Amor de Perdiçon/Concluson

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Amor de Perdiçon by Camilo Castelo Branco
Concluson


Ás onze horas de la nuite l commandante recolhéra-se m'un beliche de passageiro, i Marianna, sentada ne l pabimiento, cul rostro subre ls zinolhos, parecie sucumbir al quebranto de las trabalhosas i afflitibas horas de laquelle die.

Simon Botelho belaba prostrado ne l camarote, culs braços cruzados subre l peito, i ls uolhos fitos na luç que balançaba, pendente d'un arame. L'oubido tél-lo-iba talbeç attento al assobio de l'airaçada: debie de sonar-le cumo un ai plangente aquelle silbo agudo, boç unica ne l silencio de a tierra i de l ceu.

Á meia nuite stendiu Simon l braço tremulo al masso de las cartas que Thereza le ambiára, i cuntemplou un pouco la que staba al de cima, qu'era d'eilla. Rompeu l'oubreia, i çpóç-se ne l camarote para alcançar l baço claran de la lampada.

Dezie assi la carta:

«Ye yá l miu spirito que te falla, Simon. La tua amiga morriu. La tua pobre Thereza, á hora an que leres esta carta, se me Dius nun anganha, stá an çcanso.

You debie poupar-te l'esta ultima tortura; nun debie escrebir-te; mas perdóa á tua mulhier de l ceu la culpa pula cunsulaçon que sinto an cumbersar comtigo l'esta hora, hora final de la nuite de a mie bida.

Quien te dirie que you morri, se nun fusse you mesma, Simon? De laqui a pouco perderás de la bista este mosteiro; correrás miles de leguas, i nun acharás, an parte algua de l mundo, boç houmana que te diga: «L'anfeliç spera-te m'outro mundo, i piede al Senhor que te resgate.»

Se te podisses eilludir, miu amigo, quereries antes pensar que you quedaba cun bida i cun sperança de bér-te na buolta de l degredo? Assi póde ser, mas inda agora, m'este solemne momiento, me domina la buntade de fazer-te sentir que you nun podie bibir. Parece que la mesma anfelicidade ten ás bezes baidade d'amostrar que l ye, até nun podél-lo ser mais! Quiero que digas: Stá muorta, i morriu quando le you tirei l'ultima sperança.

Esto nun ye queixar-me, Simon, nun ye. Talbeç que you podisse alguns dies rejistir á muorte, se tu quedasses; mas, d'un modo ó d'outro, era einebitable ancerrar ls uolhos quando se rompisse l'ultimo filo, este ultimo que se stá partindo, i you mesma l'oiço partir.

Nun ban estas palabras acrecentar la tua pena. Dius me libre d'ajuntar un remorso anjusto á tua suidade.

Se you podisse inda bér-te feliç m'este mundo; se Dius permittisse á mie alma esta bison!… Feliç, tu, miu pobre cundemnado!… Sin l querer, l miu amor agora te fazie anjuria, julgando-te capaç de felicidade! Tu morrerás de suidade, se l clima de l çterro te nun matar inda antes de sucumbires á dór de l spirito.

La bida era bella, era, Simon, se la tubíssemos cumo tu m'la pintabas nas tuas cartas, que li ha pouco. Stou bendo la casinha que tu çcrebias defronte de Coimbra, cercada d'arbores, flóres i abes. La tua eimaginaçon passeaba cumigo ás bordas de l Mondego, á hora pensatiba de l scurecer. Strellaba-se l ceu, i la luna abrilhantaba l'agua. You respundia cula mudeç de l coraçon al tou silencio, i animada por tou sorriso anclinaba la face al tou teta, cumo se fusse al de mie mai. Todo esto li nas tuas cartas; i parece que cessa l çpedaçar de l'agonia an quanto l'alma se esta recordando. N'outra carta me fallabas an triumphos i glorias i eimmortalidade de l tou nome. Tamien you iba passado de la tua aspiraçon, ó adelantre d'eilla, porque l maior quinhon de ls tous prazeres de spirito querie you que fusse miu. Era nino ha tres annos, Simon, i yá antendia ls tous anhelos de gloria, i eimaginaba-los rialisados cumo obra mie, se me tu dezies, cumo deziste muitas bezes, que nun series nada sin l stimulo de l miu amor.

Ó Simon, de que ceu tan guapo cahimos! Á hora que te screbo stás tu para antrar na nau de ls degredados, i you na sepultura.

Qu'amporta morrer, se nun podemos jámales tener m'esta bida la nuossa sperança d'ha tres annos?! Poderies tu cula zesperança i cula bida, Simon? You nun podie. Ls anstantes de l drumir éran ls scassos beneficios que Dius me cuncedie; la muorte ye mais qu'ua necidade, ye ua misericordie debina, ua bemabenturança para mi.

I que fazeries tu de la bida sin la tua cumpanheira de martyrio? Adonde eirás tu abibentar l coraçon que la çgraça te smagou, sin poder smagar l'eimaige d'esta docil mulhier, que seguiu cegamente la strella de la tua malfadada suorte?

