Kein Hüsung/Dat Enn’

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
<-- De Klag’ Kein Hüsung

Un männig Johr[1] is all vergahn;[2]
De frame Fru[3] is lang’ begrawen,[4]
Un up ehr Postament, dor stahn[5]
In gold’ne Schrift de schönsten Würd’,[6]
De ehre frame Dugend lawen.[7]
Un üm ehr ’rüm[8] in käuhle Ird’[9]
Rauht[10] männig Ein[11] in stillen Freden[12]
Von Arbeit ut; sei von dat Beden.[13] –
Un meiht[14] de Dod den Aust[15] ok af
Un führt[16] em ’rin in ’t seker Graf;[17]
De Tid[18] hett Wrausen[19] d’ræwer deckt[20]
Un ut de Gräwer[21] Blaumen weckt,[22]
De bläuhn[23] so still in Abendsünn,[24]
De Abendwind, de flustert d’rin,
De winken heimlich Di bi Sid[25]
Un reden von vergahne Tid,[26]
So trurig säut[27] un so vull Led[28]
Un fragen ob Din Hart verget,[29]
Wat[30] Elend hir begrawen is;

Un flustern sacht: »Denk an Marik!« –

Dat lütte Dörp[31] liggt so as süs[32]

In Armauth[33] üm den Mæhlendik:[34]
Dor liggt de Hof, dor liggt de Mæhl,
Dor stahn umher de lütten Kathen; [35]
De Sünn[36] hett schint,[37] de Regen fel,[38]
Teihnmal[39] sünd ript[40] de goldnen Saaten,
En Stormwind brus’te æw’r ’e Ird’
Un ded’ nich Hoch un Nidrig schonen,[41]
Hei sprök mit Gottes Dunnerwürd’[42]
Un rüttelt an de höchsten Kronen.
Un in de Angst un in de Noth
Kamm[43] Hoffnung dunn[44] un Tauversicht[45]
Un schint as helles Morgenroth
De Welt in ’t bleike Angesicht.
Dat Morgenroth is längst verblaßt,
Kein Hoffnung schint mihr in de Kathen;
De sülwig[46] Noth, de sülwig Last! –

Sei heww’n ’t[47] bi ’n Ollen[48] bliwen laten.[49] – –

En oll[50] lütt stiwes[51] Männing[52] sitt[53]

