جنگ نامہ

by شاہ محمد

1
اول حمد جناب اللہ دی نوں،
جہڑا قدرتی کھیل بݨاوندا ای۔
چوداں طبقاں دا نقش نگار کرکے،
رنگا رنگ دے بھیکھ رچاوندا ای۔
صفاں پچھلیاں سبھ سمیٹ لیندا،
اگے ہور ہی ہور وچھانودا ای۔
شاہ محمدا اوس توں سدا ڈریئے،
بادشاہاں تھیں بھیکھ منگاوندا ای۔

2
ایہہ تے جیاں نوں پکڑ کے موہ لیندی،
دنیاں ویسوا دا رکھے بھیس میاں ۔
سدا نہیں جوانی تے عیش ماپے،
سدا نہیں جے بال وریس میاں ۔
سدا نہیں جے دولتاں فیل گھوڑے،
سدا نہیں جے راجیاں دیش میاں ۔
شاہ محمدا سدا نہیں روپ دنیاں،
سدا نہیں جے کالڑے کیس میاں ۔

3
اک روز بڈالے دے وچ بیٹھے،
چلی آن فرنگی دی بات آہی ۔
سانوں آکھیا ہیرے تے ہور یاراں،
جنہاں نال ساڈی ملاقات آہی ۔
راضی بہت رہندے مسلمان ہندو،
سر دوہاں دے اتے آفات آہی ۔
شاہ محمدا وچ پنجاب دے جی،
کوئی نہیں سی دوسری ذات آہی ۔

4
ایہہ جگّ سرائں مساپھراں دی،
ایتھے زور والے کئی آئِ گئے ۔
شداد، نمرود، پھرؤن جیہے،
داعوے بنھ خدائ کہائ گئے ۔
اکبر شاہ جیہے آئے وچ دلی،
پھیری وانگ ونجاریاں پائِ گئے ۔
شاہ محمدا رہے گا ربّ سچا،
واجے کوڑ دے کئی وجائِ گئے ۔

5
مہاںبلی رنجیت سنگھ ہویا پیدا،
نال زور دے ملکھ ہلائ گیا ۔
ملتان، کشمیر، پشور، چمبا،
جموں، کانگڑا کوٹ، نوائ گیا ۔
تبت دیش لداخ تے چین توڑیں،
سکہ اپنے نام چلائ گیا ۔
شاہ محمدا جان پچاس برساں،
ہچھا رجّ کے راج کمائِ گیا ۔

6
جدوں ہوئے سرکار دے ساس پورے،
جمع ہوئے نی سبھ سردار میاں ۔
چیت سنگھ نوں ماریا کور صاحب،
شروع ہوئی دربار تلوار میاں ۔
کھڑک سنگھ مہاراج نے ڈھاہ ماری،
مویا مڈھ قدیم دا یار میاں ۔
شاہ محمدا اساں بھی نال مرنا،
ساڈا ایہو سی قول-قرار میاں ۔

7
میرے بیٹھیاں ایہناں نے خون کیتا،
ایہہ تاں غرق جاوے دربار میاں ۔
پچھے ساڈے وی کور نہ راج کرسی،
اسیں مرانگے ایس نوں مار میاں ۔
ناحقّ دا ایہناں نے خون کیتا،
ایہہ تاں مرنگے سبھ سردار میاں ۔
شاہ محمدا دھروں تلوار وگی،
سبھے قتل ہوندے وارو وار میاں ۔

8
کھڑک سنگھ مہاراج ہویا بہت ماندا،
برس اک پچھے وسّ کال ہویا ۔
آئی موت نہ اٹکیا اک گھڑی،
چیت سنگھ دے غم دے نال مویا ۔
کور صاحب مہاراجے دی گلّ سن کے،
ذرا غم دے نال نہ مول رویا ۔
شاہ محمدا کئیاں دے بنھنے دا،
وچ کونسل دے کور نوں فکر ہویا ۔

9
کھڑک سنگھ مہاراجے نوں چکّ لیا،
ویکھو ساڑنے نوں ہن لے چلے ۔
دھرم رائے نوں جائ کے خبر ہوئی،
کور مارنے نوں اون دوت گھلے ۔
مارو مار کردے دوت اٹھ دوڑے،
جدوں ہوئے نی موت دے آئِ ہلے ۔
شاہ محمدا دیکھ رضائِ ربّ دی،
اودھم سنگھ تے کور دے ساس چلے ۔

10
اک دوت نے آئِ کے فکر کیتا،
پلک وچ دروازے دے آیا ای ۔
جہڑا دھروں درگاہوں سی حکم آیا،
دیکھو اوس نے خوب بجایا ای ۔
اندر طرف حویلی دے ترے جاندے،
چھجا ڈھاہ دوہاں اتے پایا ای ۔
شاہ محمدا اودھم سنگھ تھائیں مویا،
کور صاحب جو سہکدا آیا ای ۔

11
اٹھ پہر لکائ کے رکھیو نے،
دن دوجے رانی چند کور آئی ۔
کھڑگ سنگھ دا مول دریگ ناہیں،
کور صاحب تائیں اوتھے رون آئی ۔
مرت ہویا تے کرو سسکار اسدا،
رانی آکھدی-'تساں کیوں دیر لائی ؟'
شاہ محمدا روندی اے چند کوراں،
جہدا مویا پتر سوہنا شیر سائی ۔

