محمد رسول اللّٰہ صلي اللّٰہ عليہ وسلم/38
قريشين ڏني پٺ ته مسلمانن ڀيڙا چاڙهيا بنوقريظ وارن تي ته “ڙي ڪريو هاڻ جواب اسان کي ٻيجاري ڇوڏني هيو؟”اول اول ته چڪ وڌائون قلعي جو ته اهو ڏيو اسان کي هن اول ردبدل گهڻيائي ڪئي پرنيٺ قلعي تان هٿ کنيائون پوءِ مسلمانن چين ته “هاڻ ٻڌايو ته اوهان کي سزا ڪهڙي ڏيون؟” جواب ڏنائون “اسان جي سزا جو اوهان پاڻ فيصلو نه ڪريو امين ٿا ڪريون وچان ئي سردار سعد بن معاذ کي.”
هاڻي انهيءَ سردار جو ڪو ساڻن سنگت جو ناتو هو تنهنڪري مسلمانن البت دل هنئي ۽ نه چاهيائون ته ڪو ههڙو نازڪ ڪم سعد کي سپرد ڪريون مسلمانن جا منجهن خار هوا ڀلا ٻيڙي چاڙهي ٿي ڦرهو لاٿائون اوچتو مينهن اچي وسيها ۽ هيءُ آخر قريشن سان ڳالهين ۾ ٺهي وڃن ها ته پوءِ مديني ۾ ذات مسلمان نه رهي ها.مسلمانن گهريو ٿي هنن خبيثن کي ڪا جوڳي سزا ملي خير! لاچار کڻي ڳالهه مڃائون.
سعد بن معاذ ٻولائي ٻولائي چين ته”متان ڪو پوءِ ڌرين مان ريڙهه پيڙهه ڪري آءٌ نبيرو ڪريان ٿو” ٻنهين ڌرين زبان ڏني ته “ريڙهه پيڙهه ڪانه ٿيندي”
سعد فتويٰ ڏني ته “بني قريظ وارن ڪم بلڪل کوٽو ٿي ڪيو تنهنڪري قلعي اندر جيڪي به سندن سپاهي آهن سي سڀ قتل ڪيا وڃن عورتون ۽ ٻار سندن ٻانهان بنايا وڃن سندن مال متاع ضبط ڪيو وڃي”
حضرت محمد ﷺ وچ ۾ پئي کڻي ڌرين جو ٻيءَ ريت پرچاءُ ڪرائي ڇڏي ها پر مسلمان تتا ويٺا هوا ٻيو به هنن جي ئي سڄڻ نبيرو ڪيو چون ٿا سارا اڍائي سئو ماڻهو موت جي منهن ۾ ڏنا ويا مطلب جهڙي پوک پوکيائون تهڙي لڻيائون.
واجهائي وطن کي ساري ساهه ڏيان
هيءَ سو ساڻيهه سامهون منهنجو نج ميان
مٿان مياڻي ماروئين وڃي ٿر ٿيان
ميائي جيان جي وڃي مڙهه ملير ۾
وطن جي واءُ جهڙو ساءِ
ڪئي پرديس آهي مليو
*
حب وطن از ملڪ سلمان خوشتر
خار وطن از سنبل و ريحان خوشتر
يوسف وطن به مصر بادشاهي ميڪرد
مي گفت گدا بودن ڪنعان خوشتر