करतात आनी ते राती बायलो पदां म्हणटात. लग्ना दिसा न्हवरो व्हंकल एकामेकांचो उजवो हात हातांत घेतात आनी उपरांत एकामेकांच्या गळ्यांत हार घालतात. उपरांत दोगांय अग्नीभोंवतणी पांच प्रदक्षिणां घालतात. हें सगळें जातकच दोगांय एकामेकांक पिठ्याच्या लाडवाचे पांच घांस भरयतात. तांच्यांत विधवेक पुनर्विवाह करुंक मेळटा. दादल्याक खंयच्याय खिणाक आपले बायलेक सोडूं येता. पूण बायलेक मात घोवाचे मान्यतायेबगर घटस्फोट घेवंक मेळना. घटस्फोटीत बायलेक परत लग्न करुंक मेळटा.
हे लोक मेल्ल्या मनशाक बशिल्ले स्थातींत पुरतात आनी तांचें तोंड दक्षिणेकडेन करतात. बाराव्या दिसा सांजवेळचें तांदळाच्या पिठाचो दिवो करुन तो पेटयतात आनी ताच्या मुखार एका पाटार गंव, तांदूळ, फुलां, फळां आदी वस्तू दवरतात आनी रातभर थंयच बसून रावतात. हे लोक महाकाली, अंबा, बहुचरा, हिंगलाज आदी देवतांक भजतात.
महाराष्ट्रंतल्या रावळ जमातींत चव्हाण, छत्रभुज, लके, पोवार, जाधव, कवड, आदी आडनांवां आसात. एक आडनांव आशिल्ल्या कुळांत तांच्यांत लग्नसंबंद जायनात. लग्नाच्या दोनचार दीस आदी न्हवऱ्याक हळद लायतात आनी उरिल्ली हळद व्हंकलेक लावपाखातीर तिच्या घरा धाडटात. हळदी वांगडा पाचवी साडी आनी गोंडे (मुंडावळ्यो) धडटात. दुसऱ्या दिसा देवकाखातीर बोकडो मारुन ताच्या मांसाची मेजवानी दितात. लग्ना दिसा नव्हऱ्याक घोड्यार बसोवन मिरयत पयलीं मारुतीच्या देवळांत व्हंकलेगेर वता. थंय न्हवरो-व्हंकलेक एकामेकां मुखार उबीं करुन मदीं अंतरपाट धरतात आनी पुरोयत मंगलाश्टकां म्हणटात. मंगलाश्टकां जातकच अंतरपाठ कुशीक काडटात आनी उपरांत दोगांय घोव बायलां जातात. सांजेची जेवणावळ जाता.
हांच्यांत मनीस मरतकच ताच्या तोंडांत तीर्थ आनी गोमूत घालतात. मडें कोंड्याच्या मखरांतल्यान मसंडेंत व्हरुन तें उदेंतेकडन तोंड करुन पुरतात. मृताचो उत्तरीधिकारी शंखांतल्यान थोडें उदक ताच्या तोंडांत घालता. मड्याचेर सुरवेक मीठ घालून उपरांत माती घालतात. मागीर त्या जाग्यार थडें बादतात. तिसऱ्या दिसा सकाळीं मसंडेंत वचून मृतात्म्याक शीत, भाजी ओंपतात. इकराव्या दिसा घराच्या वाश्याक फुलांचो एक हार हुमकळायतात आनी ताचे सकयल एक तांबययो तशेंच पिठा दिवो दवरतात. उपरांत एक बोकडो बळी दितात. त्यावेळार मेल्ल्या मनशाचो आत्मो एखाद्या सोयऱ्याच्या आंगांत येता आनी आपली इत्सा सांगता. आंगांत आयिल्लो मनीस निपचीत पडटकच मेल्लो मनीस स्वर्गाच्या दाराकडे पावलो अशें समजतात. उपरांत जेवण घालतात. मेल्या मनशाचें वर्सश्राध्द करतात. कांय वेळां नागपंचमीक वा दसऱ्याक श्राध्द करतात. हे लोक महादेव, ताचो त्रिशूळ, भैरोबाचें मुखें वा चांदीचो टाक, देवी आनी खंडोबामहांकां पुजतात. तांच्या घरांत भैरोबा, तुळजापुरची भवानी, चतु:श्रृंगी हांगाची देवी, गोरखनाथ, खंडोबा, मच्छिंद्रनाथ आदींच्यो मूर्ती आसतात.