In ’n Kahn un tüht[54] sin Angelsimm[55]
So matt un mäud[56] an ’t Ruhr[57] herüm;
Sin Rügg’[58] is krumm, sin Hor[59] is witt,[60]
Sin Hand en afnutzt[61] Stück Geschirr,
Wat[62] in den Winkel smeten[63] würd’;
Sin Angesicht en oll Gemür,[64]
In Noth un Tid[65] un Storm verfollen,[66]
Dat ’t[67] æwer antauseihen wir,
Dat Festdag mal eins wir d’rin hollen;[68]
Sin Og[69] de letzte Sünnenstrahl,
De sick dörch Abendwolken stehlt[70]
Un trulich[71] noch tau ’m[72] letzten Mal
Üm de verfollnen Muren spelt.[73] –
Sin Kahn driwwt[74] sacht dat Ruhr entlanken;[75]
Hei sitt in Rauh,[76] deip[77] in Gedanken,
Mäud kickt[78] hei in de stille Flauth,
Em ward so klor un käuhl[79] tau Mauth,[80]
Em is, as wenn sin Lewenstid
Vörbi in lise[81] Wellen tüht. –
Dor[82] springt en Fisch. – De Ringel slahn[83]
Ein achter ’n[84] annern rasch tau Höcht,[85]
Un swack[86] un swacker warden s’ gahn,[87]
Je mihr sick Ring un Ringel rögt;[88]
Bet[89] s’ lising[90] sick an ’t Äuwer breken[91]
Un von en Äuwer tau em spreken,[92]
Wat dicht vör em in Freden liggt,[93]
Woran sin Hart[94] woll breken müggt.[95] –
De Kahn driwwt[96] sacht entlang den Som[97]
Bet[98] in de dichte Mümmelwrit [99]
In ’n Schatten unner ’n[100] Flederbom.[101]
De Oll[102] hett ditmal naug,[103] hei tüht
Sin Angel in un windt de Simm[104]
Vörsichtig üm den Schacht[105] herüm,
Un flöttert [106] sick an ’t Äuwer ’ran. –
»Gu’n Abend!« seggt ’ne deipe[107] Stimm,
Un vör den Ollen steiht en Mann
In breiden Haut[108] un buntes Hemd,
In utländsch Dracht,[109] so wild un frömd,[110]
Brun[111] von Gesicht, hart, mager, fast;[112]
Deip ligg’n de Ogen in ’t Gesicht
Un gahn ümher ahn Rauh un Rast,
Un üm sin knepen[113] Lippen flüggt[114]
So ’n bitterbösen, spöttschen Schin,[115]
As künn ’t seindag’ nich[116] mæglich sin,
Dat em up Irden wat geföll.[117] –
»Segg,«[118] fröggt[119] hei, »kennst mi, Daniel?« –
De Oll süht blöd em in ’t Gesicht:
»»Ne,«« seggt hei, »»ne! – Min Og ward slicht,[120]
Un min Gedanken warden swack.«« –
»Ick bün Jehann, bün Jehann Schütt.« –
»»Jehann, Jehann?«« Un fött[121] un ritt[122]
Den Frömden ’rümmer[123] an de Jack
Un treckt[124] em ut den Schatten ’rut[125]
Un nimmt em af den breiden Haut
Un munstert[126] em von Kopp tau Faut:[127]
»»Ne, ne! – Jehann sach[128] anners ut! –
Dat ’s nich sin frische, ap’ne Min,[129]
Dat ’s nich sin klores,[130] blages Og,[131]
Dat ’s nich de fründlich helle Schin,[132]
De üm de roden Lippen tog.[133]
Ne!«« seggt hei un sin Hänn’,[134] de leten[135]
Den Frömden los. – De wendt sick af
Un spreckt vör sick: »Ok hir vergeten![136] –
Nicks fünn[137] ick as en einsam Graf!««
Un sett’t[138] sick unner’n Flederbom,
Wo hei so oft vör Johren seten,[139]
Un in em wakt[140] en ollen Drom[141]
Von jene firne, sel’ge Tid[142]
Un speigelt[143] sick up sin Gesicht.
Un as de Drom doræwer tüht[144]
Un in den Oll’n sin Ogen lücht,[145]
Dunn[146] kennt hei ok Jehannen wedder[147]
Un sett’t sick bi den Frömden nedder[148]
Un fött[149] sin Hand un kickt[150] em an:
»»Ja,«« seggt hei, »»ja! Du büst Jehann!
Ach Gott, Jehann, hir ’s vel[151] passirt.««
»Ja, ja! Woll vel! – Marik . . . – Wo wir ’t?« –
De Oll wis’t[152] in dat Water ’rin:
»»Hir is dat Flag,[153] wo ick sei fünn.[154]
Un Du, Du weitst?««[155] – »Ick weit, ick weit!«
Un ruckt tau Höcht un drückt den Haut[156]
Sick deiper in ’t Gesicht un steiht[157]
Un kickt herinner[158] in de Flauth[159] –
Lang’, lang’, as fünn[160] hei gor kein Enn’.[161]
De Oll sitt[162] still un folgt[163] de Hänn’
Un fröggt tauletzt: »»Wer hett Di ’t seggt?««[164]
»Wer mi dat seggt? Wer mi ’t vertellt?«[165]
Un richt sick düster in de Höcht:
»Glöwst Du, wat ’rup tau ’m Hewen schriggt,[166]
Dat dat blot[167] flustert dörch de Welt?
Glöwst Du, oll Mann, so ’n Dauhn,[168] dat swiggt?[169]
Dat schallt nich blot tau Himmelshöh,
So ’n Dauhn, dat schallt dörch Land un See,
Dat huhlt[170] dörch Storm, dat brus’t[171] dörch Meer,
Dat kloppt[172] des Nachts von Dör[173] tau Dör
Un redt von Sünn’[174] an de Natur;
Wo Du ok wankst,[175] dat findt Din Spur
Un redt tau Di mit dusend Tungen,[176]
Sülwst Wülw’[177] un Raben hewwen ’t sungen!«[178] –
»»Un süng’n s’ Di ok nich von den Murd[179]
Un von den Fluch, den Du hest dahn?««[180] –
Jehann, de wendt sin Ogen furt,[181]
Un hastig seggt hei tau den Ollen:
»Dat brukst[182] Du mi nich vörtauhollen![183]
Ick weit, ick heww en Murd begahn,[184]
Un de steiht hir, hir in de Bost,[185]
Mit gläugnig brennte[186] Schrift inschrewen.[187]
Doch fröggst Du gor nich, wat mi drewen?[188]
Un fröggst Du gor nich, wat hei kost’t?[189]
Ick heww den Pris betahlt[190] bet up dat Blaut[191]
Dorför,[192] dat ick mi einmal räkent:[193]
In wild Gewäuhl,[194] in Weusten[195] mi verstekend,[196]
Heww ick kein Stunn’[197] in Freden[198] rauht;[199]
Wo Minschenwahnung[200] still un glücklich liggt,
Künn ick den Anblick nich verdragen,[201]
Dat müßt ahn[202] Rauh mi dörch de Länner jagen,
Un ümmer folgt sin bleik[203] Gesicht.
Un wenn ick Nachtens lag tau ’in Starben mäud,[204]
Un wenn de Drom sick tau mi slek,[205]
Un min Marik mi in de Ogen kek[206]
So vull von Leiw, so warm, so säut,[207]
Un ick vull[208] Sehnsucht nah ehr reckt de Armen,
Bömt[209] sick tau Höcht sin bleik Gesicht
Un stellt sick bläudig[210] twischen ahn Erbarmen
Un rep: ›Vergews![211] Dat ’s Din Gericht!‹«
Un deckt vör Ogen sick de Hand
Un is so bleik as Kalk an Wand,
As wenn dat wedder[212] vör em stünn;[213]
Un dörch sin Wesen flüggt en Schu’r,[214]
