အတုလဥပါသကဝတ္ထုဂါထာ
၁၇-ကောဓဝဂ်
၇-အတုလဥပါသကဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
နိန္ဒန္တိ တုဏှိမာသီနံ, နိန္ဒန္တိ ဗဟုဘာဏိနံ၊
မိတဘာဏိမ္ပိ နိန္ဒန္တိ, နတ္ထိ လောကေ အနိန္ဒိတော။
အတုလ၊ အတုလ! ဧတံ၊ ဤကဲ့ရဲ့ခြင်းချီးမွှမ်းခြင်းသည်။ ပေါရာဏံ၊ ရှေး၌ဖြစ် သော အလေ့အကျက်တည်း။ ဧတံ၊ ဤကဲ့ရဲ့ခြင်း ချီးမွှမ်းခြင်းသည်။ အဇ္ဇတနာမိဝ (အဇ္ဇတနံ+ဣဝ)၊ ယနေ့၌ ဖြစ်သည်သာ။၁ န (ဟောတိ)၊ မဟုတ်။ တုဏှိမာသီနံ၊ ဆိတ် ဆိတ်နေလေ့ရှိသူကိုလည်း။ နိန္ဒန္တိ၊ ကဲ့ရဲ့ကုန်၏။ ဗဟုဘာဏိနံ၊ များစွာ စကားပြောဆို လေ့ရှိသူကိုလည်း။ နိန္ဒန္တိ၊ ကုန်၏။ မိတဘာဏိမ္ပိ၊ နှိုင်းနှိုင်းချိန်ချိန် ပြောဆိုလေ့ရှိသူကို လည်း။ နိန္ဒန္တိ၊ ကုန်၏။ လောကေ၊ လောက၌။ အနိန္ဒိတော၊ မကဲ့ရဲ့အပ်သူသည်။ ဝါ၊ အကဲ့ရဲ့မခံရသူသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ (ပါ-၂၇၇)
၁။အဇ္ဇတနာမိဝ။ ။ “အဇ္ဇတနံ+ဣဝ”ဟု ဖြတ်၊ နိဂ္ဂဟိတ်ချေ, မ-လာ၊ န၌ ဒီဃပြု၊ (တစ်နည်း) နိဂ္ဂဟိတ်ကို မ-ပြု, လောပေ မေ စ ဒီဃော(သဒ္ဒသင်္ဂဟ၊၁၊၁၂၃)သုတ်ဖြင့် န၌ ဒီဃပြု၊ “အဇ္ဇ+ဘဝံ အဇ္ဇတနံ(ရူ-၄၂၃၊ မောဂ်-၄, ၂၁)၊ (တစ်နည်း)အဇ္ဇ ဧဝ အဇ္ဇတနံ(ပါစိယော- ၄၉)”ဟုပြု၊ နောက်နည်းအလို တနပစ္စည်း သွတ္ထ၌သက်၍ “အဇ္ဇတနံ ဣဝ-ယနေ့၌သာ၊ ဝါ -ယနေ့မှသာ၊ န ဟောတိ-ဖြစ်သည်မဟုတ်”ဟုပေး၊ ဣဝသဒ္ဒါ ဧဝအနက်၌ ဖြစ်၏။ [နေတံ အဇ္ဇ- တနာမိဝဣစ္စာဒီသု ဣဝသဒ္ဒေါ ဧဝတ္ထေ ဝတ္တတိ၊-နိဒီ-၄၃။]
ဧကန္တံ နိန္ဒိတော ပေါသော, ဧကန္တံ ဝါ ပသံသိတော။
ဧကန္တံ၊ စင်စစ်။ နိန္ဒိတော၊ ကဲ့ရဲ့အပ်သော။ ပေါသော၊ ယောကျ်ား (ပုဂ္ဂိုလ်) သည် လည်းကောင်း။ ဧကန္တံ၊ စင်စစ်။ ပသံသိတော၊ ချီးမွှမ်းအပ်သော။ ပေါသော ဝါ၊ ကောင်း။ န စ အဟု၊ ရှေးကလည်း မရှိခဲ့။ န စ ဘဝိဿတိ၊ နောင်လည်း ရှိလိမ့်မည်မဟုတ်။ ဧတရဟိ စ၊ ယခုအခါ၌လည်း။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ (ပါ-၂၂၈)
အစ္ဆိဒ္ဒဝုတ္တိံ မေဓာဝိံ, ပညာသီလသမာဟိတံ။
