215
naunsa ka na ugod, pinaransis... Kana, kana dili gayud mahimo...
Ug gipamulong kini niyang dili mahimo pinakita ang kaisug nga labaw pa sa kang Guzman, nga gihulga nga patya siyag usa ka pulgas kon dili niya ihatag ang kawhaan ka Taripa. Dayag na lamang nga si Pari Irene uyon kang Don Custodio ug nasilag sa mga dulang pinaransis. Ho! ... Siya nahiadto sa Paris, apan wala siya makatunob bisan na lamang sa asiras sa usa ka tiyatro didto. Nga luwason siya ni Bathala! ...
Apan ang opereta nga pransiyanhon daghan usab ug mga dumadapig. Ang mga opisyal sa Kasundalohan ug sa Kadagatan, uban kanila ang mga luyoluyo sa Heneral, ang mga kawani ug daghan nga mga dagkung tawo, nga naninguha sa pagpamati sa kalami sa sinultihang pranses nga litukon sa mga tinuod nga mga pransiyanhon; mitipon kanila ang mga nakapanaw sa M.M. ug nakakat-og binayabas nga pranses, ang mga nakaduaw sa Paris ug ang tanan nga sarang ta kanganlan nga ilustrado. Nabahin tungod niini ang katilingban sa Manila sa duha ka pundok, ang mga kadapig sa dulang pransiyanhon ug ang mga supak, kining mga ulahi tinabangan sa mga babayeng hamtong, sa mga asawa nga bubhoan nga nag-amping pag-ayo sa gugma sa ilang mga bana, ug ang mga dalaga nga may mga hinigugma; samtang ang mga walay kabilinggan ug mga maayong bata, dapig ang tanan sa dulang pransiyanhon. Nagsugatsugat lamang ang mga paskin, nagsaka-kanaog ang mga sinugo, may mga lalis, mga tigum, mga sultisulti, sabutsabut, mga lantugi ug hangtud nga gihisgutan pa ang usa ka kagubot sa mga indiyo, sa kataspukan niini, sa mga kaliwat nga labaw ug kaliwat nga ubos, mga pagkabantug ug uban pang mga binuang, apan sa pagkahuman sa daghang mga libak ug bagolbol, ang dula gitugutan, ug si Pari Salvi mipagulag usa ka pastoral nga walay mibasa gawas sa “corrector” sa patikanan. Ug unya gidungog nga ang Heneral nagkaaway ug ang iyang asawa, nga kini nagkanunayan sa mga balay sa ka lipay, nga ang Heneral nagalagut na, ug unya ang konsul nga pranses... nga dihay mga gasa, ug uban pa, ug misayaw ang daghang mga ngalan, ang kang insik Kiroga, ang kang Simoun ug hangtud ang sa daghan mga magdudula nga babaye...
Salamat ning eskandalosong sinugdan, misamot ang kahidlaw sa mga tawo, ug sukad pa sa bisperas, nga maoy pag-
