16
tungud sa mga maayong kagawian nga gipakita kanila sa uban.
Tuod man, ang labaw ug panuigon kanila, ang nagasul-ob ug
mga saput nga pulos maitum, mao ang tinon-an sa pagka-mananambal nga si Basilio, nga naila tungud sa daghang mga masakiton nga malisud nga iyang naayo ug sa iyang mga paaging kahibulongan sa pagpanambal. Ang usa, ang labing daku ug labing
bigot bisan manghud kaayo sa nahauna, mao si Isagani, usa sa
mga magbabalak kun mamomuhat ug mga balak nga nahigula
niadtong tuiga sa Ateneo, usa ka batan-on nga lahi uyamut ug
taras sa uban, talagsa dang makigsulti ug hilumon kaayo. Ang
ginoo nga nakigsulti kanila mao ang bahandianon nga Kapitan
Basilio nga mopauli na gikan nga namalit didto sa Manila.
— Si Kapitan Tiago dili kaayo maayog panglawas — matud pa sa tinon-an nga naglingo-lingo sa iyang ulo; — dili gayud siya patambal . . . Sinugyotan sa usa a tatvo gisugo ako niya sa pagpaadto sa S. Diego aron kono paduawon sa iyang balay didto, apan ang iyang matuod nga tuyo mao nga makapatuyang siya pagtabako sa ampiyon.
Kon ang tinon-an moingon ngani nga usa. a tawo, ang iyang ipasabut mao si P. Irene, higala nga sandurot ug tinamod nga magtatambag ni Kapitan Tiago sa katapusang mga panahon una siya mamatay.
— Ang ampiyon maoy usa sa mga sakit nga mananakod ning bag-ong mga panahon — mitubag si Kapitan Basilio, dala ang usa ka pagtamay ug kaligutgot nga kaugalingon sa usa ka “senador” nga romanhon; — kana hiilhan na sa karaang mga tawo apan wala sila magpatuyang. Samtang ang mga tawo minghupot pa sa pagtuon sa mga paagi sa mga makinaadmanon sa kakaraanan (timan-i kini ninyo pag-ayo, mga batan-on) ang ampiyon gigamit lamang nga tambal, ug kon daw dili kamo motuo, tugani ako ninyo kon kinsang mga tawhana ang labing hinabako ug ampiyon. Ang mga insik, ang mga insik nga walay hikamaohan bisan usa ka pulong linatin! Ah, kon si Kapitan Tiago mihupot pa unta pagbasa sa mga sinulat ni Ciceron! . . .
Ug sa pagsulti niya niini nahapintal sa iyang nawong nga hinimungotan, sama sa nawong sa usa ka tinon-an ni pilosopo Epicuro, ang usa ka kasuko nga kaugalingon sa mga makinaadmanon sa kakaraanan. Si Isagani misud-ong kaniya pag-ayo: kadtong tawhana daw ingon ug gimingaw sa panahon nga karaan uyamut.