Doch fött[215] hei sick un frett[216] dat ’rin,
Un wedder steiht hei still un stu’r:[217]
»Un glöwst Du, Mann, dat mi dat led,[218]
Dat ick den Schuft sin Blaut vergöt?[219] –
Un stünn hei wedder hir tau Städ,[220]
Un wenn sin Hand hei an mi läd,[221]
Hei müßt heran, hei müßt d’ran glöwen!
De Pris is tahlt[222] mit minen Lewen
Un mit min Mäten[223] ehr dortau.[224]
Wi sünd nu quit;[225] ja, mihr as quit!
Un lett[226] sin Späuk[227] mi keine Rauh,
Denn dröppt[228] dat up en fastes Hart,[229]
Dat drist[230] em in ’t Gesicht ’rin süht.
Dit Hart is gläuht[231] in Sünnenbrand,
In gläugnig Fü’r[232] von männig Land,
Un Noth un Arbeit hett dat smed’t,[233]
Un in Gefohren[234] is ’t verstahlt,
Vertwiwlung[235] hett den Segen bedt,[236]
Un mit min Rauh is dat betahlt. –
Un Du fröggst mi noch nah dat Wurt,[237]
Wat ick in gruglich[238] Ängsten spraken,[239]
As ick hir gung mit Fluchen furt?[240] –
Wat hadd’ ick arme Jung verbraken?[241]
Wat min dunn[242] was, dat hadd’ ick gewen:[243]
Min gauden[244] Willen, gesunne Knaken,[245]
Min trues Hart,[246] min junges Lewen;
Un ok Marik hadd ’t ihrlich dahn.[247]
Wi Beiden gewen[248] All’ns. – Woför?[249] –
Dat hei künn[250] Geld up Gelder slahn![251] –
Un as ick lep[252] von Dör tau Dör
Un bedelt[253] üm de nakte Städ,[254]
Wo ick min Höwt[255] in Freden läd;[256]
Un as min armes, junges Hart
Mit einen säuten Wunsch sick drög,[257]
De sülwst[258] den swarten Slawen[259] ward:
Dat ick tau ’m Wiw[260] min Mäten kreg,[261]
Dunn würd’ ick an de Näs’ ’rüm ledd’t[262] –
Kein Platz in minen Vaderlann’![263] –
Min Dirn, de kamm in Schimp un Schann’,[264]
Un up uns’ Hart würd ’rümmer pedd’t[265]
As wir ’t[266] en Stein. – Dat was Gesetz! –
Ja! As dat Elend mi tauletzt
Tau wilden Murd un Dodslag drewen,[267]
Dunn heww ick flucht. – De Fluch steiht schrewen[268]
Bi all de, de[269] in Höllennoth
Sick ut dat Minschenhart mal rungen,[270]
Wotau de Minsch den Minschen dwungen.[271]
Gott hett em hürt.[272] – Up sin Gebot
Teihn[273] Dusend[274] nah Amerika,
Un dusend Anner[275] folgen nah;
Nu is ’e Rum,[276] nu ’s Platz in ’n Lann’!
De Herren, de hollen ’t[277] nich för Schann’,
Tau bidden de, de s’ eins versmadten.[278]
Is dat nich Fluch? – Sei will’n sick Lüd[279]
Ut arme Gegend kamen laten.[280] –
Vermisquemt[281] Volk, wat ’rinner tüht,[282]
Hett[283] dat en Hart[284] för ’t Vaderland?
Rögt[285] dat för Fürst un Volk de Hand,
Wenn los mal breckt[286] de wille Storm,[287]
Wenn mal de Krigsflauth breckt den Damm,
Un wenn dat störmt[288] von Thorm[289] tau Thorm? –
Is dat nich Fluch? – De olle[290] Stamm,
De hir Johrdusend wahnt,[291] de sall[292]
Vör Snurrers[293] un vör Fremden wiken?[294]
Un denn worüm? Worüm dit All? –
Blot[295] dat noch riker[296] ward’n de Riken,
Un dat de Herrn von Kohl un Räuwen[297]
Ok æwer Minschen Herrschaft äuwen![298] –
Is dat nich Fluch? – Ick was en Dur,[299]
Dat ick in Hast den Fluch utspraken;[300]
De Fluch möt kamen[301] von Natur
För de, de[302] so ’n Gesetze maken!«[303]
Un lacht hell up. – Oll Daniel kickt[304]
Em recht weihmäudig[305] an un fröggt:[306]
»»Na, is Di ’t dor denn beter glückt,[307]
Un kammst[308] Du dor mit Hüsung t’recht?««[309]
»Wat? – Hüsung? – Ick? – Dor brukt ick kein;[310]
Min Lewen kreg[311] ’ne ann’re Wisung.
Ick güng[312] allein un blew[313] allein;
Ahn Wiw[314] un Kind brukt ick kein Hüsung.« –
»»Un büst Du dorbi glücklich word’n?«« –
»Ick bruk kein Hüsung un kein Glück,
Taumal[315] kein Glück nah Jugen Schick,[316]
Hüt[317] bün ick hir, dor bün ick morr’n;[318]
Ick gah[319] tau See, ick gah tau Land,
Nem Rauder[320] oder Axt tau Hand,
Un ward mi dat dorbi tau still,
Un wenn ’t tau eng mi warden will,
Denn smit[321] de Büß[322] ick æw’r ’e Schuller[323]
Un säuk[324] in Jagd un Krig Gefohr,
Dor[325] ward mi wedder[326] licht un klor.
Dor flütt[327] dat Blaut[328] mi lust’ger, vuller,
Dor ward dat Hart[329] mi wedder fast.«
»»Un wecke wille[330] Warbelwind[331]
Weiht[332] Di hirher, unrauhig Gast?«« –
»Wat ick hir will? Ick will min Kind.« –
Oll Daniel kickt em in ’t Gesicht,
Sin mäude, bläude[333] Blick, de süggt[334]
Sick fast an em, as wull hei fragen:
Is ’t würklich dat? Is ’t Leiw allein,
Ehr Graf, Din einzigst Kind tau seihn,
Wat Di nah uns hett wedder tagen?[335]
Hett Di so heit[336] dornah verlangt?
Hest nich vör Rad un Galgen bangt?
Un as hei hett de Antwurt lesen,
Seggt hei vör sick: »»So möt ’t woll wesen.[337]
Ob Dag un Johr vöræwertüht,[338]
Kein Schuld, kein Unglück lett vergeten,[339]
Wat mal ut ’t bindelst[340] Hart is reten;[341]
Dat lett ’ne Nor[342] för alle Tid.
Unglück un Schuld ritt ut[343] dat Lewen,
Wat mal in uns is leiflich[344] word’n,
Un wenn wi nahseihn,[345] wat uns blewen,[346]
Denn finn wi[347] blot den nakten Bodd’n;[348]
De Bodd’n heit Leiw, wi dauhn em plegen,[349]
Wi laten Thranen[350] up em regen,[351]
Uns’ heitste[352] Wunsch gläuht[353] up un nedder.[354]
Vergews![355] Dat Frühjohr is vörbi,
Un Blaumen wassen[356] uns nich wedder!
So is ’t mit em, ick weit ’t[357] an mi.
Nu driwwt[358] em dat, un drängt em dat
Taurügg[359] in ’t olle[360] Vaderland,
Dat hei in ’t nakte Feld wat plant.[361] –
Heww ’ck[362] nich ok mal so ’n Drängen hatt,
Wenn ’ck em in ’t klore Og heww seihn?[363]
Müßt ’ck em nich an mi ’ranne teihn?[364]
Un was jo doch nich mal min eigen.
Em driwwt[365] Natur, em driwwt de Leiw,
De dörben[366] beid em nich bedreigen,[367]
Sin Kind is sin! – Ja!«« seggt hei lud,[368]
»»Din Kind is Din! Min Sæhn, hir täuw![369]

