Page:El Filibusterismo Kadagosan kan Noli Me tanghere ni Jose Rizal 1962 v5.pdf/45

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been validated.


40

Ngunyan ominontok naman su carromata tanganing makaagi su procesion, asin su cochero na binanog nagalang na minatokas kan kalo asin nangangadye nin sarong Ama Nyamo sa enot na dominatong na ladawan sa andas asin garong sarong dakulang santo. Saro itong gurang na halabaon su barabas, nagtutukaw sa pangpang nin sarong hukay, sa tongod nin sarong kahoy ningabos na clase nin mga disekadong mga bayong. Sarongkalan na may koron, sarong almires asin sarong pangronot kan buyo iyo lamang an mga kasangkapan bagapagpahayag baga bilang na su gurang nabubuhay tampiman sana kan hukay sain duman nagloloto nin pagkaon. Iyo ito si Matusalem sa pangkatinubdan na mga ladawan sa Pilipinas: su saiyang talagad (95) asin sakale kagubay pinagaapod na Noel sa Europa asin lalong mamongayahon asin orog kamaogmahon.

“Kan panahon kan mga santo,” an nasa isip kan cochero, “hayag na daing mga Guardia Civil, ta huli kan mga culata daing mabubuhay nin halawig.”

Kasunod kan dakulang magurang, su tolong Hadeng Mago sa mga saradit na kabayo na nagkikinaranding, orog na su negrong si Melchor (96) na garong mararabasan su sa saiyang mga kaibahan.

“Dai, dai kaito sukat magkaigwa nin mga Guardia Civil,” an panapus na akala kan cochero na sa irarom kan saiyang boot naoori sya sa mga mamongayang itong mga panahon; “ta kun iyo an negro na iyan na nangangahas nin siring na kawat sa kataid kaiyan duwang kastila (si Gaspar asin si Baltasar) (97) nabilanggo na kuta.”

Asin kan makamasid na su negro may potong na coroim asin hade siring kan duwang kastila, natural na masaisip nya su hade kan mga indio asin hominagayhay.

“Aram mo po,” an saiyang magalang na hapot ki Basilio, “kun hiwas na su bitis na too?”

Ipinaulit ni Basilio su hapot.

“Kiisay bitis na too?”

“Sa hade!” an simbagkan cochero sa hababang tingog, may kaibang dakol na misterio.

“Hadeng ano?”

“Su satong hade, su hade kan mga Indio...” Hominoyom si Basilio asin nangirogkirog. Hominagayhay uli su cochero. An mga indio sa mga langtad may iniingatan na sarong alimat na su sain-