Jump to content

1974 - შენგელია ნოდარ - საქართველოს ისტორიის ოსმალური წყაროები

From Wikisource
საქართველოს ისტორიის ელექტრონული ბიბლიოთეკა



საქართველოს ისტორიის ელექტრონული ბიბლიოთეკა




წიგნის სათაური:

ნოდარ შენგელია - საქართველოს ისტორიის ოსმალური წყაროები

სრული სათაური:

ნოდარ შენგელია - XV-XIX საუკუნეების საქართველოს ისტორიის ოსმალური წყაროები - თბილისი - 1974

რესურსები ინტერნეტში:
შინაარსი

თავი 1. XV-XVI საუკუნეების ნარატიული წყაროები

[edit]

ამ თავში ავტორი მოგვითხრობს იმ ოსმალო ისტორიკოსებზე, რომელთა თხზულებებშიც დაცულია თუნდაც რაიმე სახის ცნობები საქართველოს შესახებ. ასეთებია:

  1. აჰმედი - თაჯ ედ-დინ აჰმედ იბრაჰიმ იბნ ჰიზირი (1329-1413) და მისი ისტორიული პოემა "ისქანდერ-ნამე".
  2. იბნ არაბშაჰი (1389-1450). მისი არაბულ ენაზე დაწერილი თხზულება, რომელშიც აღწერილია თემურ-ლენგის შემოსევები მცირე აზიასა და ამიერკავკასიაში, ადრიდანვე თარგმნილია თურქულ ენაზე.
  3. იდრის ბითლისი, ეროვნებით სპარსელი, ბაიაზიდ II-ის დროს (1481-1512) მოღვაწეობდა ოსმალეთში. მისი სპარსული თხზულებაც "ჰეშთი ბეჰიშთი" ("რვა სამოთხე") ადრევე ითარგმნა თურქულად.
  4. მეჰმედ ნეშრი პირველი ეროვნებით თურქი ისტორიკოსი იყო. მის თხზულებაში "ჯიჰან-ნემა" ("მსოფლიოს სარკე") არაფერია ნათქვამი საქართველოზე. მხოლოდ ორიოდე სიტყვით ეხება ჭანეთისა და ტრაპიზონის იმპერიას.
  5. ლუთფი ფაშას 1539-1541 წლებში იმპერიის დიდვეზირის პოსტიც კი ეკავა. მის თხზულებაში ოსმალეთის იმპერიის ისტორია 1553 წლამდეა მიყვანილი.
  6. იბნ ქემალმა - შემსუდდინ აჰმედ ბენ სულეიმანმა (1468-1534) ოსმალეთის თითო სულთანს თითო წიგნი მიუძღვნა. მის მეშვიდე დავთარში, რომელიც ბაიაზიდ II-ეს (1481-1512) ეძღვნება აღწერილია ოსმალთა მიერ საქართველოს დალაშქვრა.
  7. ოსმანის თხზულებაში გადმოცემულია ამბები 1595 წლამდე, მაგრამ თხზულების მინაწერებში მომდევნო დროის ამბებიც გვხვდება. თხზულებაში საუბარია ლალა მუსტაფა ფაშას ლაშქრობაზე და სიმონ მეფის დატყვევებაზე.
  8. მუსტაფა ჯენაბის თხზულება არაბულადაა დაწერილი, მაგრამ თვითონვე გადათარგმნა თურქულად. ჯენები 1595 წ. გარდაიცვალა. მისი თხზულება ფაქტიურად ისლამის ისტორიაა.
  9. ხოჯა სად ედ-დინის თხზულებაში საქართველოს შესახებ ცნობები არ გვხვდება, მხოლოდ ერთგან ავტორი გადმოგვცემს ოსმალო ფაშას - იურგეჩ-ფაშას მიერ ლაზეთის ვილაიეთის დაპყრობის ამბავს.
  10. მუსტაფა ალის (1541-1600) ოცდაათამდე ისტორიული ხასიათის ნაშრომი ეკუთვნის. "ქიუიჰ ულ-აჰბარ" ("ცნობათა არსი") შეიცავს ცნობებს ლალა მუსტაფა ფაშას ამიერკავკასიაში ლაშქრობის სამზადისის შესახებ. თვით ლაშქრობის ამბავი გადმოცემულია სხვა თხზულებაში "ნუსრეთ-ნამე". "ფურსათ-ნამე"-ში კი უკვე სინან ფაშას ლაშქრობის შესახებაა მოთხრობილი.
  11. მუსტაფა სელიანიქის თხზულება 1564-1599 წლების ისტორიას მოგვითხრობს. მასში მრავლადაა ცნობები საქართველოს შესახებ.

თავი 2. XVII საუკუნის ნარატიული წყაროები

[edit]
  1. ჰასან ბეი-ზადე

თავი 3. XVIII-XIX საუკუნეების ნარატიული წყაროები

[edit]

თავი 4. XV-XVII საუკუნეების დოკუმენტური წყაროები

[edit]

თავი 5. XVIII-XIX საუკუნეების დოკუმენტური წყაროები

[edit]