Jehann, ick hal[370] Din Kind Di ’rut.««

De steiht nu dor. Wo ritt[371] em dat

Dörch Seel un Sinn mit ängstlich Bangen!
Dat faste Hart ward swack un matt
Vör Seligkeit un vör Verlangen.
Sin Kind! Sin Kind! – Marik ehr Kind!
Em schint ’t[372] ’ne Ewigkeit tau duren,[373]
Dat hei in ’t Kind dat wedder findt,[374]
Wat in de Mudder hei verluren.
Un as oll Daniel ’ranne kümmt[375]
Un tau em bringt den dristen[376] Jungen,
Dunn wohrt[377] dat lang’, bet[378] hei em nimmt,
Bet sick sin Arm hett üm em slungen;[379]
Hei höllt[380] em von sick, starrt em an:
»Wo heitst[381] Du, Jung?« – »»Ick heit Jehann.«« –
Hei les’t[382] in sinen Angesicht,
Hei fröggt[383] dat Og, hei fröggt de Min,[384]
Bet ’t[385] hell ut ehr herute lücht:[386]
Ja, ’t is sin Kind, de Jung is sin!
Wo süht dat Kind sin Mudder glik!
Ja, ’t is Marik, sin leiw Marik! –
Un ritt den Jungen hell [387] tau Höcht
Un drückt em an de breide Schuller[388]
Un sett’t[389] den Haut[390] sick fast un söcht[391]
Nah sinen Stock herüm, as wull ’e[392]
Sin Eigendaum in ’t Seker[393] bringen,
As hadd’ hei All nu, wat hei wull,
As wenn kein Macht up Irden sull[394]
Den Schatz em ut de Fingern wringen.[395] –
Oll Daniel rögt[396] em an un seggt:
»»Min Sæhn, Jehann, dauh ’ck[397] ok woll recht?
Kümmt[398] ok dat Kind in wille Gähr? [399]«« –
»Lat man[400] Din Angst, ick sorg dorför![401]
Glöwst[402] Du, oll Mann, dat ick min Kind
Würd’ unner rug’[403] Gesellschaft stöten?[404]
De Sorg, de slag Di in den Wind,
Noch heww ick sülwst nich mang ehr seten.[405]
Min Hand is rein von unrecht Gaut,[406]
Un bet up jenen Placken[407] Blaut
Heww ’ck mit Verbreken[408] nicks gemein,
Marik hett up mi ’runner seihn.[409] –
Hir æwerst sall min Kind nich bliwen,[410]
Dat sall[411] hir nich in Schann’ verkamen,[412]
Ahn[413] Vaderhus sick ’rümmer driwen,[414]
Hir ’rümmer gahn[415] ahn Vadernamen,
In Schimp sin Mudder näumen hüren[416]
Un mi as Mürder schellen lihren.[417]
Dat sall nich mal eins hüt un morr’n[418]
Haut in de Hand[419] vör Herren stahn,
Un wenn ’t en richt’gen Kirl is word’n,
Nich dauhn,[420] wat eins[421] sin Vader dahn.[422]
Hei sall nich! – Sall nich! – Ick bün Vader,
Min Blaut flütt[423] ok in sine Ader.«
Oll Daniel schüdd’t[424] den Kopp un spreckt:[425]
»»Wat säd’[426] oll Vadder Brand in ’n Starben?[427]
›Hollt[428] ut! Hollt ut!‹ – Du höllst[429] nich ut.
Du stört’st[430] Di ’rinner in ’t Verdarben,
Büst æwer Land un Water treckt,[431]
Un wat Du hir mal richt’st tau Grunn’,[432]
Dat hest Du narends[433] wedder funn’n.[434]
Dat Einzigst, wat Di bindt an ’t Lewen,[435]
Din Kind – hett ’t[436] nich Din Vaderland
Mit true Leiw Di wedder gewen?[437]
Du hest[438] verflucht de warme Hand;
Schadt[439] nich, min Sæhn! De Leiw, de ward
Trotz Dinen Fluch doch bi uns bliwen;[440]
De von uns gahn,[441] driwwt[442] nich ehr Hart,
De deiht ehr Unverstand blot driwen,
Ehr Unfred[443] un ehr Aewermauth,[444]
Ehr girig Sinn nah Geld un Gaut.
Un wenn sei gahn sünd, stahn s’ allein,
In ehre Hand stats[445] Brod en Stein,
Verdruß un Gram in ’t kranke Hart,
Kein Hoffnung, dat ’t mal beter ward.[446]
Dor[447] nich tau Hus – hir nich taurügg,[448]
Vertehren[449] s’ un vergrämen s’ sick;
Kein Nahwershülp[450] kann sei dor redd’n.«« –
»Ja,« seggt Jehann, »so segg’n Jug[451] Herrn;
So segg’n[452] all De,[453] de jedenfalls
In ’t Fett ’rin sitten[454] bet tau ’m Hals,
De in ehr vörnehm[455] Wesen meinen,
Dat unser Herrgott Arm un Beinen
Von anner Lüd’ för sei hett schapen,[456]
Dat s’ noch mihr Fett tausamen schrapen,
De glöwen, dat de Metz[457] un Gawel[458]
För ehren Mund sünd wett’t[459] allein,
De æwer ehren gelen Schnawel[460]
Meindag’ nich hewwen ’ræwer seihn.[461] –