अस्तंत रावनदेशातले रावळ सुमार आठशें वर्सां आदीं चितोड आनी अबू हांगाच्यान रावनदेशांत आयले. घरांतल्या कत्यां दादल्याक रावळ ही उपाधी आसा अशें मानतात. तांच्यांत ल्हान चल्या भुरग्याक कुंवर म्हणपाची चाल आसा, देखून राजपूत घराण्याकडे तांचो संबंद आसूं येता. तांच्यांत विधवेक परत लग्न करुंक मेळना. तेचप्रमाण तांचीं गोत्रां राजपूत लोकांवरी आसात. हे लोक चडशे शेती करतात, कांय लोकांक व्हड व्हड जमनी इनामां मेळील्ल्यो आसात. तांचे वट्ट शाण्णव पोटभर आसात अशें सांगप जाता. पूण ह्या भागांत चव्हाण, चित, धवल, डोरिक, जाधव, कुभें, परमार, सोळंकी आदी कांय पोटभेद मेळटात. हे लोक महादेव, गणपती, विठोबा, कृष्ण, देवी, खंडोबा आनी त्रिशूळ हांची पुजा करतात. दक्षिण वा गुजराती ब्राह्मण ताचे पुरोयत आसतात. गोसावी हे तांचे धार्मिक गुरु. चित आनी डोरिक रावळ चल्याच्यो मुजी करतात.
हांच्यांत मामेभयणीकडेन लग्न जावंक मेळटा. पूण आतेभय़ण आनी मावसभयणीकडेन लग्नां जावंक मेळना. लग्नाच्या कांय दीस आदी न्हवरो- व्हंकलेचो साखरपुडो करुन न्हवऱ्या वटेनचे लोक व्हंकले हातांत साकरेचो पुडो दितात. लग्नावेळार न्हवरो – व्हंकलेक मदलो अंतरपाट कुशीन काडटकच दोगांय एकामेकांक पिठाच्या लाडवाचे पांच घांस दितात. हेर लग्नविधी महाराष्ट्रंतल्या हेर रावळ लोकांच्या लग्नविधीवरी आसता. चित आनी डोरिक रावळ कपलाचेर बाशींग बांदिनात.
हे लोक मड्याक लासतात वा पुरतात. ताचे आदीं वडाच्या वा पिंपळाच्या पानान मेल्या मनशाच्या तोंडांत थोडें उदक घालतात. इकराव्या दिसा मनीस ज्या जाग्यार मरता थंय एक ल्हानसो फोंड मारुन तातूंत एक जितें नस्ते पुरतात. उपरांत त्या फोंडकुलार थोडे तांदूळ वाटकुळे पातळावन ताचेर इकरा दिवे आनी इकरा भाकऱ्यो दवरतात आनी तांची पुजा करतात. हे लोक मेल्ल्या मनशाचें श्राध्द वाडटात आनी म्हळय करतात. -कों. वि. सं. मं.
रावळ राजवंश : चितोड हांगा राज्य केल्लो एक राजवंश. इ. स. 12 व्या शतमानासावन ह्या वंशाच्या इतिहासीक सुरवात जाली. ह्या शतमानांत गुहिलोत वंशांतलो राजा रणसिंह (कर्णसिंह) चितोड हांगा राच्य करतालो. ताका महणसिंह, क्षेमसिंह, माहप आना राहप असे चार पूत आशिल्ले. रणसिंहा उपरांत क्षेमसिंह चितोडचे गादयेर
