An Dara Caibidil.
“Innistear dúinn sgeulta ar n-aṫaraċ a ċuaiḋ roṁainn.”
Ag cur ós cóṁair súile an té a leiġeas na briaṫra so, cosaṁlaċt Ṡeáġain Ṁic Héil Áirdeaspoig Ṫuama, a tá se riaċtanaċ, ins an am céadna traċt air an aimsir a ḃí ann ’nuair a rugaḋ é.
Breaṫnuiġ siar air an m-bliaḋain úd 1789—no, 1790, ’nuair a ḃí an Ḟrainc agus an Euróip air fád, air ḃruaċ a ḃeiṫ briste brúiġte, faoi ṡaltart soiġdiur a ḃí air mire le teann feirge a’s lasaraċta na h-antola boirbe. Feuċ iad ag bualaḋ agus ag briseaḋ, ag reubaḋ, ag losgaḋ, agus ag slad gaċ niḋ agus gaċ duine air a raiḃ meas no bláṫ, no biseaċ. Tá an riġ, an ḃainríoġan—an fear-tíre, an mac óg, no an inġean áluinn air aon ’ga d-tiomaint mar ċaorċaiḃ ann áir, le h-iad a ṁarḃaḋ agus iad a ḋíċeannuġaḋ. Buḋ h-é sin an t-am geur, truaġaċ; ḃí aṁgar agus ansoġ, cráḋ agus caoineaḋ i measg daoineaḋ na Fraince, agus na h-Eorpa air fad. Agus ḃí Éire féin ag feiṫeaḋ air uair a teastuiġṫe. Ḃí an doṁan mór faoi ċriṫ agus faoi eagla; agus ḃí meinne na n-daoineaḋ líonta d’ imniḋe agus de ṁío-ṡuaiṁneas.
Sin ċugaiḃ an t-am in a rugaḋ Seáġan Mac Héil.
Buḋ h-í Máire Niġ Ṁaoilċiaráin a ṁáṫair, agus Pádraic Mac Héil a aṫair. Ḃí aig a ṁáṫair móirṡeisear mac agus triur inġean. Buḋ h-é Seáġan an cúigeaḋ mac agus an seiseaḋ duine de ċlainn a ṁáṫar—óir ḃí deirḃṡiúr aige d’ár ḃ’ ainm Anna a ḃí ní buḋ sine ’ná é féin. So h-iad ainmne clainne a aṫar agus a ṁáṫar; Tomás an ċeud duine; Máirtín, an dara leanḃ—a fuair bas ’nuair a ḃí se ’na ṁalraċ; in sin, Maolṁuire; agus Pádraic an ceaṫraṁaḋ duine—aṫair an ollaiṁ diaḋaċta Tomáis a ḃí seal geárr ó ṡoin ’na oide air feaḋ bliaḋan a g-coláiste muintire na h-Éireann, i b-Pairís na Fraince. An cúigeaḋ leanḃ-fir—Seáġan—d’a raiḃ se i n-dán a ḃeiṫ ’na Áirdeaspog, ’na ṫreoir agus ’na ḟear coimeáda ag Catoiliciġiḃ na h-Éireann air feaḋ trí fícead bliaḋan. Rugaḋ do Ṗádraic Éaḋmon agus Máire agus beirt clainne eile, a fuair bas in aimsir a n-óige—deiċneaḃar daoineaḋ—iomlán na leanḃ a rug Máire a ċéile ḋó.
Buḋ ḃean ionṁeasda Máire Niġ Ṁaoilċiaráin, bean tuigsionaċ, árd-inntinneaċ, céilliḋe, a ṫug aire d’a tiġ, agus d’a cúram agus d’aṫair a clainne. Ḃí graḋ máṫar aice dóiḃ air fad, aċt ḃí feárr a’s bárr sin—gráḋ banaltraiġe a ḃeireas aire d’á clainn agus d’á cúram mar ġeall go ḃ-fuil si ag déanaḋ tola Dé. Mar ġeall air so, ḃí gean mór aig a mac Seáġan uirre ċo fad a’s ḃí si beo, agus tar éis a báis ḃí a cuiṁne i g-cóṁnuiḋe aig a ċroiḋe mar rós faoi ḃláṫ ag taḃairt uaiṫi balaiḋ ṫaiṫneaṁaiġ ṁilis. Fuair si bás ’nuair ḃí a mac timċeall naoi bliaḋna deug d’aois.
Do ṗós Pádraic an dara uair bean óg, áluinn, ṁaiseaċ—a ċol-ṡeisear féin—d’a r’ ḃ’ainm Caitlín Nic Héil, d’á ṁuintir agus d’a ċine féin. Ḃí aige de’n ṗósaḋ so seisear clainne, d’á ḃ-fuil beirt beo ins an am a tá i láṫair.
(Le bheith air leanamhain.)
Correspondence.
THE "TIMES" ON THE GAELIC MOVEMENT.
To the Editor of the "Gaelic Journal."
Sir,—While all agree that the article on the Gaelic Union Circular in the Times of the 4th ult. is a production of very great vigour and ability, very many complain of the tone of some passages in it. I do not. I think the article very fair, nay, very favourable, as things appear from the writer's point of view. He would be very glad that an “indigenous tongue—a distinct variety of human speech,” such as is the Irish language, should be preserved. But as seen from his stand-point he believes that all things forebode its destruction, and that the attempts of us who are striving to preserve it are idle and Quixotic. But I believe that our objects are feasible, and that I can show this to the writer of the article, and to the thousands who
