دیوانی مەحوی/ی

by مەحوی

←پیتی ێ

دیوانی مەحوی  (1896)  by مەحوی پیتی ی

چوارخشتەکی→

-1-

دڵم دەرهات و تۆ هەر دەر نەهاتی	نەهاتی، هەر نەهاتی، هەر نەهاتی
کە ئەم خەندە و قسە و لێوەت هەیە تۆ	لە باتی شەککەر و نوقڵ و نەباتی
دەدەی وادەم بە قەتڵ ئەمڕۆ، سبەی هیچ	ئەتۆ شاهی، چیە وا بێ سەباتی!
لە دنیا جەننەتی خۆ دیوە هەر کەس	کە تۆ بی حازری وەختی وەفاتی
ئەگەر ڕۆژە، بتی من! هەر بتێ بێ	سەرەوژێرە کە تۆ وەک ڕۆژ هەڵاتی
کە خزر ئەو خاک و خۆڵی بەردەرەی دی	وتی: تۆ خاکی یا ئاوی حەیاتی؟
ڕوخیشی کردە ئەو لا، دەیشیپرسی	بە شۆخی، شاهی من، تۆ بۆ چی ماتی!
کە داغی سینەمی دی، دەردی دامێ	وتی: مۆرت هەیە، ساحێب بەراتی
کە شیرین و تەڕی دی شیعرەکانم	وتی: مەحوی کە میراوی فوڕاتی

-2-

سەروی ڕەوانە قامەتی لاوی ڕەواندزی	ئافاتی جانە غەمزەی چاوی ڕەوان دزی
لەو ناسیحانی ئێمە کە بۆ دڵ دەدەن بە دز	دڵ ڕەنجە بۆ نیگارم و دینی لەوان دزی
مەجنوونی جیلوەی ئەو پەریەم دیوە هەرچی دی	یەغماگەرێکە عەقڵی لە پیر و جەوان دزی
وەک کارەبا لە کا کەششی جەزبی حوسنی تۆ	سەبری بە دزیەوە لە منی ناتەوان دزی
لێشاوی بەستووە بە ڕووا مەحویا سروشک	داخۆ چ بێ قەراری لە ئاوی ڕەوان دزی!

-3-

حەقی بوو دڵ لە کۆیا ما بە سینەی ئێمە ناڕازی	کە عاسی قەسری خولدی دی بە جێ ئەڵحەد نەما ڕازی
چووە چوو، خۆ نەهات و نادیارە، حاڵە ماڵت بێ	بەس ئەم نەقدە بکە سەرفی غەمی موستەقبەل و مازی
ببینن گەر لە ساقی ناز و عیشوێک، ئێمە دەیبینین	بە مەی نۆشی دەدەن فتوا بە مەستی موفتی و قازی
لە نان و ئاو ئەوا ئیمساکییە مردووش، ئەرێ زاهید	چ عوجبێکە، ئەمەندە بۆ دەنازی تۆ بە مورتازی
قسە و باست لە عیرفانە، کە چی دنیایە مەنزوورت	لە عینوانی جەواهیر جۆییایی و ڕوو لە ئەعرازی
قسە گەر عیقدی گەوهەر بێ، غەرەز دەیکا بە خەرموهرە	چ تەسیرێ لە وەعزتدایە واعیز، وا پڕە ئەغرازی!
مەبە مەحوی بە ڕووپێدانی یاری عیشوەگەر مەغروور	وەکوو دنیا سەباتێکی نییە ئیقبال و ئعیرازی

-4-

پیری نوفووزی کردە بەدەن، بەسییە تەنبەڵی	دەرچۆ لە خانووێ کە خەلەل گەییە تەنبەڵی
قەیکردنی سوراحی ئەگەر تێ بگەی دەڵێ	دڵ تێکەڵ هاتنە لەگەڵ ئەم خەڵکە تێکەڵی
وا دڵ بە داغم ئەز لە ڕەقیب، ئەرسەری بڕن	بۆ ئەکلی لەحمی ئەو سەگە من دەبمە حەنبەڵی
تەرسا بە دینی ئەو یەدی بەیزایە بوونە جووی	بۆ کوشتنم کە دەستی دەرێنا لە باخەڵی
دنیا بە تەوسەوە دەمی مەرگی وتی کە	ذوالقرنین دی زەلیلە، لە کن خۆت ئەتۆ کەڵی
زاهید چیە، هەیە گەبەڵی ڕیش و تووکەسەر	ئاگر نەبێ چ بێ سەری دەرکا لە جەنگەڵی!
مەحوی، قەزا قسێکی خۆشی وت بە چاری ڕووس...	دوێنێ گەماڵە گەورەکە، ئەمڕۆ یەکێ دەڵی

