220
togtog na sa gadan,” an sadol ni Isagani. “Dai, mga ginoo,” an sabi ni Pecson kaiba an kalaberang saiyang ngisi; “sa pagselebrar kan pangyari daing ibang marahay kundi an dulaan sa sarong pansiteria na pagsirbihan nin mga intsik na mga huba, mga daing bado!” Su pakiran huli ta mapanglanghad asin sa dusta inako; si Sandoval iyo an enot na ominopak kaito; haloy nang boot nyang makita an sa laog kan mga establecimientong iniho na kun banggi garong mga maogmahon asin mga animado. Asin kan horas na nagtotogtog su orquesta pagipoon kan ikaduwang acto, nagpangburuhat su satong mga bagong-tawo asin binarayaan su teatro sa makuring escandalo kan mga gabos na mga duduman.
XXIII
SARONG BANGKAY
Dai man nanggad napaduman sa teatro si Simoun. Hominale sa harong sa ikapitong horas nin banggi dai namumugtak asin mamondo; su saiyang mga sorogoon nakita syang makaduwa paglaog may mga kairibang manlaenlaen na tawo; sa ikawalong horas nasompongan sya ni Makaraig naglilibotlibot sa may lansangan nin Hospital, sa harani kan convento ni Santa Clara, sa horas na nagbabagting su mga campana sa simbahan; sa ikasyam na horas nahiling naman sya ni Lutongboyod sa palibot kan teatro may kaolay na sarong sa paghiling sana garong estudiante, naglaog sa tata asin lominuwas uli asin nawara sa kadikloman kan kakahoyan. “Asin ano sakuya?” sominabi naman liwat si Lotongboyod; “anong makokoa na sakong patanidan sa banwaan?” Si Basilio, siring sa sabi ni Makaraig, dai man nagdalaw sa paluwas. An makauugay na estudiante, magpoon kan paghale sa San Diego sa pagbalukat ki Juli, na saiyang katipan, sa piglilingkodan kainiho, nagbalik sa saiyang mga libro, pinapaagi an panahon sa hospital, nagaadal o nagaataman ki Capitan Tiago na an helang saiyang linalabanan. Su ugale kan naghehelang naging sarong daing maka-