Tu nunca hás d'amar, nó, miu sposo? Teneries peijo de ti mesmo, se ua beç bisses passar debrebe a mie eimaige por delantre de ls tous uolhos anxutos? Soffre, soffre al coraçon de la tua amiga estas derradeiras preguntas, la que tu respunderás, ne l'alto mar, quando esta carta léres.

Rompe la manhana. Bou bér a mie ultima aurora… l'ultima de ls mius dezoito annos!

Abençoado seias, Simon! Dius te proteija, i te libre d'ua agonia longa. Todas las minhas angustias le ouffereço an çcunto de las tuas culpas. Se alguas ampaciencias la justícia debina me cundemna, oufferece tu la Dius, miu amigo, ls tous padecimientos para que you seia perdoada.

Adius; á luç de l'eiternidade parece-me que yá te beijo, Simon.»

Arguei-se Simon Botelho, olhou an redror de si, i fitou cun spasmo Marianna, que liebantaba la cabeça al menor mobimiento d'eille.

—Que ten, senhor Simon?—dixe eilla, arguendo-se.

—Staba eiqui, Marianna?… nun se bai deitar?!

—Nun bou: l commandante dou-me licença de quedar eiqui.

—Mas ha d'assi passar la nuite?! Rogo-le que baia, porque nun ye necessario l sou sacrificio.

—Se l nun ancommodo, deixe-me eiqui star, senhor Simon.

—Steia, mie amiga, steia… Poderei subir al cumbeç?

—Quier ir al cumbeç, senhor Botelho?—dixe l commandante lançando-se de l beliche.

—Querie, senhor commandante.

—Eiremos juntos.

Simon ajuntou la carta de Thereza al maço de las sues, i subiu cambaleando. Ne l cumbéç sentou-se m'un monte de cordame, i cuntemplou l mirante de Monchique, qu'abultaba negro al sopé de la serra penhascosa an que atualmente bai la rue de la Restouraçon.

L capitan passeaba de la próa á ré; mas cul oubido fito als mobimientos de l degredado. Receára eille l proposito de l suicidio, porque Marianna le ancutira semelhante suspeita. Querie l maritimo fallar-le palabras cunsuladoras, mas pensaba comsigo: «L qu'ha de dezir-se a un home que soffre assi?» I paraba junto d'eille alguas bezes, cumo para zbiar-le l spirito de laquelle mirante.

—You nun me suicido!—sclamou abrutamente Simon Botelho—Se la sue generosidade, senhor capitan, se antressa an que you biba, póde drumir çcansado la sue nuite, que you nun me suicido.

—Mas mereço-le you la cundescendencia de çcer cumigo á camara?

—Eirei; mas you alhá soffro mais, senhor.

Nun replicou l commandante, i cuntinou a passear ne l cumbeç, anque de las rajadas de bento.

Marianna staba amarrada, antre ls pacotes de la carga, la pouca çtancia de Simon. L commandante biu-la, fallou-le, i retirou-se.

Ás tres horas de la manhana Simon Botelho segurou antre las manos a tiesta que se le abria abrazada pula febre.

Nun pudo tener-se sentado, i deixou cahir meio cuorpo. La cabeça, al declinar, pousou ne l teta de Marianna.

—L'anjo de la cumpaixon siempre cumigo!—murmurou eille—Thereza fui mui mais çgraçada…

—Quier çcer al camarote?—dixe eilla.

—Nun poderei… Ampare-me, mie armana.

Dou alguns passos pa l'alçapon, i olhou inda pa l mirante. Çceu l'angreme scaleira, apegando-se ás cuordas. Lançou-se subre l colchon, i pediu agua, que bebiu ansaciabelmente. Seguiu-se la febre, l storcimiento, i las ancias, cun anterballos de delirio.

De manhana bieno a bordo un facultatibo, por cumbite de l capitan. Eisaminando l cundemnado, dixe qu'era «maligna» la malina, i que bien podie ser qu'eille achasse la sepultura ne l camino de la Andia.

Marianna oubiu l prognostico, i nun chorou.

Ás onze horas sahiu barra fóra la nau. Ás ancias de la malina acrescírun las de l'enjo. A pedido de l commandante, Simon bubia remedios, que bolsaba lougo, reboltos pulas cuntraçones de l bomito.

Al segundo die de biaige Marianna dixe la Simon:

—Se l miu armano morrer, qu'hei de you fazer áquellas cartas que ban na caixa?

Pasmosa serenidade la d'esta pregunta!

—Se you morrer ne l mar—dixe eille—Marianna atire al mar todos ls mius papeis; todos; i estas cartas que stan ambaixo de l miu trabesseiro tamben.

Passada ua ancia, que le ambargara la boç, Simon cuntinou:

—Se you morrer, que tenciona fazer, Marianna!

—Morrerei, senhor Simon.

—Morrerá?!.. Tanta giente çgraçada que you fiç!…

La febre augmentaba. Ls symtomas de la muorte éran besibles als uolhos de l capitan, que tenie sobeija speriencia de bér morríren centenares de cundemnados, feridos de la febre ne l mar, i çprobidos d'algun medicamiento.

