आनी सरकारी क्षेत्रांनी सुदारणा घडोवन हाडचे पासत यॅल्त्सीनान साबार नव्यो येवजण्यो आंखल्यो. पूण त्या येवजणांक आदले कम्युनिस्ट आनी हेर अधिकारी खरपणान विरोध करपाक लागले.
अध्यक्ष हो रशिया गणराज्याचो मुखेली म्हूण जाल्यार प्रधानमंत्री हो राज्यवेवस्थेचो मुखेली म्हूण वावुरता. प्रधानमंत्र्याक सल्लो दिवपाक कांय वेंचीक मंत्र्यांचें कॅबिनेट आसता. ताका काउन्सिल ऑफ मिनिस्टर्स अशें म्हण्टात, रशियेचे संसदेक ‘काँग्रेस ऑफ पिपल्स डेप्युटिस’ अशें म्हण्टात. तातूंत 1,00 वयर वांगडी आसतात. तें विधिमंडळांतलें सगळ्यांत श्रेश्ठ मंडळ. सुप्रिम सोव्हिएत ह्या मंडळाकय कांय खाशेले कायदे करपाचो हक्क आसा. सुप्रिम सोव्हिएत हें ‘काउन्सिल ऑफ फॅडरेशन’ आनी ‘काउन्सिल ऑफ नॅशनलिस्ट’ अशें दोन घरांनी विभागिल्लें आसा. सुप्रिम काउन्सिलाचे वामगडी हे काँग्रेस वामगड्यांमदलेच वेंचून काडटात.
देशांतलो राज्यकारभार वेवस्थीत चलचो म्हणून रशियेचे 49 प्रांत केल्ले आसात. तांकां रशियन भाशेंत ‘ओब्लास्ट’ अशें म्हण्टात. तसेंच 6 व्हडले वांटे केल्लें आसात, ताका ‘क्रॅस’ म्हण्टात. तशेंच, नागरिकत्वां प्रमाण वांटे केल्ले हेर सुमार 30 स्वशासनी प्रदेशय थंय आसात. देशांतले पुराय राज्यवेवस्थेंत थिराय हाडचे खातीर काँग्रेसीन 1991 त यॅल्त्सीनान कांय खाशेले हक्क दिल्लर. त्या हक्कांचो उपेग करून यॅल्त्सीनान साबार थळाव्या अधिकाऱ्यांक काडून उडोवन, तांचे सुवातेर नवे अध्यक्ष नेमले. तशेंच, ताणें आखिल्ले नवे अर्थीक येवजणेक कसलीच बादा येवची न्हय हेपासत ताणें प्रदेशीक वेंचणुकोय फुडें धुकल्ल्यो.
रशियेंत कम्युनिस्टांची राजवट चलताली तेन्ना सोव्हिएत सरकाराची केजीबी नांवाची एक खाशेली राजकीय पुलीस पद्दत आशिल्ली. मनशाचे जिणेंत तशेंच कायद्यांत हस्तक्षेप करपाचे कांय खाशैले हक्क सोविएत सरकारान ते संस्थेक दिल्ले. पूण सोव्हिएत युनियनाचे कुडके जाले उपरांत केजीबी संस्थेचोय अंत जालो. सध्या रशियन लोकांचो स्वातंत्र्य आनी हक्क राखून दवरपा खातीर रशियन सरकारान कांय खाशेले कायदे केल्यात. प्रोक्युरेटर जनरल ह्या मुखेल रशियन कारद्यासंबंदीत अधिकाऱ्याची काँग्रेसीच्या सल्ल्यान अध्यक्ष नेमणूक करता. संविधानीक न्यायालय ह्या रशियेंतल्या मुखेल न्यायालयाची स्थापणूक 1992 त जाली. थळाव्या न्यायालयांक पिपल्स कोर्ट अशें म्हण्टात. तांचे न्यायाधीश भोवमतान पांच वर्सां खातीर वेंचून काडटात. न्यायवेवस्रथेंत सुसारणा घडोवन हाडचे खातीर रशियन सरकारान न्याय आयोगाचीय स्थापणूक केल्या.