အစ္ဆိဒ္ဒဝုတ္တိံ၊ မပေါက်မပျက်သော အကျင့်, အသက်မွေးမှုရှိသော။ မေဓာဝိံ၊ အဆီအနှစ်, ပညာစစ်ရှိသော။ ပညာသီလသမာဟိတံ၊ လောကီလောကုတ္တရာပညာ, စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလနှင့် ပြည့်စုံသော။ ယံ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဝိညူ၊ ကြောင်းကျိုးမြင်သိ, ပညာရှိတို့သည်။ သုဝေ သုဝေ၊ နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း။ အနုဝိစ္စ၊ ချီးမွှမ်းရှုံ့ချ, ကြောင်းမူလကို, ကျနသိမြင်, ဉာဏ်သက်ဝင်၍။ စေ ပသံသန္တိ၊ အကယ်၍ ချီးမွမ်းကုန်အံ့။ (ပါ-၂၂၉)
ဒေဝါပိ နံ ပသံသန္တိ, ဗြဟ္မုနာပိ ပသံသိတော။
(ဧဝံ သတိ၊ ဤသို့ဖြစ်လသော်။) တံ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဇမ္ဗောနဒဿ၊ ဇမ္ဗူရစ်ရွှေစင် ၏။၁ နိက္ခံဣဝ၊ တစ်နိက္ခအလေးချိန်ရှိသောရွှေတုံးရွှေခဲကိုကဲ့သို့။ ဝါ၊ တစ်နိက္ခကိုကဲ့သို့။၂ ကော၊ အဘယ်သူသည်။ နိန္ဒိတုံ၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်းငှာ။ အရဟတိ၊ ထိုက်အံ့နည်း။ နံ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဒေဝါပိ၊ နတ်, လူပညာရှိတို့သည်လည်း။ ပသံသန္တိ၊ ချီးမွမ်းကုန်၏။ (ဧသော၊ ဤပုဂ္ဂိုလ် ကို။) ဗြဟ္မုနာပိ၊ မဟာဗြဟ္မာသည်လည်း။ ပသံသိတော၊ ချီးမွမ်းအပ်၏။ (ပါ-၂၃၀)
အတုလဥပါသကဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။
၁။ ဇမ္ဗောနဒဿ။ ။ ဇမ္ဗုယာ(သပြေကိုင်း၌)+ပဝတ္တာ+နဒီ ဇမ္ဗုနဒီ၊ ဇမ္ဗုနဒိယံ+နိဗ္ဗတ္တံ ဇမ္ဗောနဒံ(ဇမ္ဗုနဒီ+ဏ)။ [ဇမ္ဗောနဒန္တိ ဇမ္ဗုနဒိယံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ ..တာသံ နဒီနံ ဥဘယတီရေသု ဇမ္ဗုပက္ကာနံ ပတိတဋ္ဌာနေ သုဝဏ္ဏင်္ကုရာ ဥဋ္ဌဟန္တိ၊ တေ နဒီဇလေန ဝုယှမာနာ အနုပုဗ္ဗေန မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသန္တိ၊ တံ သန္ဓာယ ဇမ္ဗောနဒန္တိ ဝုတ္တံ(မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၀၄)။ ဇမ္ဗောနဒန္တိ မဟာဇမ္ဗုသာခါယ ပဝတ္တ- နဒိယံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ တံ ကိရ ရတနံ ရတ္တံ(အံ၊ဋီ၊၂၊၁၅၈)။]
၂။ နိက္ခံ။ ။ “သုဝဏ္ဏော ပဉ္စဓရဏံ, နိက္ခံ တွနိတ္ထိ ပဉ္စ တေ(ဓာန်-၄၈၀)”ဟူသော ဂါထာအရ ငါးသုဝဏ်(ရွေးတစ်ထောင်)ကို တစ်နိက္ခဟု ခေါ်၏၊ “ကနတိ ဒိဗ္ဗတီတိ နိက္ခော၊ [နိ+ကန+အ၊ နကို ခပြု၊ ပုံ, နပုံ၊] နိက္ခော+အဿ အတ္ထီတိ နိက္ခော”ဟုပြု။