Un doch is ’t wohr.[462] Sei hewwen Recht
Up ehre Ort;[463] ’t is as Du seggt.[464] –
Ick sach[465] sei d’ræben[466] stahn tausamen,
De Armen, hungrig, bleik[467] von Fewer,[468]
Wo s’ wesen[469] æwer ’t Water ’ræwer[470]
Hen nah den Urt,[471] von wo sei kamen;[472]
Wo hast’ger ehre Harten slogen,[473]
Wenn s’ von de firne[474] Heimath redten
Un för de ollen Öllern bedten;[475]
Wo Thranen[476] bröken[477] ut de Ogen,
Wenn s’ an de ollen Tiden[478] dachten,
Wenn s’ sick up ’t harte Lager smeten,[479]
Den Bast sick ut de Fingern reten;[480]
Ick heww sei elend seihn versmachten,
Ehr letzt Gedank, de was an Jug,[481]
An ehr lütt Dörp,[482] an ehres Gliken.[483]
De Fluch dröppt[484] nich allein de Riken,[485]
Ne! Ok de Armen dröppt de Fluch!« –
»»Un is dat Glück? – Is dat woll wirth,
Dat Ein sin Vaderland verlirt?««
Fröggt Daniel. – Jehann, de leggt
De Hand em up den Arm un seggt:
»So redst Du nu. Hadd’st[486] Du so spraken,[487]
As dunn[488] Din Herr dat Hart Di braken?[489]
So wid[490] heww’n Juge Herren recht,
Un Männigein,[491] de gung tau Grunn’,[492]
Hei was en Knecht un blew en Knecht. –
Doch, olle Mann, ok sach[493] min Og,
Wo[494] s’ starken Mauths dörch ’t Water tögen[495]
Un rüggwärts up de Heimath segen[496]
Un böhrten[497] ehre Kinner hoch
Un wesen[498] nah den firnen Strand:
Seiht! Seiht! Dat was uns’ Vaderland!
För Di, min Sæhn, för Di, lütt Dirn,
Gah ick un Mudder in de Firn,
Wi laten[499] All’ns, wat leiw uns wir,
Fri sælt[500] Ji sin up frie Ird’! –
Ick heww sei seihn mit Rieseneiken[501]
In starke Kraft gewaltig ringen,
Dat wille Land tau Saatfeld dwingen,[502]
De flit’gen[503] Hänn’ enanner reiken,[504]
Hüsung tau bu’n,[505] wo ’t ehr geföll,[506]
Up ehren Bodd’n[507] up frie Stell.
Ick sach s’, wo s’ stunnen[508] up ehr Land,
Wo s’ d’ræwer reckten ehre Hand,
Wo s’ spröken[509] fri un stolz un stark:
Dit ’s uns’! – Uns’ eigen Hännenwark,[510]
De Arbeit is uns’ Mark un Teiken.[511]
Hir sünd wi Herr; dit is uns’ eigen! –
Ick sach[512] den Oll’n[513] up ’t Lager rauhn,
Up ’t letzt; üm em herüm sin Kinner,
Ehr frame[514] Segen för sin Dauhn
Folgt em in anner[515] Welt herinner;[516]
Hei richt sick kräftig in de Höcht
Un kickt[517] mit hellen Og in ’t Licht:
›Herr‹, seggt hei, ›de hir vör Di liggt,[518]
Denn’ sett’st[519] Du up de Welt as Knecht,
Ick makt[520] ut em en frien Mann;
Geihst[521] mit min Sünnen[522] in ’t Gericht,
Denn reken[523] dat mi gnädig an!‹ –
Un Du, oll Mann, treck[524] ok mit mi,
Lewst[525] ok as Slaw,[526] so starw[527] doch fri!«
Un deiht de Hand den Ollen reiken.[528] –
»»Ja woll, min Sæhn, ick wander ut,««
Seggt[529] de, »»un will mi Hüsung säuken;[530]
Din æwerst liggt mi doch tau firn.««[531]
Un kickt herup tau ’m Abendstirn,[532]
»»Min liggt hir dicht in mine Näh,
Ick bruk[533] nich æwer Land un See.«« –
Jehann, de bögt[534] dat Kind em dal[535]
Tau ’m[536] letzten Kuß: »Na, denn noch mal:[537]
Lew woll! Uns’ Weg’, de scheiden sick.
Ick kik nah vör,[538] Du kickst taurügg,[539]
Du geihst tau Rauh in still Geduld,
Ick gah tau Arbeit in min Schuld.
Din Hoffnung rauht in Gottes Rath,
Min in de Taukunft,[540] in de Daht;
Du geihst ahn Dank in ’t stille Graf,
Üm Di drögt[541] Kein sick Thranen af,
An min sall des’ hir mal eins stahn
Un segen,[542] wat ick för em dahn.« –
»»Ja,«« seggt de Oll un folgt[543] de Hänn’,
»»Un sall ’t so sin, denn mag ’t so sin!««
Jehann böhrt hoch sin Kind in Enn’:[544]
»Un is de bläudig[545] Daht ok min,
Un brennt sei heit[546] mi up dat Hart,
Un lett s’ mi narends[547] ok kein Rauh,
Ick weit[548] doch, dauh ’ck de Ogen tau,[549]
Dat s’ för min Kind tau ’m Segen ward.
De Daht is min! De Segen sin!
Fri sall hei sin! Fri sall hei sin!« –

