دیوانی ئەدیب/ە
1
[edit]| سەرفی عومرم کرد چو ڕەمماڵان بە زەوج و فەردەوە | وا لە دووی دەرمانی دەردی قەلبی غەم پەروەردەوە |
| کوشتەیی لەعلی لەبی لەیلایی ئەحمەرچوردەوە | تا بە کەی قوربان بناڵم من بە ئێش و دەردەوە |
| دەس بەئەژنۆ، قوڕبەسەر، دایم بە ئاهی سەردەوە | |
| سەیدی داوی زولفی تۆم بۆ چی دەبێ بێگانە بم | بێ خەتا، کووکووزەنان، مەحبووسی ئەم وێرانە بم |
| بۆ تەماشای ڕووت عەزیزم، چاکە بەس بێگانە بم | ڕۆژی ئەووەڵ بوو کە زانیم من دەبێ دێوانە بم |
| عاشقی تۆ، نەوعی مەجنوون وا بە کێو و هەردەوە | |
| شیفتە و حەیرانی یارم، وا مەزانە غافڵم | عەندەلیبی پڕ فوغان و ناڵەیی زاری گوڵم |
| چاکە ئینسافت هەبێ، جارێ دەڵێی: من عادڵم | مەڕحەمەت کە زوو بڕۆ قاسید بڵێ دەردی دڵم |
| نازی پاپۆچت ئەکێشم من بە تۆز و گەردەوە | |
| گیانفیدایی غەمزەیی خاڵ و خەتی سیحرافەرین | دڵبەرا شادیم لە دڵ دەرچوو، غەمت بوو جێنشین |
| چاوەکەم ساتێ کەڕەم کە ئەی غەزاڵەی نازەنین | هەر وەکوو قەوس و قەزەح با دەس لە گەردن دانیشین |
| تۆ بە سوخمەی ئاڵ و سەوز و من بە ڕەنگی زەردەوە | |
| موژدەیی وەسڵت لە بۆمە کەی دەنێری ئەی سەنەم | داستانی شەرحی هیجرانت لە خدمەت کەی بکەم |
| دائیمەن پەژموردە، ناشادم، غەریقی بەحری غەم | یەک نەفەس چاکی نەهێنا کەعبەتەینی بەختەکەم |
| شەش دەرم گیراوە داماوم بە دەستی نەردەوە | |
| بێنەوا و دەردمەند و دەربەدەر، سەرگەشتە خۆم | بۆتە زیکری ڕووی لەتیفت، ویردی قەلبی گفتوگۆم |
| نامەوێ مڵکی عەجەم یا پادشایی خاکی ڕۆم | چونکی من پەشماڵی باڵا و بۆسەچینی کۆڵمی تۆم |
| چی دەکەم ئیتر لە سەیری باخ و بێنی وەردەوە | |
| ڕوویی خوێنڕێژت وەدەرخە، حاجەتی خوودی نییە | حەلقەیی زولفت نەزیری دەرعی داوودی نییە |
| هەر وەکوو دەردی ئەدیبی ڕوویی بێهبوودی نییە | ئیلتماسی (تاهیر)ی بێچارە قەت سوودی نییە |
| تۆ کە دایم شەڕفرۆشی بەو دڵەی وەک بەردەوە | |
2
[edit]| نایل بوو بە شیعرت، دڵی پڕ حوزنی شەبانە | قوربانی وجودت حەشەم و مڵک و خەزانە |
| دوو ساڵی تەمامە چ لە ڕوودا، چ غیابی | ئیخلاسی عەقیدەم بە تۆ بێ ڕەیب و گومانە |
| لەو وەجهە سەناخوان و موریدم بە جەنابت | عاری لە عەبا و سەبحە و میسواک و نیشانە |
| ئەو پەردە لەبۆ موفسدی وەک تۆ گەلێ سەیرە | کەودەن کوڕەیی هەرزەچەنەی لووسی ژنانە |
| لەم سەرحەدە بیستووتە یەقینەن بە تەواتور | چەند کەس کە دەناڵی لە بەر ئەو تیر و کەوانە |
| في الجمله کە سەرفی نەزەرم نابێ لە ئەستی | هێلکێکی لە نێو - دەیکەم بە نیشانە |
| حازر دەبم ئەو سێشەمە، بۆ قیسسەیی مەعهود | بێ نیازی دەکەم بابێ بە بێ عوزر و بەهانە |
| عەهدم ئەوەیە نابێ لەسەر -ی وەلاچم | سەد جار بناڵێنێ بە هاوار و فوغانە |
| کارم ئەوە بی موددەیی دەی ماهی جەلالی | کلکی بکەمە بەیڕەقی ئوردوویی شەهانە |
| لەو عەشرەتە وا چاکە کە وا خانی برای بێ | ئامادە بە تەنبوور و بە سێ تار و چەغانە |
