Civilisation e lingua universal/Secunde Parte/Capitulo 2
| ←Cap. 1: Nascentia del civilisation | Civilisation e lingua universal by |
Cap. 3: Egypto e le altere civilisationes primarie→ |
2. SUMERIA, MATRE DEL CIVILISATIONES[edit]
Le prime grande societate civilisate[edit]
emerge in le valleas de Tigris e del Eufrate, in le planos de SHINAR (= SUMER), mentionate jam in le Vetere Testamento (Genesis 10,10) in le parte sud-est del Irak hodierne, ca. 4000 annos ante Cristo.
SUMER era habitate per le sumerianos, un populo del tipo alpin (non-semitic) proveniente ex le alte plano detra le Crescente Fertile. Illes bonifica le paludes circa le imbuccatura del Tigris e del Eufrate; extende le bonification sempre plus al nord e occupa le tote plano que pois es nominate "SUMER". Le plano habeva pochissime pluvia. Irrigation era indispensabile pro le agricultura, que nunc da recolta abundantissime, ver fonte de ricchessa pro Sumer. Le sumerianos possedeva tamben BESTIALES, aratros tracte per boves, apparatros pro seminar, carros tracte per asinos etc. Sumerianos faceva utensiles de cupro. Nos ha evidentia archeologic, que in circa 2500 a.Cr. in le vallea de Tigris-Eufrate, le production de grano era octanta-sextuple del semine. Un societate bastante grande, con agricultura talmente efficiente es capace de supportar un minoritate non-agricole, que son libere pro usar lor tempore a inventar, projectar, manufacturar et administrar, si que artes, scientias et institutiones pote esser create. Le novitat e le brillantia del civilisation de Sumer face lo un potente magneto de attraction pro omne populos circumstante, si que le sumerianos initia un movemento de convergentia cultural inter le populos finora cultural- e linguisticamente differente.
Anteriormente existeva solo le minuscule civilisation de JERICHO, pionero sin grande potentia attractive. SUMER es le prime civilisation, in le qual un grande numero de homines participava in le mesme economia, tecnologia, structura social, lingua, religion et etica.
Le radiation de este potente civilisation expande ultra le limites de SUMER. Le caracteristica del grande civilisationes es lor capacitate de expansion. Le civilisation de Sumer conquire su plus proxime vicinos verso nordwest, le akkadianos, nonobstante le barriera lingual: Le lingua akkadian es semitic e ha nulle affinitat al lingua sumerian. Ultra Akkad, le civilisation sumerian conquire Assyria e, in le mesme direction captura partialmente le mundo hitita (in le hodierne Anatolia Central) e postea tamben Urartu, le parte oriental de Turkia asiatic.
In le direction sud-est le civilisation sumerian penetra in Elam et in le vallea de Karun. Le legenda del paradiso biblic, que emerge mille annos plus tarde, pote esser suggerite per le prime floration de SUMER - ya, le indicationes biblic de localitates inter Tigris et Eufrate es revelatori.
In le plano de Shinar le sumerianos construe un turre-qrattacelo, alte circa cento cinquanta metros, con lateres de cento metros, un colosso de circa un million de metros cubic, comparabile al piramides egyptian. Le construction es de briccas, pro que sumeria non habe petras. Le parte superior es progressivemente minus large pro le scalas exterior. Le summitate del turre es un corte aperte. Le prime tal turre es constructe a Nippur. Plus tarde tamben altere citates imita lo, como Babylon, original del conto biblic 'Turre de Babel'!
Turres era templos. Le prestres precava pro le liberation ab le grande inundation, que un vece ha devastate le plano de Shinar. - Le biblic conto del diluvio veni ex Sumeria.