Drückt fast[550] den Oll’n sin Hand un geiht. – –

Un as de Oll noch trurig steiht,

Dunn röppt[551] dat ut de düstern Dannen:[552]
»Fri sall hei sin! Fri sall hei sin!« –
Dat was dat Letzte von Jehannen. –

Original-Footnoten

  1. ↑ [Jahr]
  2. ↑ [ist schon vergangen]
  3. ↑ [fromme Frau]
  4. ↑ [begraben]
  5. ↑ [da stehen]
  6. ↑ [Worte]
  7. ↑ [Tugend loben]
  8. ↑ [um sie herum]
  9. ↑ [in kühler Erde]
  10. ↑ [ruht]
  11. ↑ [manch Einer]
  12. ↑ [Frieden]
  13. ↑ [Beten]
  14. ↑ [mäht]
  15. ↑ [Ernte]
  16. ↑ [fährt]
  17. ↑ [sichere Grab]
  18. ↑ [Zeit]
  19. ↑ [hat Rasen]
  20. ↑ [drüber gedeckt]
  21. ↑ [aus den Gräbern]
  22. ↑ [Blumen geweckt]
  23. ↑ [blühen]
  24. ↑ [-sonne]
  25. ↑ [bei Seite]
  26. ↑ [vergangener Zeit]
  27. ↑ [träurig süß]
  28. ↑ [voll Leid]
  29. ↑ [Herz vergaß]
  30. ↑ [was (für ein)]
  31. ↑ [kleine Dorf]
  32. ↑ [liegt so wie sonst]
  33. ↑ [Armuth]
  34. ↑ [Mühlenteich]
  35. ↑ Tagelöhner-Wohnungen; verächtlich für Wohnung überhaupt. (R.)
  36. ↑ [Sonne]
  37. ↑ [hat geschienen]
  38. ↑ [fiel]
  39. ↑ [zehnmal]
  40. ↑ [gereift]
  41. ↑ [that – schonen]
  42. ↑ [Donnerworten]
  43. ↑ [kam]
  44. ↑ [dann]
  45. ↑ [Zuversicht]
  46. ↑ [selb(ig)e]
  47. ↑ [haben es]
  48. ↑ [beim Alten]
  49. ↑ [bleiben lassen]
  50. ↑ [alt]
  51. ↑ [klein steifes]
  52. ↑ [dim. von Mann]
  53. ↑ [sitzt]
  54. ↑ [zieht]
  55. ↑ [-schnur]
  56. ↑ [müde]
  57. ↑ [am Rohr]
  58. ↑ [Rücken]
  59. ↑ [Haar]
  60. ↑ [weiß]
  61. ↑ [abgenutzt]
  62. ↑ [welches]
  63. ↑ [geschmissen]
  64. ↑ [Gemäuer]
  65. ↑ [Zeit]
  66. ↑ [verfallen]
  67. ↑ [dem es]
  68. ↑ [gehalten]
  69. ↑ [Auge]
  70. ↑ [stiehlt]
  71. ↑ [traulich]
  72. ↑ [zum]
  73. ↑ [Mauern spielt]
  74. ↑ [treibt]
  75. ↑ [entlang]
  76. ↑ [Ruhe]
  77. ↑ [tief]
  78. ↑ [guckt, sieht]
  79. ↑ [klar und kühl]
  80. ↑ [zu Muthe]
  81. ↑ [leisen]
  82. ↑ [da]
  83. ↑ [schlagen]
  84. ↑ [einen hinter’m]
  85. ↑ [zu (in die) Höhe]
  86. ↑ [schwach]
  87. ↑ [gehen]
  88. ↑ [regt, rührt]
  89. ↑ [bis]
  90. ↑ [dim. von leise]
  91. ↑ [Ufer brechen]
  92. ↑ [sprechen]
  93. ↑ [Frieden liegt]
  94. ↑ [Herz]
  95. ↑ [möchte]
  96. ↑ [treibt]
  97. ↑ [Saum]
  98. ↑ [bis]
  99. ↑ Mümmel-, Wasserrose; Writ, von dem Gewebe verfilzter Wurzeln gebraucht. (R.)
  100. ↑ [unter’m]
  101. ↑ [Fliederbaum]
  102. ↑ [Alte]
  103. ↑ [diesmal genug]
  104. ↑ [Angelschnur]
  105. ↑ [Schaft, Angelruthe]
  106. ↑ flößet; auch von anstrengungsloser Bewegung der Ruder gebraucht. (R.)
  107. ↑ [tiefe]
  108. ↑ [breitem Hut]
  109. ↑ [ausländischer Tracht]
  110. ↑ [fremd]
  111. ↑ [braun]
  112. ↑ [fest]
  113. ↑ [gekniffenen]
  114. ↑ [fliegt]
  115. ↑ [Schein]
  116. ↑ [niemals]
  117. ↑ [gefiele]
  118. ↑ [sage]
  119. ↑ [frägt]
  120. ↑ [schlecht]
  121. ↑ [faßt]
  122. ↑ [reißt]
  123. ↑ [herum]
  124. ↑ [zieht]
  125. ↑ [heraus]
  126. ↑ [mustert]
  127. ↑ [von Kopf zu Fuß]
  128. ↑ [sah]
  129. ↑ [offne Miene]
  130. ↑ [klares]
  131. ↑ [blaues Auge]
  132. ↑ [Schein]
  133. ↑ [zog]
  134. ↑ [Hände]
  135. ↑ [ließen]
  136. ↑ [vergessen]
  137. ↑ [fand]
  138. ↑ [setzt]
  139. ↑ [gesessen]
  140. ↑ [wacht]
  141. ↑ [alter Traum]
  142. ↑ [Zeit]
  143. ↑ [spiegelt]
  144. ↑ [zieht]
  145. ↑ [leuchtet]
  146. ↑ [da]
  147. ↑ [wieder]
  148. ↑ [nieder]
  149. ↑ [faßt]
  150. ↑ [guckt, sieht]
  151. ↑ [viel]
  152. ↑ [weis’t, zeigt]
  153. ↑ [Fleck, Stätte]
  154. ↑ [fand]
  155. ↑ [weißt]
  156. ↑ [Hut]
  157. ↑ [steht]
  158. ↑ [herein]
  159. ↑ [Fluth]
  160. ↑ [fände]
  161. ↑ [gar kein Ende]
  162. ↑ [sitzt]
  163. ↑ [faltet]
  164. ↑ [gesagt]
  165. ↑ [erzählt]
  166. ↑ [Himmel schreit]
  167. ↑ [bloß, nur]
  168. ↑ [Thun]
  169. ↑ [schweigt]
  170. ↑ [heult]
  171. ↑ [braus’t]
  172. ↑ [klopft]
  173. ↑ [Thür]
  174. ↑ [Sünde]
  175. ↑ [wandelst]
  176. ↑ [tausend Zungen]
  177. ↑ [selbst Wölfe]
  178. ↑ [gesungen]
  179. ↑ [Mord]
  180. ↑ [gethan]
  181. ↑ [Augen fort]
  182. ↑ [brauchst]
  183. ↑ [vorzuhalten]
