အညတရကုဋုမ္ဗိကဝတ္ထုဂါထာ
၁၆-ပိယဝဂ်
၂-အညတရကုဋုမ္ဗိကဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
ဧဝံ သရီရေ နိဗ္ဘောဂေ, ပေတေ ကာလကတေ သတိ။
(သာမိ၊ အရှင်။) ဥရဂေါ၊ မြွေသည်။ [ဥရေန ဂစ္ဆတီတိ ဥရဂေါ။ ပေတ၊ဋ္ဌ၊၅၈။] ဇိဏ္ဏံ၊ ဟောင်းသော။ တစံ၊ အရေကို။ ဟိတွာ၊ ပယ်စွန့်၍။ ဂစ္ဆတိ ဣဝ၊ သွားသကဲ့သို့။ (ဧဝံ၊ တူ။ မေ၊ ၏။ ပုတ္တော၊ သည်။) သံသနုံ၊ မိမိ၏ ခန္ဓာကိုယ်ကို။၁ ဟိတွာ၊ ၍။ ဂစ္ဆတိ၊ ၏။ သရီရေ၊ သား၏ခန္ဓာကိုယ်သည်။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ နိဗ္ဘောဂေ၊ (ဇီဝိတိန္ဒြေမရှိတော့သဖြင့်) သုံးဆောင်ခံစားနိုင်ခြင်းမရှိတော့သည်။၁ (ပုတ္တေ၊ သားသည်။) ပေတေ၊ ဤဘဝမှ ဖဲ သွားပြီးသည်။ ဝါ၊ ဘဝတပါးသို့ ပြောင်းသွားပြီးသည်။ [ပရံ လောကံ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ ပေတော (ဓာန်-ဋီ-၄၀၅)။ ပေတ၊ဋ္ဌ၊၅၈အလို “ပေတေ၊ အသက်အငွေ့ဝိညာဏ်မှ ကင်းသည်”ဟု ပေး။] ကာလကတေ၊ ပြုအပ်ပြီးသော သေခြင်းရှိသည်။ ဝါ၊ သေပြီးသည်။ သတိ၊ ဖြစ်လသော်။ ဝါ၊ ဖြစ်မှ။ (ကာရုညေန ဝါ၊ သနားခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ပရိဒေဝေန ဝါ၊ ငိုခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း။ ကော အတ္ထော၊ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။) (ပါ-၂၀၉)
၁။ သံတနုံ။ ။ “သံတနုန္တိ အတ္တနော သရီရံ(ဇာ ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၂)”ဟူသော အဖွင့်အရ သံတနုံသည် သမာသ်ပုဒ်တည်း၊ ဆန်းကြောင့် သထက်၌ နိဂ္ဂဟိတ်လာ၊ “ကလလတော ပဋ္ဌာယ ကမ္မာဒီဟိ ယထာသမ္ဘဝံ တနိယျတိ ဝိတ္ထာရိယတိ မဟတ္တံ ပါပိယတီတိ တနု(နီတိဓာတု-၂၆၂)၊ တနောတိ သံသာရဒုက္ခန္တိ တနု၊[တနု ဝိတ္ထာရေ+ဥ၊-ဓာန်-ဋီ-၁၅၀။] သဿ+တနု သံတနု”ဟုပြု။
၁။ နိဗ္ဘောဂေ။ ။ “ဘုဉ္ဇနံ ဘောဂေါ၊ နတ္ထိ+ဘောဂေါ ယဿာတိ နိဗ္ဘောဂံ (သုံးဆောင်ခံ စားနိုင်ခြင်းမရှိသောကိုယ်)၊ (တစ်နည်း) ဘောဂတော+ဝိရဟိတံ နိဗ္ဘောဂံ(သုံးဆောင်ခံစားခြင်းမှ ကင်းသောကိုယ်)”ဟု ပြု။ [နိဗ္ဘောဂေတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ အဘာဝေန ဘောဂရဟိတေ(ဇာ၊ဋ္ဌ၊ ၂၅၂)၊ နိဗ္ဘောဂေတိ ဘောဂရဟိတေ နိရတ္ထကေ ဇာတေ(ပေတ၊ဋ္ဌ၊၅၈)။]
တသ္မာ ဧတံ န သောစာမိ, ဂတော သော တဿ ယာ ဂတိ။
(ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်) ဍယှမာနော၊ မီးသင်္ဂြိုဟ်အပ်သော အလောင်းကောင် သည်။ ဉာတီနံ၊ ဆွေမျိုးတို့၏။ ပရိဒေဝိတံ၊ ငိုနေခြင်းကို။ န ဇာနာတိ၊ မသိ။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ ဧတံ၊ ဤသားကို။ (နိမိတ္တံ ကတွာ၊ အကြောင်းပြု၍။) န သောစာမိ၊ ဝမ်းမနည်း တော့ပါ။ တဿ၊ ထိုသား၏။ ဝါ၊ သည်။ ယာ ဂတိ၊ အကြင်ဂတိသည်။ ဝါ၊ ကို။ (ပါဋိကင်္ခါအလိုရှိအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ၏။) သော၊ ထိုသားသည်။ (တံ ဂတိံ၊ ထိုဂတိသို့။) ဂတောရောက်သွားပြီ။ (ဋ္ဌ-၂၁၀) [ပေတ၊ဋ္ဌ၊၅၈အတိုင်း ထည့်ပါဌ်များ ထည့်ပေးသည်။]
အညတရကုဋုမ္ဗိကဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ပိယတော ဝိပ္ပမုတ္တဿ, နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယံ။
ပိယတော၊ ချစ်အပ်သော သတ္တဝါသင်္ခါရမှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။၂ သောကော၊ သောက သည်။ ဇာယတိ၊ ဖြစ်၏။၁ ပိယတော၊ မှ။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ ဇာယတိ၊ ၏။ ပိယတော၊ မှ။ ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊ လွတ်သောပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝါ၊ မှာ။ သောကော၊ သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဘယံ၊ သည်။ ကုတော၊ အဘယ်မှာ ရှိတော့အံ့နည်း။ ဝါ၊ မရှိ။၂ (ပါ-၂၁၂)
၂။ ပိယတော။ ။ ရှေ့နည်းသည် ဇနဓာတ်နှင့်ယှဉ်ရာ၌ မူရင်းဖြစ်ရာကို အပါဒါန် မှည့်သော ဓာတုနာမာနစသောသုတ်နှင့်အညီ ဖြစ်သည်(ရူ-၁၅၈)၊ နောက်နည်းကား ဘေးဖြစ် ကြောင်းကို အပါဒါန်မှည့်သော “ဘယာဒျုပ္ပတ္တိ ဟေတု(နီတိ-၅၅၆)သုတ်နှင့်အညီ ဖြစ်သည်။ [ပိတဗ္ဗံ ကန္တိတဗ္ဗံ, ပိတိ ကန္တတီတိ ဝါ ပိယံ(ဓမ္မဋီ)၊ ပိဏာတိ ပီယတေတိ ဝါ ပိယော၊ ပီ+ယ၊ ပီ၌ ရဿပြု(ဓာတွတ္ထ)။ ဘယာဒျုပတ္တိ-ဘေးစသည်ဖြစ်ကြောင်းသည်၊ ဟေတု-ဟိတ်မည်၏။]
၁။ ဇာယတိ။ ။ ဇန+ယ+တိ၊ ဇနာဒီနမာ တိမှိ စ၌ “ဇနာဒီနမာ”ဟူသော ယောဂ- ဝိဘာဂဖြင့် န်ကို အာပြု(ရူ-၃၁၀)၊ (တစ်နည်း) ဇနီ+အ+တိ၊ တဒမိနာဒီနိ(မောဂ်-၁၊၄၇)သုတ်ဖြင့် န်ကို ယပြု၊ ဇ၌ ဒီဃပြု(နိဒီ-၄၂၀)၊ ဆန်းကြောင့် ဒီဃပြု၍ ဂါထာ၌ “ဇာယတီ”ဟု ရှိ၏။(ရူ- ၂၅)
၂။ ကုတော။ ။ ကုတော ဘယန္တိ ဘယံ နတ္ထိ၊ ကုတောသဒ္ဒေါ ဟိ အကုတောသဒ္ဒေန သမာနတ္ထော ပဋိသေဓတ္ထဝါစကော နိပါတော၊-ဓမ္မဋီ။
အညတရကုဋုမ္ဗိကဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။