In Sumeria, como tamben in altere paises antique, le casas era constructe ex briccas exsicate al sol. Le tempore e le pluvias debilita les, e finalmente le casa cade in ruinas. Alora on applana le ruinas e construe un nove casa super le ruinas. On repeteva plure veces le mesme procedimento. Assì le casas de un citate veni situate sempre plus alte. Multe citates antique, ancora supervivente, sta super un collina de ruinas. Pois, quando le citate veni destructe o abandonate, remane un collina platte in su placia: Jericho, Armageddon, Elefantine, Troia. Sumeria es plen de tal collinas, per exemplo Nippur. Le collinas es preciosissime minas pro le archeologos. Inter altere cosas le collinas contine discos de argilla con inscriptiones: notitias de omne genere: noticias domestic, facturas, receptas, litteras. In le collinas super edificios public on trova documentos importante, narrationes de guerra, sculpturas e sigillos personal a partir de 3200 in petra dur. Le demanda de sigillos personal developpava le belle arte de gravar figuras in petra dur. Le sumerian gravatores son in le mundo antique inter le plus fin artistas del sigillo; e lor arte influentia tamben nostre presente arte heraldic e decorative. Le par balanciate de due animales es un motivo sumerian ancor vive. Le monumentos e le discos con scriptura revela nos le LINGUA e le VITA del sumerianos:
In le citate vive un classe de proprietarios libere, qui face cultivar le terra per sclavos, commercia per medio de caravanas e barcas fluvial. Super le classe libere sta le officiales, le aristocrates e prestres. Un citate possede le terra in un zona de alcun kilometros e constitue un citate-regno, governate per un 'REGE'. Le regnos-citate habe sovente guerras inter se, specialmente pro possession de terras.
Durante le guerras inter citates-regnos sumerian, un semitic tribo de nomades del steppa semi-desertic comencia establir se como colonos in le region de Akkad, al nord de Sumeria; on nomina les 'akkadianos'. Akkad e Shinar es mentionate in le Vetere Testamento (Genesis lo, lo) - Le plus antique citate del akkadianos es Kish, ubi on ha excavate scripturas del etate de 3200 a.C. Le 'akkadianos' era un racia multo dinamic, soldatos e commerciantes excellente. Le 'akkadiano' amalgamava et inricchiva se con le lingua de populos circumstante, con le quales le akkadianos habeva contactos commercial, si que le akkadiano poteva servir como lingua franc pro le commercio e diplomatia a omne populos circumstante.
Le commercio inter Sumer e Akkad era multo grande, pro que Sumer poteva exportar grande quantitates de grano et altere mercantias productive in le statos-citate sumerian, durante que le dinamic commerciantes akkadian habeva le plus alte capacitate de compra-vendita. Le optime relationes commercial faceva le strata al comparticipation del akkadianos in le civilisation sumerian. Gratias a lor dinamismo in omne partes del vita public, le akkadianos establi se tamben in le confinios de Sumer e occupa positiones de responsabilitate public, como administratores e officiales militar. Le akkadianos comencia scriber lor lingua con cuneiformes sumerian, adopta le sumerian cultura, metodos de affares, artisanato et arte. Le akkadianos excelle in le representation del movimento, in contrasto al arte static de altere populos antique. Le akkadianos manifesta talento pro organisation e cooperation.
Un sigillo akkadian representa un principe akkadian, barbate, con su servitores semitic barbate e con su scriba sumerian rasate. Evidentemente le nobile akkadiano non poteva administrar su affares scripte sin un scriba sumeric, qui sapeva scriber le cuneiformes.
Circa 2400 a.C. le akkadianos gania le derecto civil in Sumer, e un coalition inter sumerianos et akkadianos nasce, e le due populos forma le STATO UNITE DE SUMER E AKKAD. Le akkadiano deveni recognite como secunde lingua official del stato e usate sempre plus, tamben per le Sumerianos.
Durante le tres seculos sequente, le litteratura flora. On ha excavate discos con contos de remarcabile valor artistic le conto del heroe Gilgamesh (prototipo de Hercules) - e le conto del grande diluvio, in que le familia supervive in un grande barca (prototipo de Noe) - e le conto del piscator Adape, al qual le deo del celo offere le pan e le aqua del vita, le conto del pastor ETANA, qui monta al celo super le dorso de un aquila e cerca le herba, fonte del vita, - e le conto del creation del mundo, que trova diffusion in Palestina e tamben in le Vetere Testamento. -
Le contos circula in lingua sumerian et akkadian. On considera le ancian lingua sumerian como plus sacre. Poco a Poco le sumeriano retira se al rolo de lingua del religion. A partir de 2300 a.Cr. le akkadiano deveni le sol lingua parlate per le populo.