58 EL FILIBUSTERISMO sa Manila mituon siya sa "primer año" sa latin. Ang iyang mga kauban, sa pagtan-aw sa iyang mga sapút, manglikay kaniya, ug ang iyang magtutudlo, nga maoy usá ka paring dominiko nga ambungan ug nawong, wala gayud mosukna kaniya, ug sa higa- yon nga motan-aw kaniya, modiyong dayon. Ang bugtong mga pulong nga ilang gikabaylo sulod sa walo ka bulan nga klase mao da ang iyang ngalan nga basahon sa talaan ug ang pulong nga adsum¹ nga litokón sa matag-adlaw inigtubag na sa tinon-an. Pagkapait sa mga pagbati nga mosantop sa iyang kalag inig- gulá na niya sa ilang tunghaan, ug sanglit nasabút man niya ang hinungdan niadtong gibuhat kaniya sa iyang mga kauban, pag- kadaghang luha nga nanglugmaw sa iyang mga matá ug pag- kadaghang mahay nga nangatawo ug nangamatay usab lamang. sulod sa iyang kasingkasing! Hilabihan ang mga hilak ug mga bakho niya sa ibabaw sa lubnganan sa iyang inahan nga iyang susoginlan sa iyang mga kaguol nga giluom lamang, sa mga ka- ulawan ug mga panamastamas nga iyang nadawat, kon, inig- hiduol na sa Pasko, dad-on siya ni Kapitan Tiago didto sa San Diego! Apan bisan pa niining tanan, naningkamot gayud siya pagsag-ulo sa "leccion," walay biyaan bisan usá ka koma, bisan hinoon wala kaayo siya makasabút niadto! Apan sa nadugay na mipahiuyon na lamang siya niadtong kahimtanga sa pagtan-aw niya nga sa tutoló kun upat ka gatus ka tinon-an sa iyang tung- haán may kap-atán da ang pagasukna-on, tungud kay nakadaní sa hunahuna sa magtutudlo gumikan sa ilang dagway nga kat- silan-on, gumikan sa ilang mga binuang, gumikan sa paghigug- ma kun gumikan ba sa bisan unsang laing hinungdan. Daghan usab hinoon ang mangalipay niadtong paagiha kay sa ingon tuod niana dili na man sila mahago sa paghunahuna ug pagsabút sa ilang gitun-an. -Mangadto ang mga tinon-an, sa kolihiyo, dili aron pagpa- kakat-on ni aron pagtuon, kon dili aron lamang pagpakalabáng sa pasulit, ug kon mahimo pagsag-ulo sa basahón, unsa pa may takus pangayuon kanila? Ang tuig wala mausik. Si Basilio nakalabáng sa pasulit, mitubag sa bugtong sukna nga gihimo kaniya, ug mitubag siya sama sa usá ka makina, walay hunong-hunong ug walay goginhawa, ug nakab-ut niya ang "nota" nga "aprobado," inubanan sa labihang mga katawa sa 1 Sa ato pa : ania. - P. sa Taghubad.
