عەقیدەی مەرزیە/مبحث فی تحقیق کلام الله تعالی
Jump to navigation
Jump to search
| ←مبحث الایمان والتصدیق بجمیع الکتُبُ السّماویة | عەقیدەی مەرزیە (1860) by مبحث فی تحقیق کلام الله تعالی |
مبحث الٲنبیاء والرسل علیهم السلام→ |
| ئەگەر تۆ بڵێی: تەنزیل و ئیترال، | موعارەزە و نەسخ، مازی و ئیستیقبال، |
| لەبەرکردنیان، تیلاوەتیان، | شنەفتنیان، کیتابەتیان |
| گشت لەسەر حودووس وەجهی قەویمن | تۆ چلۆن دەڵێی: کەلام قەدیمن؟ |
| ئەرچی تەقریری زووتر کریاگە، | ساحیب دەرک و هۆش جواو دریاگە |
| ئەمما تەرزێ تر تێرینە ئەبەین | بۆ تۆ «تفصيلاً» تەحقیقی دەکەین: |
| دەڵێین ئەگەرچی هیچ سیفاتی حەق | بە سیفەت مەخلووق ناشوبهێ موتڵەق |
| بەڵێ لەلای خەلق تەحقیقمانە | نموونەیان هەس، ئەو نموونانە |
| بۆ سیفاتی حەق ڕێ دەدەن پێمان | بە «وجهُ‌مّا» یێ مەعلووم بن لێمان |
| تۆ هەرگاهـ بکەی قەسدی کەلامێ، | خەبەرێ، ئەمرێ، یا ئیستیفهامێ |
| مەعنایێک هەیە ویجدانی لەلات | غەیری عیلمتە و سائیری سیفات |
| بە ئەلفازی خۆت تەعبیری دەدەی | لە گوێی سامیعدا و زیهنی جێی دەکەی |
| بەو مەعنا دەڵێن: کەلامی نەفسی | نە عەرەبییە و نە کوردی و فارسی |
| بەسیتە و واحید، نە کەم، نە کەسیر | قائیمە بە زات تۆوە بێ تەغییر |
| ئەمیچیان کەلام تۆیە و لەفزییە | موتەعەددیدە و موتەجەززییە |
| موختەلیف دەوێ، بەڵێ بێ گومان | دەلالەت دەکا لەو مەعنا وتمان |
| بێ تەشبیهـ کەلام نەفسی حەق واتە | غەیری عیلمیە و باقی سیفاتە |
| غەیرە مەخلووقە و بەسیت و قائیم | بە زاتی حەق و، قەدیم و دائیم |
| مونافیی لاڵی و سکووت و ئافەت | پاک لە حەرف و سەوت، بەری لە کەسرەت |
| نە عەرەبییە و نە سوریانییە | نە یۆنانییە و، نە عیبرانییە |
| لە لەوازیمات حادیس بەرییە | لە هیچ شەیئێدا حولوولی نییە |
| بەو سیفەتە حەق بێ حودوود و حەد | موتەکەللیمە ئەزەل تا ئەبەد |
| بەری لە وەسمەت سکووتی سابیق | عەری لە توهمەت خامۆشیی لاحیق |
| خۆی سیفەتێکە لە کەسرەت دوورە | بەڵێ نیسبەتی غەیرە مەحسوورە |
| حوسنی ئارەزووی نومایش دێنێ | هەردەم بە تەرزێ خۆی دەنوێنێ |
| زەبووری ناوە لە سوریانیدا | تەوراتی ناوە لە عیبرانیدا |
| نیسبەت بە نەزمی عەرەبی مەعرووف، | بە موعجیزی گشت موعاریز مەوسووف، |
| کەوا بە تەواتور گەیشتگە لامان، | دەلیلی شەرعە و تەمام ئەحکامان، |
| مەسسی حەرامە لەبۆ موحدیسان، | هاتووە بۆ حەزرەت، پێی دەڵێن: قورئان |
| نیسبەت بە مەحکی بە خەبەر مەعلووم | بە غەیری مەحکی بە ئینشا مەوسووم |
| ئەمری پێ دەڵێن نیسبەت بە مەئموور | نیسبەت بە مەنهی بە نەهی مەزکوور |
| «والباقی كذا بهذا القياس» | هەر بە لیباسێ بە ئیسمێ بیناس |
| بە ئیعتیباری ئەم زهووراتە | کەلامی لەفزی و سوحف و تەوراتە، |
| زەبوورە و ئینجیل، قورئانی مونزەل | موتشابیهـ، موحکەم، مازی و موستەقبەل |
| مەککی و مەدەنی و وەعدە و وەعیدە | قەسەسە و ئەحکام، ئەمسال، عەقیدە |
| ئەخبار، ئەمر و نەهی، تەحریم و تەحلیل، | ناسیخ و مەنسووخ، تەسبیح و تەهلیل |
| ئەرچی لە وەحدەت نەوعی ناکەوێ | تەعەددودی شەخس و تەجەززیی دەوێ |