  184. ↑ [begangen]
  185. ↑ [Brust]
  186. ↑ [glühend gebrannter]
  187. ↑ [eingeschrieben]
  188. ↑ [getrieben]
  189. ↑ [gekostet]
  190. ↑ [Preis bezahlt]
  191. ↑ [Blut]
  192. ↑ [dafür]
  193. ↑ [gerächt]
  194. ↑ [Gewühl]
  195. ↑ [Wüsten]
  196. ↑ [versteckend]
  197. ↑ [Stunde]
  198. ↑ [Frieden]
  199. ↑ [geruht]
  200. ↑ [-wohnung]
  201. ↑ [ertragen]
  202. ↑ [ohne]
  203. ↑ [bleiches]
  204. ↑ [zum Sterben müde]
  205. ↑ [schlich]
  206. ↑ [guckte, sah]
  207. ↑ [süß]
  208. ↑ [voll]
  209. ↑ [bäumte]
  210. ↑ [blutig]
  211. ↑ [vergebens]
  212. ↑ [wieder]
  213. ↑ [stand]
  214. ↑ [fliegt ein Schauer]
  215. ↑ [faßt]
  216. ↑ [frißt]
  217. ↑ [hochaufgerichtet]
  218. ↑ [leid ist]
  219. ↑ [vergoß]
  220. ↑ [Stätte, Stelle]
  221. ↑ [legte]
  222. ↑ [bezahlt]
  223. ↑ [Mädchen]
  224. ↑ [dazu]
  225. ↑ [quitt]
  226. ↑ [läßt]
  227. ↑ [Spuk]
  228. ↑ [trifft]
  229. ↑ [festes Herz]
  230. ↑ [dreist]
  231. ↑ [geglüht]
  232. ↑ [Feuer]
  233. ↑ [geschmiedet]
  234. ↑ [Gefahren]
  235. ↑ [Verzweiflung]
  236. ↑ [gebetet]
  237. ↑ [Wort]
  238. ↑ [gräulichen]
  239. ↑ [gesprochen]
  240. ↑ [fort]
  241. ↑ [verbrochen]
  242. ↑ [dann, damals]
  243. ↑ [gegeben]
  244. ↑ [guten]
  245. ↑ [Knochen]
  246. ↑ [Herz]
  247. ↑ [ehrlich gethan]
  248. ↑ [gaben]
  249. ↑ [wofür]
  250. ↑ [konnte]
  251. ↑ [schlagen]
  252. ↑ [lief]
  253. ↑ [bettelte]
  254. ↑ [nackte Stätte]
  255. ↑ [Haupt]
  256. ↑ [legte]
  257. ↑ [trug]
  258. ↑ [selbst]
  259. ↑ [schwarzen Sclaven]
  260. ↑ [zum Weibe (Gattin)]
  261. ↑ [kriegte]
  262. ↑ [geleitet]
  263. ↑ [-lande]
  264. ↑ [Schande]
  265. ↑ [getreten]
  266. ↑ [wäre es]
  267. ↑ [getrieben]
  268. ↑ [geschrieben]
  269. ↑ [bei allen denen, welche]
  270. ↑ [gerungen]
  271. ↑ [gezwungen]
  272. ↑ [hat ihn gehört]
  273. ↑ [ziehen]
  274. ↑ [Tausende]
  275. ↑ [Andere]
  276. ↑ [da Raum]
  277. ↑ [halten es]
  278. ↑ [verschmäheten]
  279. ↑ [Leute]
  280. ↑ [komman lassen]
  281. ↑ [verkommenes]
  282. ↑ [herein zieht]
  283. ↑ [hat]
  284. ↑ [Herz]
  285. ↑ [regt]
  286. ↑ [bricht]
  287. ↑ [wilde Sturm]
  288. ↑ [stürmt]
  289. ↑ [Thurm]
  290. ↑ [alte]
  291. ↑ [gewohnt]
  292. ↑ [soll]
  293. ↑ [Bettlern]
  294. ↑ [weichen]
  295. ↑ [bloß, nur]
  296. ↑ [reicher]
  297. ↑ [Rüben]
  298. ↑ [üben]
  299. ↑ [Thor]
  300. ↑ [ausgesprochen]
  301. ↑ [muß kommen]
  302. ↑ [für diejenigen, welche]
  303. ↑ [machen]
  304. ↑ [sieht]
  305. ↑ [wehmüthig]
  306. ↑ [frägt]
  307. ↑ [besser geglückt]
  308. ↑ [kamst]
  309. ↑ [zurecht]
  310. ↑ [brauchte ich keine]
  311. ↑ [kriegte, bekam]
  312. ↑ [ging]
  313. ↑ [blieb]
  314. ↑ [Weib]
  315. ↑ [zumal]
  316. ↑ [nach Eurer Art]
  317. ↑ [heute]
  318. ↑ [morgen]
  319. ↑ [gehe]
  320. ↑ [nehme Ruder]
  321. ↑ [dann werfe]
  322. ↑ [Büchse]
  323. ↑ [Schulter]
  324. ↑ [suche]
  325. ↑ [da]
  326. ↑ [wieder]
  327. ↑ [fließt]
  328. ↑ [Blut]
  329. ↑ [Herz]
  330. ↑ [welcher wilde]
  331. ↑ [Wirbelwind]
  332. ↑ [weht]
  333. ↑ [müde, blöde]
  334. ↑ [saugt]
  335. ↑ [gezogen]
  336. ↑ [heiß]
  337. ↑ [muß es wohl sein]
  338. ↑ [vorüberzieht]
  339. ↑ [läßt vergessen]
  340. ↑ [innersten]
  341. ↑ [gerissen]
  342. ↑ [läßt eine Narbe]
  343. ↑ [reißt aus]
  344. ↑ [lieblich, liebenswerth]
  345. ↑ [nachsehen]
  346. ↑ [geblieben]
  347. ↑ [finden wir]
  348. ↑ [Boden]
  349. ↑ [pflegen ihn]
  350. ↑ [lassen Thränen]
  351. ↑ [regnen]
  352. ↑ [heißester]
  353. ↑ [glüht]
  354. ↑ [nieder]
  355. ↑ [vergebens]
  356. ↑ [Blumen wachsen]
  357. ↑ [weiß es]
  358. ↑ [treibt]
  359. ↑ [zurück]
  360. ↑ [alte]
  361. ↑ [pflanze]
  362. ↑ [hab’ ich]
  363. ↑ [gesehen]
  364. ↑ [ziehen]
  365. ↑ [treibt]
  366. ↑ [dürfen]
  367. ↑ [betrügen]
  368. ↑ [laut]
  369. ↑ [warte]
  370. ↑ [hole]
  371. ↑ [reißt]
  372. ↑ [scheint es]
  373. ↑ [dauern, währen]
  374. ↑ [wieder findet]
  375. ↑ [herankommt]
  376. ↑ [dreist, derb]
  377. ↑ [währt, dauert]
  378. ↑ [bis]
