dang hade, na nabibilanggo asin natatalikalaan sa lungib nin San Mateo, madatong sarong aldaw sa pagagaw sainda sa pasakit. Lambang sanggatos na taon pinopotol an saro kan saiyang mga talikala, asin buhi na su magibong na kamot asin su walang bitis; su too na sana an natatada. An hadeng ini iyong nagpapalinog asin nagpapahonoghonog kan daga kun nagbubulu o nagkikibigkibig, makosogon na marhay na, sa paggawgaw saiya kan kamot, inaabotan sya nin tulang, nasa pagkadoot saiya napopolbos. Dai ikinasasaysay kun ano an dahelan, kun ngata ta pinagaapod kan mga indio na hadeng Bernardo, sakale, ikinalilibong ninda ito sa ki Bernardo Carpio.
“Kun makatangkas na an bitis na too,” an maluhay na tataramon kan cochero na pinoot an sarong hagayhay, “itatao ko saiya an sakong mga kabayo, maglilingkod ako saiya asin magpapasibaya akong gadanon ... Ililigtas nya kita sa mga civil.”
Asin sinonod nin malipungaw na paghiling su tolong hade na naghaharayo.
Dangan sominonod su mga aking lalaki sa duwang rayray, mga mamondo, mga magabat su panglawog baga pinagpiririt lamang sa kosog. Su iba nagiirilaw nin dadyangaw, su iba darakulang kandila asin su iba mga farol na papel na may mga togod na kawayan, nagpapangaradye sa kagsing na tingog kan rosario na baga nakikipagiwal. Kasunod man si San Jose sa masipag na andas, sa mapagtios nyang lawog asin mamondo asin su sogkod nyang may mga burak nin azucena, sa tahaw nin duwang Guardia Civil na baga dinadara syang bilanggo, ngunyan sayod na kan cochero su pamandokon kan santo. Asin maging huli ta nariribarawan sya na nakikita nya su mga Guardia Civil o dai sya nin dakulang kagalangan sa santo na may siring na pagiriba, dai nangadye ni minsan sarong requiem aeternam. Sa hurihan ni San Jose su mga aking babaye na may mga ilaw, nasosokloban su mga payo nin mga panyong may mga torotiriklop sa irarom kan koko, siring man nangangaradye kan rosario minsan bakong gayong daragit na siring kan mga aking lalaki. Sa tahaw may mga nakikitang naggogoroyod nin mga korokonejong papel de Japon, na nagkakairilawan nin sadit na kandilang pula, sa itaas su ikog-ikog na tinabas na papel. Su mga barobata nagdaralaw sa procesion dara an mga kawatan na ito sa pagpaogma kan pagkamondag