| هەرچی کوتوب و سوحفی مونزەلەن | گشت لەو سیفەتە تەنیا یەک پەلەن |
| شاهیدی سیدقە بە بێ جەرح و ڕەد | «لنفِد البحر قبل ان تنفد» |
| بەو هەموو لیباس زۆر عەجیبەوە | بەم نیسبەتەوە و بەم تەرکیبەوە |
| نە کەسرەت دەدا گەرد لە وەحدەتی | نە تەرکیب تۆزێ لە بەساتەتی |
| «حاصل الكلام» وەک باقیی ئەشیان | چوار وجوودی هەس بۆت بکەم بەیان |
| یەکێ عەینییە و یەکێ زیهنییە، | یەکێ لەفزییە و یەکێ خەتتییە |
| لە حدیسییەتی عەینی بێ ڕەنگە | ئایینەکەی پاک لە گەرد و ژەنگە |
| لە جیهەت وجوود زیهنییە مەحفووز | بە لەفزی و خەتتی مەکتووب و مەلفووز |
| لازیمەی حودووس وەک نەسخ و بەدەڵ | ڕوو ئەم سیانە دەکا نەک ئەووەڵ |
| لازیمەی قیدەم بە پێچەوانە | ڕووی لە ئەووەڵە نەک لەم سیانە |
| قورئان وەها وەزع بۆ لەفزی دەکرێ | بۆ نەفسی دیسان هەم دادەنرێ |
| لەفزی وەک نەفسی بۆ حەق سیفەتە | چون لەسەر نەفسی «ذُو دَلالَة»ە |
| تەفاوتی بەین هەیە ئاشکار | نەفسی «بالذات»ە، ئەو بە ئیعتیبار |
| هەروەها سیفەت بۆ خودان هەردوو | بە «كلام الله» موسەممان هەردوو |
| لە ئیزافەدا فەرقیان هەیە؛ | ئیزافەی لەفزی مەعنای ئەمەیە: |
| کە مەحزی تەئلیف «ربّ البشر»ە | لە تەسەڕڕووفی مەخلووق ئەودەرە |
| «لا كسبَ لَهم فيهِ واكتساب | تنزيلّ من العزيز الوهّاب» |
| ئیزافەی کەلام نەفسی مەعرووفە | ئیزافەی سیفەت ئەباڵ مەوسووفە |
| کە نەفسی و لەفزی لێت بوو موحەققەق | بزان ئیتتیفاق هەس بۆ ئەهلی حەق |
| لەمەدا ئەووەڵ قەدیمە و ئەقدەس | جەوازی حودووس تەعللوقی هەس |
| بەڵێ خیلافیان هەس لە دووەمدا: | بەعزێ نەس دەنێن وەسەر قیدەمدا |
| بەعزێ تەک ئەولای بەداهەت دەدەن | حوکم بە خەلقی و حودووسی دەکەن |
| بەعزێکیچیان، حەق بیانبەخشێ، | دەڵێن لە تەقدیر حدووسیچ دەشێ |
| غایەتی ئەدەب ڕیعایەت بکەی | ناوی بە مەخلووق بە حادیس نەبەی |
| نەک لە داللەوە زیهنت لوول بدا | نیسبەتی حودووس بە مەدلوول بدا |
| ئەم هەم بە قەدیم بگرە بە مەحکەم | «و هذا هو الٲسلم الٲقوم» |
| بینا لە تەقریر تەفسیلی سابیق | ناشنەویە کەلام ئەزەلیی خالیق |
| ئیمجار سا زەریف بدوێ ئاگاهی | مانای «سمعتُ كلام الله»ی |
| یانی بهیستم نەزمی موئەللەف | دال لە کەلامی ئەزەلیی ئەشرەف |
| یا فامیم کەلام ئەزەلیی خودا | لە حەرف و ئەسوات مەسمووعە و سەدا |
| لە هەردوو سووڕەت وا دیاری دا | بۆ گشت ئەنبیا و مەخلووقی دنیا |
| مومکینە کەلام حەق بشنەوییە | تەخسیسی مووسا بە تەکلیم چییە؟ |
| دەڵێم سەماعێ و ئەو داگیە ڕوو | ئەوە بە تەریق خەرقی عادەت بوو |
| بیلا سەوت و حەرف، بیلا کەیفییەت | هەر وەکوو ڕوئیەت ڕۆژی قیامەت |
| یا بیستی بە حەرف سەوت و سەداوە | ئەمما بە گشت «عضو» لە هەموو لاوە |
| یا لە یەک لاوە نەک ئەو سەدا وێ | کە تێیدا دەخڵ بۆ ماسیوا وێ |
| وەک تەوەسسوتی مەلەک و کیتاب | هەر سێیان بە وەجهـ تەخسیسن حیساب |
| واتە تەلەقیی جیبریلی ئەمین | بۆ وەحیی حەزرەت «ربّ العالمين» |
| وەها بوو سەماع ساحیب تەخت و تاج | بۆ کەلامی حەق شەوەکەی میعراج |
| «فالحمدُ لِله علی نِعمتِه | خَصَّ مَن يشاء بِمَرحَمتِه |
| ثم الصلاةُ مَع سلام تامّ | علی النبیّ و آلهِ الكرام» |