16
purawas kan mga kaborongan dapit sa saiyang kapaladan, na akong saiyang aki dai pa nakakaaram."
Natagob nin luha su mga mata kan gurang, tominoparing asin naghumaring humalé.
Daing ibang natada duman sa bidang kundi su hag- bayon; mantang napaharimihim su kagharong, dai siya nin nakoang magpamidbid saiya sa mga binibini, an kadaklan kan mga ini igot sa boot na naghihiling saiya. Pakapagborongborong, napasiring sa namumugtakan kan mga ito.
“Togote po ako nindo,” an sabi, “na lakadan ko an mga pagsusundan dapit sa marahay na pakikipagugalé. May pitong taon nang nakalipas na dai ako sa sakong bansa, asin sa sakong pagbalik digdi dai ako makatagal na dai ko pataratarahon an orog kamahalagang kaga- yonan na samno kaiyan; an kababayehan. ”
Mantang dai minsan sarong nangahas na somimbag, napiritan na humarayo si Ibarra. Napasiring sa pangkat nin nagkapirang ginoo, na ominaragitong, pagka- hiling saiya na nagdadangadang.
“Mga ginoo,” an sabi; “may sarong kaugalean sa Alemania na kun an sarong dai midbid minadolok sa katiripunan asin dai nakakasompong nin makapamidbid saiya, siya mansana an minasabi kan saiyang ngaran asin minapamidbid, asin an iba man minasimbag sa siring na palakaw. Itogot nindo sakuya an siring na kaugalean, bakong sa pagpalaog nin mga sa dayuhan na ugalé, ta an mga satuya mga marayrahay na gayo, kundi huli ta napiritan ako na gumibo nin siring. Tinaonggalangan ko na an langit asin an mga babaye sa sakong kaporoan, ngunyan boot kong pataratarahon an mga namamanwaan, an sakuyang mga kahimanwa. Mga ginoo, ako si Juan Crisostomo Ibarra Magsalin! ”
Su iba nagsarabi man kan saindang mga pagngaran na daing gayo nin kahologan, na bakong mga midbid.
“!Ako si... .!” an sabi nin sarong hagbayon na pahanga nang idoko su payo.
“Magkaigwa daw ako nin dangog sa pakipagolay sa tagapagawit (23) na an mga kasuratan nakapagpadanay kan kamuyahan niyako sa sakong banwaan? Sinabihan ako na dai ka na nagsusurat, alagad dai ninda ikinasasabi sako an dahelan.. .”
“An dahelan? Huli ta dai inaarang an inspiracion tanganing maghapa-hapa asin magputik. Igwang sa-