| مەعلومە کە ئەستی بە ئەسڵ مەنگورە، کەردز، | پێی خۆشە تەقازا و حەڕەکەی بولهەوەسانە |
| چون زۆر نییە، شاعیری تەبعێکە خوداداد | کێشەی تۆ دەگەڵ من بە خودا خەبت و زیانە |
| بێ دەنگ بە مەلا مینە، بە کوردی ئەدەبت بێ | بۆ هەجوی بە بێ پەردە، ئەدیب شێری ژیانە |
3
[edit]| لاحەولە لە سەر تا بە قەدەم دڵبەر و شەنگە | بۆ جەزبی دڵی عاشقی عیشقت چو نەهەنگە |
| پەنجەت کە بە خوێنڕێژی دەڵێی شێر و پڵنگە | ئەی پڕتەوی ڕەنگت وەکوو ڕەنگی هەمە ڕەنگە |
| خاڵت بە مەسەل زولفی سیاهت شەوەزەنگە | |
| ئاشووبی زەمەن، زیبی چەمەن، سونبولی خۆشبوو | گێسووی و برۆی نازر و حەیرانە بە هەرسوو |
| ئەی سەروقەدی سیمتەن و مەهوەشی گوڵڕوو | بەزم و تەرەب ئامادەیە، ساقی مەیێ فەرموو |
| دەنگی دەف و ناڵەی نەی و ئاوازەیی چەنگە | |
| بیمارە دڵم، تەنگە وەکوو غونچەیی زارت | بوو باعیسی مەخمووریی من، چاوی خومارت |
| خەجڵەت دەرە بۆ حۆر و پەری، حوسنی ویقارت | سەد نامی خودا بێ لە دوو پوستانی ئەنارت |
| گرد و شلک و ناسک و پڕ چەنگ و قەشەنگە | |
| جارێکی لە عوششاقی نەپرسی چییە حاڵی | دووری تۆ دەچێژێ، بەسە ژەهر و خەم و تاڵی |
| بێچارە بە تیری تۆ بریندارە، دەناڵی | لێوت کە وەکوو لەعڵی بەدەخشانە بە ئاڵی |
| گەنجوور و نگەهبانی دەهان و دەمی تەنگە | |
| ڕووت شەمسە، کە سەر تازە وەدەر دێنی لە خاوەر | شوعلەی لە سەر ئافاقی مەلاحەت وەکوو داوەر |
| فەرماندەیی ئەبرۆیی خەمت، ئامیر و یاوەر | تابووری موژانت لەگەڵ ئەگریجە بەرابەر |
| وەستاوە ئەڵێی لەشکری ژاپۆن و فەڕەنگە | |
| چاوم کە لە موشتاقیی ڕووت بۆتە بە دەرمان | وا چاوەڕێ و والە و گریانە، دوڕئەفشان |
| مەزڵوومە، ئەسیری تووە، مەحکوومە بە فەرمان | مورغی دڵم ئەر خەستە و خوێنینە بە قوربان |
| پێکاوی موژەی تۆیە، نە کوژراوی تفەنگە | |
| ڕووت جەننەت و حوسنت مەلەک و ساحرییەت جن | بۆ هاڵەیی دەوری قەمەرت کافر و موئمن |
| ناوەستێ لەبەر تیری موژەت جەوشەنی ئاسن | چاوت بە مەسەل ئافەتی دڵهایە، وەلاکین |
| بۆچ وایە کە ئەبرۆیی کەچت مەیلی بە جەنگە | |
| بۆ دیتنی ئەم ڕۆژە زەمانێکە لە سەر ڕێم | قەولی، لە کەڕەمدا، بەمە فەرموو کە شەوێ دێم |
| حازر بێ مەی و ساقی و پەیمانە لەگەڵ جێم | عاجز بوو کە ڕووم خستە بەری پێی و وتی پێم: |
| ئەی ئەبلەهە کەی ماڵشی ئاوێنە بە سەنگە | |
| بەو شەهدی لەبت تفڵی دڵم چون بووە موعتاد | حەیرانە بە کێوی غەمەوە عاجز و ناشاد |
| یەکدەم بە دەمی خونچەیی شیرینی بکە یاد | سەرگەشتە و ئاشوفتەیی ئەشقم وەکوو فەرهاد |
| کێوم بەدڵ و سینە و سەر، پەنجە قوڵنگە | |
| ئینسافە! بە هەوری وەرە ئەم پەردە مەپۆشە | بەم نەرگسی شەهلا، بەسە عیشوە مەفرۆشە |
| باکی چ بە شیرینە، ئەدیب مایلی نۆشە | مەنعی مەکە، «تاهیر» کە ئەگەر مات و خەمۆشە |
| دێوانەیی ڕووی تۆیە نە مەستی مەی و بەنگە | |
4
[edit]| ڕووت شەمسی تەمووزە هەموو پڕ تابش و تاوە | ئەگریجەیی چین چینە لە ڕووت پەخش و بڵاوە |
| حەیرانی دەمت بم بە مەسەل شووشە گوڵاوە | قوربانی دوو زولفت کە دەڵێی سونبولی خاوە |
