گل شڪر/ٿ
۱۱۰ - ٿوري کٽئي گهڻي برڪت.
هن پهاڪي جي معنيٰ ۽ مطلب ۾ ڦير آهي. ڀلا ويچار کپي، جو ٿوريءَ اُپت ۾ ٻي برڪت ڪٿان وهي پوندي؟ ۽ جيڪڏهن ائين هجي ته گهڻي کٽئي لاءِ جيڪر ڪير رلي اُجهي؟ پر سندس پورو مطلب هي آهي، جو پهاڪي وارو قناعت کي ٿو ساراهي، ته جنهن کي ڪمائي ٿوري به هئي ۽ خرچ اُپت آهر ڪري، ته سُکيو رهي. تنهن لاءِ هي نقل ياد آيو اٿم:
هن حيدرآباد شهر ۾ آڳاٽو، ڀائي مينگهراج هڪڙو وڏو سائين لوڪ سدا ڌڻيءَ جي عبادت ۾ رهندو هو؛ ۽ ڪنهن کان گهرڻ يا ڪي وٺڻ جي هير نه هيس. مگر آڳاٽا (۱۰) ڏهه (۲۰) ويهه رپيا گڏ ڪيل صراف وٽ وياج تي رکيل هيس. تنهن جو جيڪي وياج ملندو هوس، تنهن مان وڏي سنجم يعني صرفي سان سڄي مهيني جي تَوَڻ ڪندو هو. مرڻ مهل اُهو ڌراوت وارو ناڻو ڌرم ڪري ڇڏيائين. ڏسو، جو اهڙيءَ نيت واري ماڻهوءَ کي ٿوري کٽئي ۾ برڪت پيئي يا نه؟ ۽ مرڻ مهل سوڌو وهيون رهيو ڪو نه؟ پر جيڪڏهن ڪو چوي، جو ڏهن ويهن رپين واري کي ڇا وهيون چئبو، ته تنهن جو جواب فارسيءَ واري چئي ڇڏيو آهي:
اگر فرمان روائي ڪامران است،
و گر درويش حاجتمند نان است.
دوران ساعت که خواهد اين و آن مرد،
نخواهند زين جهان پيش از کفن برد. جيڪڏهن راجا مراد هلائيندڙ آهي،
۽ جيڪڏهن فقير مانيءَ جو محتاج آهي،
جنهن مهل هي ۽ هو ٻئي مرندا،
هن جهان مان ڪفن کان واڌو نه نيندا.
۱۱۱ - ٿوري گرهين گهڻو کائجي.
معنيٰ پهاڪي جي هيءَ آهي، جو ننڍن گرهن کاڌي کاڄ گهڻو کائي وڃجي؛ جهڙيءَ ريت، وڏين منزلن وارو پانڌيڙو سگهو ٿڪجي، ۽ ننڍين منزلن وارو چرڪو: جئن ته فارسيءَ واري چيو آهي؛
اي بسا اسپ تيز رو که بماند،
که خرلنگ جان به منزل برد. گهڻا ڀيرا گهوڙو تکو هلندر رهي ويو،
جو منڊي گڏه ساهي منزل تي وڃي پٽي.
پر آءٌ ڀانيان ٿو، جو هن پهاڪي ۾ قناعت جي ساره آهي. جو ماڻهو ٿورو کائيندڙ هوندو، تنهن جو سدائين هٺُ سڄو رهندو، ۽ هٺ سڄي وارو ماڻهو گهڻا ڏهاڙا جيئندو ۽ کائيندو، ۽ گهڻ کائڪ هوندو، ته هڪڙي پاسي گلا؛ ٻي پاسي طبع ۾ ڪَسُ. تنهن لاءِ فارسيءَ واري پڻ چيو آهي:
چوکم خوردن طبيعت شد کسي را،
چو سختي پيشش آيد سهل گيرد،
و گر تن پرور است اندر فراخي؛
چو تنگي بيند از سختي به ميرد. جڏهن ٿورو کائڻ ڪنهن جي عادت ٿي،
جڏهن اهنجي اڳيانس اچي ته سنهنجي لڳيس،
جيڪڏهن بت پاليندڙ آهي سنهنجائيءَ ۾،
جڏهن اهنجي ڏسي ته ڏک ۾ مري.
۱۱۲ - ٿڌو گهڙو پاڻ کي ڇانوَ ۾ رکائي.
جنهن دلي ۾ پاڻي سِگهو يا گهڻو ٺري، تنهن کي سڀڪو پاڻيهي ڇانوَ ۾ رکي. تنهن وانگي، جو ماڻهو اشراف، يا ايمان، يا وفاداريءَ، يا نمڪ حلاليءَ سان هلندو، تنهن کي سڀڪو آڌر ڏيندو؛ يعني پنهنجو مان سڀڪنهن کي پنهنجي وس آهي.
۱۱۳- ٿورو ڏسي ارهو نه ٿجي، گهڻو ڏسي سرهو نه ٿجي.
مطلب هي آهي، جو سک ۽ ڏک ۾ سرهو يا ارهو نه رهه، ۽ اهو سڀ ڌڻيءَ جي پاران ڄاڻ، ۽ شڪر ڪر، ته ڌڻي ان ڳالهه ۾ راضي رهندو آهي. ان ڳالهه لاءِ فارسيءَ وارو شاهد آهي:
اگر عزّ و جاه است ور دِلّ قيد،
من از حق شناسم نه از عمرو زيد. جيڪڏهن وڏائي ۽ مان آهي يا قيد جي ڀنڊي آهي،
آءٌ ڌڻيءَ کان ڄاڻان نه فلاڻي فلاڻي کان.