219
puti, naggamit mga kupo nga baga, ug ang uban nagbitbit lang niini sa ilang mga kamut, pinasundayag ang ilang mga mahal nga aporong sida.
Sa pundok sa mga nanan-aw, si Tadiyo, kadtong tinon-an nga masakit dayon inigkanaog sa magtutoon, nag-uban sa iyang katipog lungsod, nga bag-o pa lamang nahiabut sa Manila nga nag-antus gani dili pa dugay tungod kay wala makasabut sa pilosopiya ni Descartes. Kadtong bukidnon mahibulong sa bisan unsa ug magsalig pangotana kang Tadiyo, ug kini magpatuyang lang usab ug pamakak, nagsalig sa pagka walay ala mag sa iyang kauban. Kon dunay katsila nga moyango kaniya, bisan kini gamay nga kawani ug mamaligya lamang sa tindahan, ipagarbo dayon niya nga kadto maoy usa ka pangulo sa usa ka buhatan sa Kagamhanan, usa ka markis, usa ka konde, ug uban pa; ug kon mosaylo lang gani, hm... kadto maoy usa ka bangos, usa ka wala hiilhi... Ug kon wala nay maglakaw nga ipanghambug ni Tadiyo sa iyang kauban, adto na usab siya moatubang sa mga nagsakay sa mga sakyanan nga maanindot... Bisan wala niya hiilhi, yangoan ni Tadiyo, sinyasan sa kamut ug adyosan, sama sa usa ka hinasa kaayo.
— Kinsa to?
— Da, motubag siya nga mao rag dili lamang magkabana, kadto mao ang Gobernador Sibil... ang segundo kabo... si mahistrado X...ang asawa ni... tanan akong mga higalang suod.
Ang bukidnon mahatingala usab kaayo, ug mamati kang Tadiyo nga magnganga ang baba ug nagbantay kanunay nga anha siya mahimutang sa kilid nga wala. Si Tadiyo diay higala sa mga mahistrado ug mga gobernador...
— Nakakita ka? Kadtong tawo nga taas, may patilya nga itum, libat ug diyutay ug nagsapot ug itum, mao kadto si mahistrado A., higalang suod sa asawa ni Koronel B. Usa ka adlaw niana, kon wala pa ako, magsinumbagay ang duroha...Adyos...Tan-awa; mao usab gayud ang paghiabut sa Koronel, dili kaha sila magka-away?
Ang bukidnon intawon mohunong sa pagginhawa, apan ang koronel ug ang mahistrado maglamanohay; ang sundalo, nga maoy usa ka ulitawong hamtong, mangomusta sa banay sa mahistrado, ug uban pa.