| مەیلت ئەوە چەند ڕۆژە لەسەر وەعدە نەماوە | |
| ڕۆژێ نییە مەستانە کە عەهدت نەشکێنی | وەک کاهڕوبا ئەو دڵی مسکین نەڕفێنی |
| وەک قەوس و قەزەح ساتێ بە ڕەنگێ دەنوێنی | بێ گیان، بەدەنی خەستەجگەر! بۆ چی دەمێنی |
| وەک شووشەیی ناسک دڵی بێچارە شکاوە | |
| پێم فەرموو: گوناهم چییە ئەی سەروی دڵارام | چیدی مەکە دڵڕەنجە ئەسیری منی ناکام |
| کوا تاقەتی ئەو جەورە هەموو تاب و توانام | ئەبرۆیی کەچت حاڵی دەمی مەرگی نیشان دام |
| تەهدیدی سەری تیری موژانت بە عەلاوە | |
| ئاوارە و خونخوارە، مەگەر وامقی عەزرام | لۆمەم چ دەکەن، کوشتە و سەرگەشتەیی لەیلام |
| غەرقی غەم و سەوداسەر و ئاشوفتە و شەیدام | بۆ دانەیی خاڵت بە فریو چووم، دڵی کێشام |
| سەرتاسەری دەورەی قەمەرت، دانە و داوە | |
| سێوی چەنەگەت، ئاوی حەیات و چەهی زەمزەم | ئەی گیانی عەزیزم بە فیدای ئەو سەر و پەرچەم |
| ئەوڕۆکە دەڵێم خاکی هەموو دەر وەسەرم کەم | پرسیم: چییە دەرمانی برینی دڵی پڕغەم؟ |
| فەرمووی کە دەوای سەهوە ئەدیب کاری کراوە | |
5
[edit]هەجوی میرزا عەلی
| مەعلوومە کە لەم مەفسەدە کێ ئەسس و ئەساسە | تەرزی مەسەلە، جێی سمی کەر، چنگی هەیاسە |
| وا نیمە بە کوردی، تەڕەفی خۆم کە نەناسم | ڕووی دیارە لەبن پەردە، وەکوو ئاسوپەڵاسە |
| مەعلوومە بە قووەی کلک ئێسک دەشکێنێ | بێچارە برایم نییە، بەو هۆش و هەواسە |
| بێ سڕ نییە ئیخفایی تەخەللوس لە هیجادا | جاکێشیی و گەووادییە ئەم ترس و هەراسە |
| هاجی تەڕەفی من، کەرە، مونشی بێ چ کاتب | هێند ئەحمەقە، بۆی واجبە مەهمیز و قەراسە |
| بێ تەبع و هەوایە، بە کەری بێتە مەسافم | شیعرم وەکوو شێست تیرە، موقابیل بە مەساسە |
| نامونتەزەمە، شیعری نەفامانەیی جاهیل | وەک جندە موباهاتی بە گاندان و لیباسە |
| تەبعی کەچی وەک جەوهەری جوو بوو وەدەری خست | گەر چاری نەما جندە سیلاحی کەتەداسە |
| تەعقیبی مەکە چیدی ئەدیب، بەم قەڵەمی هەجو | دوژمن کە بە ئەو تەعنە لەنێو ژانی نیفاسە |
6
[edit]| چاوەکەت مەستە بە ناحەق فێری مەیخانەی مەکە | لێی گەڕێ مەمنوونی بەزمی دوردی پەیمانەی مەکە |
| زولفی سازاوت دەسا تەرتیب و چینی تێک مەدە | حەیفە تووشی جەوری ڕێش و کێشی لەرزانەی مەکە |
| پەرچەمت جێی ئاشیانەی بولبولی تەبعی منە | چونکە ئێشکچی شەوە، تۆ مەنعی هێلانەی مەکە |
| گەردنم پێی خۆشە حەڵقەی تای تەنافی زولفەکەت | چاوەکەم ئیتر حەواڵەی تۆق و زۆڵانەی مەکە |
| دڵ بە مەیلی خۆی دەمێکە عاشقی باڵاکەتە | تۆخودا مائیل بە غەیری خۆت و بێگانەی مەکە |
| هەر لە ئەووەل تۆ دڵت بردم بە نازی چاوەکەت | تازە فێری ڕاهـ و ڕەسم و تەبعی پەروانەی مەکە |
| عاشقی خونچەی دەمت تاکەی دەبێ ئاوارە بێ | مەحڕەمی ڕازە، حەواڵەی چۆڵ و وێرانەی مەکە |
| هەر بە ڕەسمی دیدەنی باسێکی نایێنی دەمت | دڵبەری وا نابێ عەیبە نانەجیبانەی مەکە |
| خۆت دەزانی وەک ئەدیب کەس بەندەگی پێ ناکرێ | وا بە ڕیسوایی لە ناو ئەم خەڵکە ئەفسانەی مەکە |