राखणेवेवस्थाः सोव्हिएत युनियनाची फौज ही संवसारांतली सगळ्यांत व्हडली फौज आशिल्ली. पांयदळ, नाविक दळ आनी हवाई दळांत मेळून सुमार चाळीस लाख सोव्हिएत युनियनाचे लोक वावुरताले. अठरा वर्सां जाल्ल्या दादल्यांक उण्यांत उणें दोन वर्सां खातीर तरी सैन्यांत भरती जावचें पडटालें. पूण सोव्हिएत युनियनाचे कुडके जाले उपरांत सोव्हिएत फौजेचो ताबो स्वतंत्र गणराज्यांच्या राष्ट्रकुलाकडेन गेली. सोव्हिएत युनियनासावन वेगळ्या जाल्ल्या राश्ट्रांनी सद्या आपआपली फौक उबारपाचो दावो केला. ते प्रमाण 1992 वर्सा सावन रशियेन आदल्या सोविएताचें कांय सैन्य दवरून तो आपलें नवें सैन्य उबारपाचे तयारेक लागला. त्याच वर्सा बेलारस, खजाकस्तान तशेंच युक्रेन ह्या गणराज्यांनी आपआपल्या राज्यांत आशिल्लीं सोव्हिएताचीं प्रमाणू हत्यारां इबाडून उडोवपाचो, ना जाल्यार सात वर्सांभितर रशियेचे स्वाधीन करपाची रसियेकडेन कबलात केल्या.
अर्थीक स्थितीः सोव्हिएत युनियनाच्या तेंपार अर्थीक वेवस्थेचेर रशियेंत कडक नियंत्रण आशिल्लें. ल्हान- व्हड उद्देग धंदे तशेंच शेतकी जमनीचेरूय सरकाराचीच मालकी आशिल्ली. खाजगी वेवसायाक बंदी आशिल्ली. कम्युनिस्ट अधिकाऱ्यांनी नव्यो येवजणो आंखून रशियेचो उद्देगीक राश्ट्रां भितर आस्पाव केलो. दर एकल्याक काम आनी राश्ट्राचो विकास घडोवन हाडचे खातीर कम्युनिस्ट पक्षान पांचवर्सुकी येवजणो चालीक लायल्यो. दर एके येवजणेंत एका खाशेल्या उद्दिश्टांचेर भर दिल्लो. कम्युनिस्ट सरकार दर एका कारखान्याक कच्च्या म्हालाची पुरवण करून, तांच्या मॅनेजरांक दर म्हयनांक कितलें उत्पादन करचें आनी तें कोणाक विकचें हाची पुराय म्हायती दिताले. तशेंच, शेतखी जमनीचेय ल्हान – व्हड वांटे करून ते थरावीक पंगडाचे सुवादीन केल्ले. त्या पंगडांक कम्यून म्हण्टाले. सादराणपणान शेतकामत्यांची धा- बारा कुटुंबां एकठांय येवन एक कम्युन तयार जातालें. पूण ही पद्दत अपेशी थरिल्ल्यान फुडें तिचे कोलखोज आनी सोव्हखोज अशे दोन भाग केले. कोलखोज हे पद्दतींत शेतकी सामुदायिक मालकिची आसताली आनी ती सामुदायीकपणानूच कसताले. सोव्हखोज हातूंत पुराय जमीन सरकाराचे मालकीची आसून, तातूंत वावुरतल्याक म्हयन्याळें वेतन मेळटालें. पूण 1992 त नव्या रशियन सरकारान कांय जमनीचें खाजगीकरण सुरू केलें.
सोव्हिएत युनियनाचें विभाजन जाले उपरांत जाले उपरांत रशियेची अर्थीक स्थिती साप्प इबाडिल्ली. कारखान्यांतलें उत्पादन घटत रावून, म्हारगाय खूब वाडली. नव्या रशियन सरकारान अर्थवेवस्था जाग्यार हाडचे खातीर अमेरिका, तशेंच हेर अस्तंती देशांचो आनी जपानाचो आदार घेतला.
बार्ली, फ्लेक्स, भाजीपालो, फळफळावळ, ओट, बटाट, राय, शुगर बीट, सुर्यफूल आनी गंव हीं हांगाचीं मुखेल पिकां. हेर देशांपरस रशियेंत कड्डणां चड पिकतात. पशूधनाच्या मळारूय हो देश समृध्द आसून गोरवां, मेंढरां आनी दुकर हीं तांचेमदलीं मुखेल.