  379. ↑ [geschlungen]
  380. ↑ [hält]
  381. ↑ [heißt]
  382. ↑ [liest]
  383. ↑ [frägt]
  384. ↑ [Miene]
  385. ↑ [bis es]
  386. ↑ [leuchtet]
  387. ↑ hell wird im Plattdeutschen als Verstärkung bei jeder nach oben gerichteten Bewegung gebraucht, z. B. »hell d’ræwer weg; hell lacht hei up; hell sprüng hei up; hell begährte (gährte) hei up«, d. h. im Zorn. Es scheint diese Bezeichnung vom Bilde des Feuers entlehnt zu sein. (R.)
  388. ↑ [breite Schulter]
  389. ↑ [setzt]
  390. ↑ [Hut]
  391. ↑ [fest und sucht]
  392. ↑ [wollte er]
  393. ↑ [in’s Sichre]
  394. ↑ [sollte]
  395. ↑ [ringen]
  396. ↑ [regt, rührt]
  397. ↑ [thu ich]
  398. ↑ [kommt]
  399. ↑ Gährung. »Wille Gähr« wird von jedem aufgeregten, ungeregelten Zustande gebraucht. (R.)
  400. ↑ [laß nur]
  401. ↑ [dafür]
  402. ↑ [glaubst]
  403. ↑ [unter rauhe (verwilderte)]
  404. ↑ [stoßen]
  405. ↑ [zwischen ihr gesessen]
  406. ↑ [Gut]
  407. ↑ [Flecken]
  408. ↑ [Verbrechen]
  409. ↑ [herunter gesehen]
  410. ↑ [bleiben]
  411. ↑ [soll]
  412. ↑ [verkommen]
  413. ↑ [ohne]
  414. ↑ [herumtreiben]
  415. ↑ [umhergehen]
  416. ↑ [nennen hören]
  417. ↑ [schelten lernen]
  418. ↑ [heute und morgen]
  419. ↑ [den Hut in der Hand]
  420. ↑ [thun]
  421. ↑ [einst, einmal]
  422. ↑ [gethan]
  423. ↑ [fließt]
  424. ↑ [schüttelt]
  425. ↑ [spricht]
  426. ↑ [sagte]
  427. ↑ [im Sterben]
  428. ↑ [haltet]
  429. ↑ [hieltest]
  430. ↑ [stürztest]
  431. ↑ [gezogen]
  432. ↑ [richtetest zu Grunde]
  433. ↑ [nirgends]
  434. ↑ [wieder gefunden]
  435. ↑ [bindet an ’s Leben]
  436. ↑ [hat es]
  437. ↑ [wieder gegeben]
  438. ↑ [hast]
  439. ↑ [(es) schadet]
  440. ↑ [bleiben]
  441. ↑ [gehen]
  442. ↑ [treibt]
  443. ↑ [-friede]
  444. ↑ [Uebermuth]
  445. ↑ [statt]
  446. ↑ [besser wird]
  447. ↑ [da, dort]
  448. ↑ [zurück]
  449. ↑ [verzehren]
  450. ↑ [Nachbarshülfe]
  451. ↑ [Eure]
  452. ↑ [sagen]
  453. ↑ [alle die]
  454. ↑ [sitzen]
  455. ↑ [vornehm]
  456. ↑ [geschaffen]
  457. ↑ [Messer]
  458. ↑ [Gabel]
  459. ↑ [gewetzt]
  460. ↑ [gelben Schnabel]
  461. ↑ [haben nie herüber gesehen]
  462. ↑ [wahr]
  463. ↑ [Art]
  464. ↑ [gesagt (hast)]
  465. ↑ [sah]
  466. ↑ [drüben]
  467. ↑ [bleich]
  468. ↑ [Fieber]
  469. ↑ [wiesen, zeigten]
  470. ↑ [hinüber]
  471. ↑ [Ort]
  472. ↑ [gekommen]
  473. ↑ [schlugen]
  474. ↑ [fernen]
  475. ↑ [alten Eltern beteten]
  476. ↑ [Thränen]
  477. ↑ [brachen]
  478. ↑ [Zeiten]
  479. ↑ [warfen]
  480. ↑ [rissen]
  481. ↑ [Euch]
  482. ↑ [kleines Dorf]
  483. ↑ [ihres Gleichen]
  484. ↑ [trifft]
  485. ↑ [Reichen]
  486. ↑ [hättest]
  487. ↑ [gesprochen]
  488. ↑ [damals]
  489. ↑ [gebrochen]
  490. ↑ [weit]
  491. ↑ [manch Einer]
  492. ↑ [zu Grunde]
  493. ↑ [sah]
  494. ↑ [wie]
  495. ↑ [zogen]
  496. ↑ [sahen]
  497. ↑ [hoben]
  498. ↑ [wiesen, zeigten]
  499. ↑ [lassen]
  500. ↑ [sollt]
  501. ↑ [-Eichen]
  502. ↑ [zwingen]
  503. ↑ [fleißigen]
  504. ↑ [reichen]
  505. ↑ [bauen]
  506. ↑ [gefiel]
  507. ↑ [Boden]
  508. ↑ [standen]
  509. ↑ [sprachen]
  510. ↑ [Händewerk]
  511. ↑ [Zeichen]
  512. ↑ [sah]
  513. ↑ [Alten]
  514. ↑ [fromme]
  515. ↑ [andere]
  516. ↑ [herein]
  517. ↑ [sieht]
  518. ↑ [liegt]
  519. ↑ [setztest]
  520. ↑ [machte]
  521. ↑ [gehst]
  522. ↑ [Sünden]
  523. ↑ [dann rechne]
  524. ↑ [ziehe]
  525. ↑ [lebtest]
  526. ↑ [als Sklave]
  527. ↑ [stirb]
  528. ↑ [thut – reichen, (reicht)]
  529. ↑ [sagt]
  530. ↑ [suchen]
  531. ↑ [fern]
  532. ↑ [-stern]
  533. ↑ [brauche]
  534. ↑ [beugt]
  535. ↑ [hernieder]
  536. ↑ [zum]
  537. ↑ [einmal]
  538. ↑ [sehe nach vorn]
  539. ↑ [zurück]
  540. ↑ [Zukunft]
  541. ↑ [trocknet]
  542. ↑ [segnen]
  543. ↑ [faltet]
  544. ↑ [in die Höhe]
  545. ↑ [blutige]
  546. ↑ [heiß]
  547. ↑ [nirgends]
  548. ↑ [weiß]
  549. ↑ [Augen zu]
  550. ↑ [fest]
  551. ↑ [ruft]
  552. ↑ [Tannen]

Wikiborn-Footnoten


Retrieved from "https://wikisource.org/w/index.php?title=Kein_Hüsung/Dat_Enn’&oldid=250348"