عەقیدەی مەرزیە/مبحث السمع و البصر و الكلام
Jump to navigation
Jump to search
| ←مبحث القدرة | عەقیدەی مەرزیە (1860) by مبحث السمع و البصر و الكلام |
مبحث البقاء والتکوین→ |
| پەنجەمین سەمعە و، شەشەمین بەسەر | هەفتەمین کەلام سێ وەسفن خودسەر |
| سابتن بۆ زات خالیق، زیادە | لە وەسفی قودرەت عیلم و ئیرادە |
| ئیرجاع بەوانە لە زاهیر دوورە | بۆچ؟ بێ زەروورە، کوانێ زەروورە؟ |
| ئەگەر تۆ دەڵێی ئەم سیفەتانە | موحتاجن ئەباڵ ئەم تالەتانە؛ |
| وەک ئوزون و عەین، وەک حەلق و لیسان | ئەوە بۆ ئێمەس ، نەک بۆ حەق، بزان |
| چلۆن؛ سا دەشێ حەق عیلمی نەوێ | بۆچ؟ ئەویچ قووەی عاقیلەی تەوێ |
| بەڵێ بۆ ئیسبات هەر سەمعی ماگە؛ | عەقڵی دیارە ژێر پێی کوتیاگە |
| «والحاصل» نەک وەک سیفاتی خەلقن | حاجەت بە گوێ، چاو، زوان و حەلقن |
| بەڵ لە چە وو چوون لە ئالەت بیروون | شنەوا و بینا، گۆیا بە بێ چوون |
| دەشنەوێ ئایا بەعید ئەر نزیک | دەوینێ ئایا ڕۆشن یا تاریک |
| تەعەللوق دەگرێ، «كما اشتهر» | سەمعی بە مەسمووع، بەسەر بە موبسەر |
| لاکین سنووسی «علية الرحمة» | وەها دەفەرمووت، لێت نەبێ زەحمە، |
| سەمع و بەسەری زاتی «عليه» | وەک سەمع و بەسەر مەخلووقات نییە |
| هەر خاس وێ وە دەرک بەعزێ مەوجوودات | وەک بۆ بەسەر لەون، بۆ سەمع ئەسوات |
| سەمع و بەسەری خالیقی مەعبوود | تەعەللوق دەگرن «بكل موجود» |
| ئەر دەنگ ئەگەر ڕەنگ، ئەر سیفەت ئەر زات | واجب و قەدیم یا خۆ حادیسات |
| «في الازل» جەناب زاتی پاکی حەی | بەو زات و سیفات وجوودییەکەی خۆی |
| «في ما لايزال» بۆ زات و سیفات | وجوودییەی گشت فیرقەی کائینات |
| بە بێ ئیرتیاب شنەوا و بیناس | بڕیاوە کەلام سنووسی، بیناس |
| «بناء علي ما قد قرره» | موبسەری مەسمووع، مەسمووع موبسەرە» |
| «والحاصل يعني يسمع بالبصر | يبصر بالسمع فاسمع تبصر» |
| «ثم الكلام وصف أزلي | قائم بذات ربنا العلي» |
| لە بەر و دوا و تەجەززی و عەدەد | لە حەرف و لە سەوت پاک و موجەڕڕەد |
| وەسفێکی نەفسی و پاکیزە و قودسی | مونافیی سکووت ئافەتی نەفسی |
| «قيل»: ئەگەر حەق موتەکەللیم بێ | قیامی حادیس بە حەق لازم تێ |
| بۆچ؟ دەڵێن کەلام بەو موڕەککەبە | لە حەرفی حادیس موتەعاقیبە |
| ئەم ئیتلاقیچە بە حەقیقەتە | پەس ئەو لازیمە ڕاسە و موسبەتە |
| وەر فەقەت مەحموول لەسەر نەفسییە | ناوێ ئەو مەسمووع لە دەم نەبییە |
| «كلام الله» وێ، ئەمیچ بە مەئال | دەکێشێ ئەو لای کافری و زەلال |
| دەڵێین بە سەمعی ئەمە ئیسباتە | وەسفی ئەکەللوم قائیم بەزاتە |
| نەک ئەو کەلامە کەوا مەعرووفە | مورەککەب لە جوزء لەفز و حرووفە |
| قیامی بە زات حەققەوە نییە | دیتر کوا مەحزوور پێم بڵێ چییە؟ |
| لەمیچ ئیزنی ئەم لزوومە نەدرێ | «كلام الله» یی لێ سەلب بکرێ؛ |
| بۆچ؟ بۆ بە کەلام ئیلاهییە بوون | شەرت نییە قیام بە زاتی بێ چوون |
| حوججەتت دەوێ ها ئەوە حوججەت | ئیستیعمالی ئەهل گفتوگۆ و لوغەت |
| هەرکەس دەیزانێ ئەڵبەت دەیفامێ: | بە هەر زوانێ هەر کەس کەلامێ |
| تەکەللوم پێ کا، ئەو کەلامییە | ئیزافەی ئەباڵ ئەو حەقیقییە |
| با وجوود قیامی نییە، بیشنەو، | نە بە نەفسی ئەو نە بە قائیم بەو |
| بۆچ؟ لەفز و کەلام مەعلوومە ئەوان | لە مەقوولەی سەوت قائیم بە هەوان |
| هەوایچ هەڵگرە زەریف بکە سەیر | «ما كان الهوي قائمأ بالغير» |
| بەڵ لە مەقوولەی قیسمی جەوهەرە، | قائیم بە نەفسی خۆی و خودسەرە |
| «فذالك الكلام بالهوا قائم | ليس قائما بالمتكلم» |
| «يضاف اليه لحصوله | بالتكئ القائم به» |
| کەلامیچ دەگەڵ وەستی تەکەللوم | فەرقیان هەیە، لە کەس نییە گوم |
| تەکەللوم تەئلیف، ئەو موئەللەفە | موئەللەف مەنزووم دەوێ بەو وەسفە |
| «فظهر الفرق، فكذا الكلام | في حق الله خالق الانام» |
| «لكن فرق ما لست باللاهي | بين ما بنا و ما بالله» |
| «ما بنا» بینای ئالی و مودەننەس | «و ما بالله» پاک و موقەددەس |
| بوونی ئەلفازیچ قسە بکەم بۆت | بەو تەرزە کەوا دەیێت ە دەڕۆت |
| لەبەر ئەمەتە تێرێتیە وجوود | لە هەوادا خەلق خالیقی مەعبوود |
| هەوایچ بەو دەستوور لە هیچ مەکانێ | قەراری نییە زۆرتر لە ئانێ |
| نەک لەبەر بوونی ئەلفازە «بالذات» | غەیرە موستەقیڕ وەها بێ سەبات |
| ئەلفاز ئەر «بالذات» وەها بوویایە | دەشیا شەخسی دوور نەیشنەویایە |
| حوکمیچ بە میسلی مەمسووع بڵێم پێت | ئینساف ئەمەتە مامەسمووعە لێت |
| بێ دەلیل خیلاف زاهیر بەمەسیر | ناوێ، دەلیلیچ ناکەوێتە گیر |
| ئەمجار ئیجادی ئەلفاز و حورووف | بە قودرەتی حەق خالقی ڕەئووف |
| بەو تەرزە وتمان ئیحتیمال هەیە | بڵێین: حیکمەت و سیڕڕی ئەمەیە |
| «كي لا تختلط فتعسرا | فهمنا لها، بل تعذرا» |
| تفسیلی کەلام ئەر لەگرە کەم بێ | ڕاوێس حەواڵەی ئەسڵی سێیەم بێ |