163
ngis, dala ang usa ka bangkaw nga halapad ug mahait; ginganlan siyag mahoma sa mga Indiyo, ug Santiago sa uban, ambut kahag ngano; ang mga Insik wala makasabut kon nganong duhay iyang ngalan. Mga buto sa sonsong sa mga botilya sa Champagne, ang hinagtik sa mga kopa, katawa, ang aso sa mga tabako ug kanang baho nga kinaiya sa mga balay nga insik, sakot sa jjebete, ampiyon ug mga prutas, mao ang kahimtang sa balay.
Nagsapot sama sa usa ka Mandarin, nga naccorra ug binorlasan nga asul, naglibutlibut si Insik Kiroga gikan sa usa ka lawak ngadto sa usa, tul-id ug tanus ang lawas, magpasigpat kanunay sa iyang mga butang, sama sa nagbantay nga walay mawala. Ug bisan pa ning matahapon niyang kinaiya, nakiglamano sa mga tawo, moyango sa uban dala ang iyang pahiyum nga mapaubsanon, ug sa uban sa pamayhon nga inamahan ug sa lain magakusmod, sama sa naghunahuna:
— Nahibalo na ako! Wala ka moanhi tungod kanako, kon dili sa akong panihapon.
Ug si insik Kiroga may katarungan! Kining ginoong tambukon nga karon nagdalayeg kaniya ug nakigsulti sa kakinahanglanon nga adunay konsulado sa mga insik sa Manila, daw nagpasabut nga alang ning katungdanana si Kiroga maoy angay itudlo, mao si Ginoo Gonzalez, nga kon mosulat na sa mga mantalaan aron pagdaut sa mga insik magtakuban sa ngalan nga Pitili. Kadtong usa, nga may panuigon na nga hataas ug nga nananaw sa mga kingke, mga kuwadro ug uban pang mga butang nga daw nagbiaybiay sa tanan, mao si Don Timoteo Pelaez, amahan ni Juanito, magpapatigayon nga kanunay lamang nagsiyauk batok sa pagpuhal sa mga insik nga makaputo sa iyang patigayon. Ug kadto pa gayud nga usa, nga dapit ngadto, kanang Ginoong tabunon, da-ut ug mahait ug tinan-awan, mao ang bantugang sinugdan sa kuwestiyon sa mga salaping mehikanhon nga nakapasuko uyamut sa usa ka tinabangan ni insik Kiroga; kadtong kawani gituhoan sa Manila nga usa ka maayong laki. Kadto pa gayud nga atua sa layo, nga lubog ug tinan-awan ug nakagubot lamang ang bungog, na.la nga usa ka kawani nga matarong, kay nagbaton man siya sa igong kaisog sa pagsaway batok sa patigayon sa mga ripa, nga gitambayayungan ni Kiroga ug sa usa ka Ginang Halangdon sa katilingban sa Manila. Sa pagkatinuod, kon dili man gani ang katunga, ang duha sa tulo ka ba-
