाल्ले बसकेंत राश्ट्रसंघाच्या आदेशावयल्या सिरियेचो कारभार फ्रांसाकडेन सोंपयलो. तातूंत मौंट लेबाननाचोय आस्पाव आशिल्लो. उपरांत फ्रॅंचांची सिरिया वेगळो काडून बाकिच्या प्रदेशाक ग्रेटर लेबानन हें नांव दिलें. मुखार होच प्रदेश लेबानीज रिपब्लीक म्हूण अस्तित्वांत आयलो. तातूंत मुस्लिम लोकांचोय आस्पाव आशिल्लो. १९२३त राश्र्टसंघान लेबानन आनी सिरिया विक्ष्वास्त प्रदेश म्हूण फ्रान्साकडेन दिले. फॅंचांचे देखरेखीखाल त्या प्रदेशांनी येरारी , भौशिक आनी अर्थीक स्थितींत सुदारणा जाली. पून उपरांत जागतिक मंदीच्या काळांत शेतवडीचें म्हत्व उणें जाल्लयान थंयच्या लोकांनी चड स्वातंत्र्यांची मागणी केल्ली. १९३६त फ्रॅंको लेबानीज हांच्यांत स्वातंत्र्य आनी इश्टागतिची कबलात जाली. थंय वेगवेगळ्या पंगडाचे लोक आसिल्ल्यान तांच्यांतलो तणाव उणो करपाखातीर १९०६त प्रजासताकाचो राश्र्टाघ्यक्ष मॅरोनायट, पंतप्रधान सुन्नी आनी सुन्नी आनी विघिमंडळाचो सभापती शिया पंथी आसतलो अशें थारयलें.

दुसरें म्हाझूज चालू जाल्लें तेन्ना, १९४०त व्हिशी सताधिकार्यांनी लेबानन आपल्या ताब्यांत घेतलो. पूण १९४१त अॅंग्लो- फ्री फ्रेंच हांच्या जोड सैमान लेबानन आनी सिरिया पादून आपल्या ताब्यांत व्हेले. फ्री फ्रेंच प्रतिनिधींनी २६ नोव्हेंबर १९४१ दिसा लेबननाच्या स्वातंत्र्याची घोशणा केली. १९४३त लेबानन प्रजासताकाचि स्थापणूक केली. त्याच वर्सा वेंचणुको घेवन थंयच्या राश्र्टवादी पक्षाक जैत मेळ्ळें. शेख बीसारा अल् कूरी हो लेबाननाचो पयलो राश्र्टश्यक्ष जालो. मुखार नव्या शासनान फ्रेंचांचो प्रभाव आशिल्ल्या संविघानांत कांय सुदारणा केली म्हूण ताका विरोध करुन रास्र्टध्यक्ष बिशारा आल् कूरी मंत्रिमंडळाक बंदखणींत घाले. पुराय देशान हे घडणुकेचो विरोध सरकाराआड उठाव केले. स्थिती हाताभायर वता तें जाणून उपरांत ब्रिटतशांनी मध्यस्थी करून शसनाची पुनर्रचणूक केली. लेबाननाच्या स्वातंत्याची घोशणा केल्ली तेन्ना थंयचो समाज विंगड विंगड पंगडांनी विभागिल्लो. ताका लागून आपसांतली दुस्मानकाय पयस करपाखातीर सतासमतोलाच्या प्रस्नाचेर वेगवेगळया पंगडांभितर सनझोता जालो. १९४६तल्या थरावाप्रमाण कार्यकारी आनी वैधानिक कार्यांत किरिस्तांव आनी मुसलमानांचो वांटो ६:५ असो दवरलो. जानेवारी१९४४त लेबाननाच्या पुराय स्वातंत्र्याची घोशणा केली. १९४५त फ्रेंच आनी ब्रिटनान थंयचें आपआपलें सैन्य काडून घेतलें. ताका लागून १९४६त लेबाननाक पुराय स्वातंत्र्य मेळ्ळें.

स्वातंत्र्य मेल्ळ्या उपरांत मुखावयलीं वीस वर्सा हो लेबननाचो अर्थीक आनी राजकीय नदरेन स्थिरतायेचो काळ उरलो. सुरवेच्या काळांत अरब- इझ्रायल हांचेभितर जाल्ल्या तिनूय झूजांनी लेबानन तठस्थ रावलो. १९५७त राजकारणावयल्यान थंयच्या मुस्लिम पंगडांभितर संघर्श सुरू जालो. १८५८त लेबाननाची भौशिक स्थिती खूब इबाडली. त्याच वर्सा मुस्लिम आनी किरिस्तांवांभितर संघर्श सुरू जालो. हाका लाून लेबानन सरकारान जुलय १९५८त अमेरिकेकडच्यान लश्करी आदारघेतलो. त्या काळांत चेंबरान जनरल फुआद काहाब हाका सशस्त्र सैन्याचो कमांडर म्हूण वेंचून काडलो. उपरांत लेबननाचो राश्ट्राध्यक्ष म्हूण तोच वेंचून आयलो. तो १९६४ मेरेन सतेर उरलो. ताच्या उपरांत १९६४-७० मेरेन चार्लस हॅलो आनी १९७०-७६ मेरेन सुलेमान फ्रांजिया हे सतेर आयले.

अरब-इझ्रायल झुजांत सुरवेच्या तेंपार लेबननान वांटो घेवंक नाशिल्लो. पूण १,८६,००० पॅलेस्टिनी अरब-जेन्ना मुस्लिम निर्वासीत म्हूण दक्षिण लेबाननांत रिगोवन इझ्रायलाआड कारवाय करपा लागले, तेन्ना सावन लेबानन आनी इझ्रायल हांच्यांत दुस्मानकाय वाडली. तशेंच इझ्रायलाचेर बहिश्कार घालपी अरब धोरणाक लेबानान तेंको दिल्लो म्हूण देशांत धर्मीक दंगली जावपाक