song iti sapin ti amana, Apaman nga agsardeng ti tukar, ammudan, lallayendan, sagawisiwenda metten iti saan a marmarna a kinasayaat, ket ibagada payen ti pamanunutanda.
Agdadatengda met a nakasakay iti karromata, kalesa, wenno karruaje dagiti kakabagyan, dagiti gagayyem, dagiti di am-ammo, dagiti tajur a inkuyugda dagiti kalalaingan a manmanokda, ken sinupot a balitok, a sisasaganada a mangidaan kadagiti kukkukuada iti rabaw ti lamisaan a pagsusugalan wenno iti uneg ti rueda ti pallutan.
—¡Ti alperes adda lima pulo a pisosna tunggal rabii! — inyarasaas ti maysa a tao a balabassit ken nalukmeg kadagiti sangsangpet; —Ni Kapitan Joaquin Tiago umay ket mangikabilto kan iti bangka; ni Kapitan Joaquin nangikuyog iti sangapulo ket walo ribo a pisos. Addanto “liam-po”: ni insik Carlos iso ti mangikabil ket sangapulo ribo a pisos ti puunanna. Aduda dagiti dadakkel a mannugal a naggapo sadi Tanawan, Lipa ken Batangas, kasta met nga aduda dagiti taga Santa Cruz. Naindaklan! Naindaklan! ¡Ngem agtsokolatekay pay! Iti daytoy a tawen, dinatay makiskisan ni Kapitan Tiago a kas itay napan a tawen; taltallo laeng a misa de grasia ti binayadanna, ket siak adda babato ti kakaw kaniak. Ket, ?kasano dagiti kabbalayyo?
—¡Naimbagda, naimbagda laeng! ¡Yaman pay!—insungbat met dagiti sangsangaili:—?ket ni Padre Damaso?
—Ni Padre Damaso agsermunto iti bigat, ket iti rabii, kadua tayto iti pagsusugalan.
—¡Naimbag unay, naimbag unay! ¡No kasta, awan peggad!
—¡Wen, natalged, natalgedtayo, awan pakaan-anuan! ¡ni insik Carlos mangitaya pay!
Ket daydi tao nalukmeg inna pinagkutikuti dagiti ramramayna a kasla agbilang iti pirak.
Iti ruar ti pagilian, dagiti taga banbantay, dagiti kat-katalunan ikapetda dagiti kasayaatan nga ar-aruatenda a mapan mangipan iti balay dagiti appoda iti manok a nalukmeg, alingo, ugsa, tumaytayab; adda agpaguyod kadagiti nadagsen a karkarison iti kayo a pagtungo, adda mangipan kadagiti bungbunga, mulmula a maibitbitin, dagiti paspasaray a tumubtubo kadagiti bakbakir; adda mangikuyog iti biga, mula nga akakaba ti bulongna, adda mangipan iti tartaraok a ti sabongna, nalabaga a kasla apoy, maikabil a pangramen kadagiti ruruangan dagiti balbalay.
