ဝိပက္ခသေဝကဘိက္ခုဝတ္ထုဂါထာ
၂၅-ဘိက္ခုဝဂ်
၅-ဝိပက္ခသေဝကဘိက္ခုဝတ္ထု အဋ္ဌကထာဂါထာ
သုသညတာနံ ဟိ ဝစော နိသမ္မ, ဂဇုတ္တမော သဗ္ဗဂုဏေသု အဋ္ဌာ။
မဟိဠာမုခေါ၊ ဆင်မ၏မျက်နှာနှင့်တူသော မျက်နှာရိသော မင်္ဂလာဆင်သည်။ ဝါ၊ မဟိဠာမုခမင်္ဂလာဆင်သည်။၁ ပုရာဏစောရာနံ၊ ရှေး၌ဖြစ်သောခိုးသူတို့၏။ ဝစော၊ စကားကို။ နိသမ္မ၊ ကြားရ၍။ [နိ+သမ (သဝနအနက်) +တွာ။] ပေါထယံ (ပေါထယန္တော)၊ ပုတ်ခတ်သတ်ဖြတ်လျက်။ အနွစာရီ (အနု+အစရီ)၊ လှည့်လည်ခဲ့ပြီ။၂ ဂဇုတ္တမော၊ မြတ်သော မဟိဠာမုခမင်္ဂလာဆင်သည်။ သုသညတာနံ၊ ကောင်းစွာစောင့်စည်းအပ် သော သီလရှိသော ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့၏။ ဝစော၊ စကားကို။ နိသမ္မ၊ ကြားရ၍။ သဗ္ဗဂုဏေသု ဟိ၊ အလုံးစုံသော ရှေးသီလဂုဏ်တို့၌သာ။ အဋ္ဌာ၊ တည်ပြီ။ [ဌာဓာတ်, အဇ္ဇ တနီအာဝိဘတ်။ “ပေါရာဏကဓမ္မေယေဝ (ဇာ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၀၄) ”ကို ကြည့်၍ ဟိကို အဝဓာရဏ အနက် ပေးသည်။ ဓမ္မယော-၈၉၌ “နိသမ္မ ဟိ၊ ကြားရ၍ကား”ဟု ပေး၏။] (ဋ္ဌ-၂၇၆)
၁။မဟိဠာမုခေါ။ ။ “မဟိဠာမုခေါတိ ဟတ္ထိနိမုခေန သဒိသမုခေါ(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၀၄)” ဟူသော အဖွင့်ကို ကြည့်၍ “မဟိဠာယ+မုခံ မဟိဠာမုခံ(ဆင်မ၏မျက်နှာ)၊ မဟိဠာမုခေန+ သဒိသံ, မဟိဠာမုခံ ဝိယာတိ ဝါ မဟိဠာမုခံ-ဆင်မ၏မျက်နှာနှင့် တူသောမျက်နှာ၊ [ရှေ့နည်း “မဟိဠာမုခသဒိသ”ဟု ဆိုလိုလျက် သဒိသကိုချေ၊ နောက်နည်း ဥပမာတဒ္ဓိတ်၊] မဟိဠာမုခံ+ အဿ အတ္ထီတိ မဟိဠာမုခေါ”ဟုပြု၊ (တစ်နည်း)“မဟိဠာမုခံ ဝိယ+မုခံ ယဿာတိ မဟိဠာမုခေါ” ဟုပြု၊“မဟိဠာမုခမုခေါ”ဟု ဆိုလိုလျက် ရှေ့မုခကိုချေ။
မဟိဠာ, မဟိလာ။ ။ မဟီ ဝိယ သုစိံ အသုစိမ္ပိ လာတီတိ မဟိဠာ၊[မဟီ+လာ+အ၊] မဟန္တေသု ဗဟူသုပိ ရတ္တစိတ္တေသု ဣလတိ ဂစ္ဆတီတိ မဟိဠာ၊[မဟန္တ+ဣလ+အ၊-ဓာန်-ဋီ-၂၃၀၊ သူစိ၊] မဟီယတိ ပူဇီယတီတိ မဟိဠာ၊ [မဟ+ဣလ၊-မောဂ်-၇၊၁၈၉၊] ဤအဆိုများကို ကြည့်လျှင် “မဟိလာ”ဟု ရှိရမည်၊ သို့သော် “မဟိလာမုခေါ(သီ၊ဣ)”ဟု မူကွဲရှိပုံကို ထောက်၍ “လဠာနမဝိသေသော-လနှင့်ဠ မထူး(ရူ-၂၁)”ဟူသော စကားအရ လကို ဠပြုလျှင် “မဟိဠာ”လည်း သင့်၏၊ “မဟိလာန္တံ ဣတ္ထိသာမညေ(ဓာန်-ဋီ-၂၃၀)”ဟူသော စကားအရ မဟိလာ, မဟိဠာသဒ္ဒါ အမမှန်သမျှကို ဟောနိုင်ရကား ဤ၌ ဆင်မကို ဟောနိုင်သည်။
၂။အနွစာရီ။ ။ အနု+စရ+ဤ၊ ဓာတ်အစ၌ အ-လာ၊ (အနု+အစရီ)၊ ဥကိုဝပြု၊ (အနွစရီ)၊ ဆန်းကြောင့် စ၏အ-ကို ဒီဃပြု၍ “အနွစာရီ”ဟု ဖြစ်သည်၊ “အနွစာရီ-လှည့်လည်လေ့ ရှိ၏”ဟုပေးသော ရှေးနိဿယအလို “အနုစရတိ သီလေနာတိ အနွစာရီ [အနု+စရ+ဏီ၊]”ဟု ပြု၍ ကိတ်ပုဒ်ယူ၊ ထိုသို့ယူလျှင် နုနောင် သရမရှိရကား ဝမောဒုဒန္တာနံသုတ်ရင်းဖြင့် ဥကို ဝ- မပြုနိုင်သောကြောင့် “ဝံ” ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် ဥကိုဝ-ပြု။ (ဝိဗော၊၁၆)
ဝိပက္ခသေဝကဘိက္ခုဝတ္ထု ပါဠိဂါထာ
အညေသံ ပိဟယံ ဘိက္ခု, သမာဓိံ နာဓိဂစ္ဆတိ။
သလာဘံ၊ မိမိ၏လာဘ်ကို။ နာတိမညေယျ (န+အတိမညေယျ)၊ ကျော်လွန် ၍ မမှတ်ထင်ရာ။ ဝါ၊ အထင်မသေးရာ။ အညေသံ၊ အခြားသူတို့၏။ (လာဘံ၊ လာဘ် ကို) ပိဟယံ (ပိဟယန္တော)၊ လိုလားတောင့်တလျက်။ န စရေ၊ မလှည့်လည်မနေထိုင်ရာ။ အညေသံ၊ တို့၏။ (လာဘံ၊ ကို။) ပိဟယံ (ပိဟယန္တော)၊ လိုလားတောင့်တသော။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်းသည်။ သမာဓိံ၊ အပ္ပနာ ဥပစာ, နှစ်ဖြာသော သမာဓိကို။ နာဓိဂစ္ဆတိ (န+အဓိ၊ ဂစ္ဆတိ)၊ မရနိုင်။ (ပါ-၃၆၅)
တံ ဝေ ဒေဝါ ပသံသန္တိ, သုဒ္ဓါဇီဝိံ အတန္ဒိတံ။
ဘိက္ခု၊ ရဟန်းသည်။ အပ္ပလာဘော၊ နည်းသောလာဘ်ရှိသည်။ (သမာနော) ပိ၊ ဖြစ်ပါသော်လည်း။ သလာဘံ၊ မိမိ၏လာဘ်ကို။ စေ နာတိမညတိ၊ အကယ်၍ ကျော် လွန်၍ မမှတ်ထင်အံ့။ ဝါ၊ အကယ်၍ အထင်မသေးအံ့။ (ဧဝံ သတိ၊ သော်။) သုဒ္ဓါဇီဝိံ၊ စင်ကြယ်သော အသက်မွေးမှုရှိသော။ အတန္ဒိတံ၊ မပျင်းရိသော။ တံ၊ ထိုရဟန်း ကို။ ဝေ၊ စင်စစ်။ ဒေဝါ၊ နတ်တို့သည်။ ပသံသန္တိ၊ ချီးမွမ်းကုန်၏။ (ပါ-၃၆၆)
ဝိပက္ခသေဝကဘိက္ခုဝတ္ထုဂါထာနိဿပြီးပြီ။