-5-

لا عاش سوىٰ ذكرك قلبي و لساني	ای آنکه به نام همچو مسیحای زمانی
هەر غەمکەش و حەسرەتبەشی فەرهادی حەزینم	لەو وەقتەوە تۆ خوسرەوی شیرینی جیهانی
در آرزوی لعل لبت اشک چو لعلم	ای لعل دل از لعل لبت لعل یمانی
ڕەحمێ کە بە حاڵی دڵی غەمکێشی غەریبان	جانانەیی جانی، چییە هەر یاری زوبانی
عوششاقی جگەر سۆختە هەر حەسرەتە بەشیان	لوتفی نییە مەعشووقە لە بۆ عاشقی فانی
محوی به غم از یار به هجران جفایش	لو أهرُبُ من حُبه فاللّهُ جفاني

-6-

تێدەگا هەرکەس بکا فەهمی ڕمووزی مەعنەوی:	هیجر و وەسڵە نار و جەننەیی ئایەتی لا یستوي
کێوی غەم، وادی جەفا تەی کردنە ئەشراتی عیشق	باکی هەوراز و نشێوت کەی دەبێ گەر ڕەهڕەوی
ناوی هاروون، ئیسمی قاروون، ئیبتیدا ئیما دەکەن	سەرفەرازە سەرکز ئاخر، سەرنیگونە سەرقەوی
ئەی لە سەر تەختی غینا ئەمڕۆ، سبەینێ تێ دەگەی	ئەو گەدایەی تۆ کە وا موحتاجی شێوی یەک شەوی
دەنگی پێی ئەحبابی ڕۆییو پڕ بە عالەم مەوج ئەدا	تۆ بە غەفڵەت موبتەلا، گەر نەیبیەی مەستی خەوی
تف لە چارەی خەندە، گرییە و شیوەنی پێ خۆشە دۆست	داکە ئەی بارانی ئەشک، ئەی بەرقی ناڵە، نەسرەوی!
باسی چ بکەم بێ کەرانی بەحری پڕ تەشویری عیشق؟!	تاقە قەترێکی فتووحاتە، نمێکە مەسنەوی
ساعیدی دەرکەوت و عالەم بوو بە مووسایی هەموو	موعجیزەی لێوی کە دەرخا، جوملە دەبنە عیسەوی
ڕامی عاشق بۆنی ئەو وەحشی نیگارە موشکیلە	مەبیە هەرگیز ئەم قسە: عەنقا دەبێ وەک کەو کەوی
چاوی بیماری، بە وەعدی تیرە بارانی نیگاهـ	گفتی دا، جەهدێ کە ئەی دڵ، بەڵکی تۆشی بەر کەوی
مەحویا! هەر ئەشک و ئاهی تۆ لە جێ جوێ بوونەوەت	چوونە بەر بادی فەنایە دەرکەوی یا سەرکەوی

-7-

گوم کە بوو ڕاهی هودا، شاهڕەهە گومڕاهی	بعد درویشی اگر هیچ نباشد شاهی
ئەم مەجازە چییە، ڕوو کەینە حەقیقەت، ئەوجا	لا إلهەت بەسە گەر تالیبی إلّا اللّهی
ڕێ درابێ بە گەدایی نەفەسێ لەو دەرەدا	هەر کەسێ، تا نەفەسە عارییە شاهەنشاهی
دووکەڵی ئاهی دەبێ دایمە بگرێ بەری ڕۆژ	ڕۆژە ڕەش، غەمزەدەیی من بم و تۆ بی ماهی
لە دڵا بوونمت هەر عارە لە لا، وا بکە فەرز:	ماهی کەنعانی و ئەم موددە موقیمی چاهی
کوشتمی و ئەو دەمە خوێنم بە ئەدەب دامەنی گرت	بەسمەلی عیشقم و کارم بە خوێنە ڕاهی
بێ خەتا ئەو شەهە لەو بەردەرە مەحوی دەرکرد	بۆچ کەس سەر نەچووە شەوکەتی ساحێب جاهی

-8-

دڵ فریبی دڵبەری دڵدار، هەی!	فیتنەگەر، هەی! ڕەند هەی عەییار هەی!
بوویە یاری غەیر و من بێگانە مام	بێوەفا، هەی! هەی جەفاکردار، هەی!
خۆ موسوڵمانم، بە ناحەق خوێنی من	بۆ دەڕێژی، کافری خوونخوار، هەی!
چا نیە، ڕەفتاری وا بەد بەس بکە	دەرحەقی من، شۆخی بەدرەفتار، هەی!
تۆ دڵت دێوانە کردم، ئێستەکەش	نانوێنی ڕوو، پەری ڕوخسار هەی!
قەت لە تیری ئاهی مەزڵوومانی عیشق	تۆ نەترسی، زاڵمی غەددار هەی!
غەیری بەد نەیدی لە تۆ مەحوی ئەتۆش	هەر بەدت ڕێ بێ، بەدی بەدکار هەی!