Al quarto die, quando la nau se mobia ronceira defronte de Cascaes, subrebeio tormenta subita. L nabio fizo-se al ancho muitas milhas, i perdido l rumo de Lisboua, nabegou znorteado pa l sul. Al sesto die de nabegaçon ancierta, por antre spéssas brumas, partiu-se l leme defronte de Gibraltar. I, an seguida al zastre, aplacórun las refegas, zamcapellórun-se las óndias, i naciu, cula aurora de l die seguinte, un formoso die de primabera. Era l die 27 de Márcio, l nono de l'anfermidade de Simon Botelho.

Marianna tenie ambilhecido. L commandante, ancarando m'eilla, sclamou:

—Parece que buolta de la Andia culs dieç annos de trabalhos yá passados!…

—Yá acabados… de cierto …—dixe eilla.

Al anuitecer d'esse die l cundemnado delirou pula ultima beç, i dezie assi ne l sou delirio:

«La casinha, defronte de Coimbra, cercada d'arbores, flóres i abes. Passeabas cumigo á borda de l Mondego, á hora pensatiba de l scurecer. Strellaba-se l ceu, i la luna abrilhantaba l'agua. You respundia cula mudeç de l coraçon al tou silencio, i, animada por tou sorriso, anclinaba la face al tou teta cumo se fusse l de mie mai… De que ceu tan guapo cahimos… La tua amiga morriu… La tua pobre Thereza………………………..

I que fazeries tu de la bida sin la tua cumpanheira de martyrio?… Adonde eirás tu abibentar l coraçon que la çgraça te smagou… Rompe la manhana… Bou bér a mie ultima aurora… l'ultima de ls mius dezoitos annos. Oufferece la Dius ls tous padecimientos para que you seia perdoada… Marianna…»

Marianna collou ls oubidos als labios roixos de l moribundo, quando cuidou oubir l sou nome.

«Tu benerás tener comnosco; ser-te-heimos armanos ne l ceu… L mais puro anjo serás tu… se sós d'este mundo, armana; se sós d'este mundo, Marianna…»

La trasiçon de l delirio pa la lethargie cumpleta era l'annuncio anfallible de l trespasse.

Al romper de la manhana apagára-se la lampada. Marianna sahira a pedir luç, i oubira un gemido storturoso. Buoltando ás scuras, culs braços stendidos para tatear la face de l'agonisante, ancuontrou a mano cumbulsa, que le apertou ua de las sues, i relaxou de subito la presson de ls dedos.

Antrou l commandante cun ua lampada, i approssimou-lh'la de la respiraçon, que nun ambaciou lebemente l bidro.

—Stá muorto!…— dixe eille.

Marianna curbou-se subre l cadaber, i beisou-le la face. Era l purmeiro beiso. Azinolhou depuis al pie de l camarote culas manos arguidas, i nun ouraba nin choraba.

Alguas horas depuis, l commandante dixe la Marianna:

—Agora ye tiempo de dar sepultura al nuosso binturoso amigo … Ye bintura morrer quando se ben l'este mundo cun tal estrella… Passe la senhora Marianna eilhi pa la camara, que bai ser liebado de laqui l defunto.

Marianna tirou l masso de las cartas ambaixo de l trabesseiro, i fui a ua caixa buscar ls papeis de Simon. Atou l rolo ne l mandil, qu'eille tenie de laquellas lagrimas d'eilla choradas ne l die de la sue demencia, i cingiu l'ambrulho á cintura.

Fui l cadaber ambolto m'un lençol, i trasportado al cumbeç.

Marianna seguiu-lo.

De l poneran de la nau fui trazida ua piedra, qu'un marujo le atou ás piernas cun un pedaço de cabo. L commandante cuntemplaba la scena triste culs uolhos houmidos, i ls suldados, que guarnecian la nau, tan anterro respeito ls acurbaba, qu'ansensibelmente se çcubriran.

Marianna staba, inda assi, costielhada al flanco de la nau, i parecie stupidamente ancarar aquelles ampuxones, que l marujo daba al cadaber para segurar la piedra na cintura.

Dous homes arguírun l cadaber al alto subre l'amurada. Dórun-le l balanço pa l'arremessáren loinge. I antes que l baque de l muorto se fazisse oubir na agua, todos biran, i naide yá pudo segurar Marianna, que se atirára al mar.

Á boç de l commandante zamarrórun debrebe l bote, i saltórun homes para salbar Marianna.

Salbal-la!…

Biran-na, un momiento, braceijar, nun para rejistir á muorte, mas para abraçar-se al cadáber de Simon, qu'ua óndia le atirou als braços. L commandante olhou pa l sitio d'adonde Marianna se atirára, i biu, enleado ne l cordame, l mandil, i á flor de lagua un rolo de papeis que ls marujos recolhírun na lancha. Éran, cumo saben, la correspondencia de Thereza i Simon.

De la famelia de Simon Botelho bibe inda, an Billa Rial de Traç-los-Montes, la senhora D. Rita Eimelia de la Beiga Castello Branco, l'armana predileta d'eille. L'ultima pessona fallecida, ha binte i seis annos, fui Manoel Botelho, pae de l'outhor d'este libro.