12
شیر سنگھ نوں کسے جا خبر دتی،
جہدا مویا بھتیجا ویر یارو ۔
اون ترت وٹالیوں کوچ کیتا،
راہیں آنودا گھتّ وہیر یارو ۔
جدوں آن کے ہویا لاہور داخل،
اکھیں رووے پلٹدا نیر یارو ۔
شاہ محمدا لوک دلبری دیندے،
چند کور ہوئی دلگیر یارو ۔

13
دتے سنتری چار کھلھار چوریں،
شیر سنگھ اندر اج آونا جے،
ترت پھوک دیہو تسیں کرابیناں،
پلک وچ ہی مار گواونا جے ۔
شیر سنگھ نوں راجے نے خبر دتی،
اندر اج حضور نہ آونا جے ۔
شاہ محمدا اجے نہ زور تیرا،
تینوں اساں ہی انت سداونا جے ۔

14
چند کور دی مندی جو نظر دیکھی،
دگیبازیاں ہور بتھیریاں نی ۔
اون ترت لاہور تھیں کوچ کیتا،
بیٹھا جائ کے وچ مکیریاں نی ۔
پچھے راج بیٹھی رانی چند کوراں،
دیندے آئِ مصاحب دلیریاں نی ۔
شاہ محمدا کور نہ جمنا اے،
قلعے کوٹ تے رئیئتاں تیریاں نی ۔

15
راجے لشکراں وچ صلاحَ کیتی،
شیر سنگھ نوں کویں سدائیے جی ۔
اوہ ہے پتر سرکار دا پھتے-جنگی،
گدی اوس نوں چائ بہائیے جی ۔
سنگھاں آکھیا،'راجا جی ! حکم تیرا،
جس نوں کہیں سو فتح بلائیے جی ۔
شاہ محمدا گلّ جو مونہوں کڈھیں،
اسے وکھت ہی ترت منگائیے جی' ۔

16
بائیاں دناں دی راجے نے لئی رخصت،
طرف جموں دی ہوئے نی کوچ ڈیرے،
شیر سنگھ تائیں لکھ گھلی چٹھی،
میں تاں رفو کر چھڈے نی کم تیرے ۔
دھونسا مار کے پہنچ لاہور جلدی،
اگوں آئِ ملسن تینوں سبھ ڈیرے ۔
شاہ محمدا ملنگے سبھ افسر،
جس ویلڑے شہر دے جائں نیڑے ۔

17
شیر سنگھ نے راجے دا خط پڑھ کے،
فوجاں ترت لاہور نوں گھلیاں نی ۔
گھوڑے ہنکدے تے مارو وجدے نی،
دھوڑاں اڈّ کے گھٹا ہو چلیاں نی ۔
آوے بدھو دے پاس نی لائے ڈیرے،
فوجاں لتھیاں آن اکلیاں نی ۔
شاہ محمدا آن جاں رتھ پہنچے،
گلاں شہر لاہور وچ چلیاں نی ۔

18
شیر سنگھ پھر بدھو دے آویوں جی،
کر ترم لاہور ولّ دھایا ای ۔
پھلھے پڑتلاں دے اگوں پاڑ کے جی،
شیر سنگھ نوں ترت لنگھایا ای ۔
اوس بلی شہزادے دا تیز بھاری،
جس قلعے نوں مورچہ لایا ای ۔
شاہ محمدا ہار کے وچلیاں نے،
شیر سنگھ نوں تخت بٹھایا ای ۔

19
شیر سنگھ گدی اتے آن بیٹھا،
رانی قید کرکے قلعے وچ پائی ۔
گھر بیٹھیاں ربّ نے راج دتا،
اوہ تاں ملّ بیٹھا ساری پادشاہی ۔
برس ہویا جد اوس نوں قید ہویاں،
رانی دل دے وکھے جو جچّ آہی ۔
شاہ محمدا مار کے چند کوراں،
شیر سنگھ نے گلوں بلائِ لاہی ۔

20
شیر سنگھ نوں ربّ نے راج دتا،
لیا کھوہ لاہور جو رانیاں تھیں ۔
سندھاوالیاں دے دیشوں پیر کھسکے،
جا کے پچھ لے راہ پدھانیاں تھیں ۔
مڑ کے پھیر اجیت سنگھ لئی بازی،
پیدا ہویا سی اصل سوانیاں تھیں ۔
شاہ محمدا جمیا علی اکبر،
آندا باپ نوں کالیاں پانیاں تھیں ۔

21
جنہاں گولیاں نے ماری چند کوراں،
اوہناں تائیں حضور چا سدیا ای ۔
شیر سنگھ نے بگھے نوں حکم کیتا،
اونھاں کلھیوں باہر چا کڈھیا ای ۔
راجے سنگھاں دا گلہ مٹاونے نوں،
نکّ کنّ چا اونھاں دا وڈھیا ای ۔
شاہ محمدا لاہِ کے سبھ زیور،
کالا منہ کر کے پھیر چھڈیا ای ۔

22
برس ہویا جاں حاضری لین بدلے،
ڈیرہ شاہ بلاول لگانودا ای ۔
اجیت سنگھ گجھی کرابین لے کے،
شیر سنگھ نوں آن دکھانودا ای ۔
سدھی جدوں شہزادے نے نظر کیتی،
جلدی نال چا کلا دبانودا ای ۔
شاہ محمدا زمیں تے پیا تڑپھے،
تیغ مار کے سیس اڈانودا ای ۔

23
لہنا سنگھ جو باغ دی طرف آیا،
اگے کور جو ہوم کرانودا ای ۔
لہنا سنگھ دی مندی جو نظر دیکھی،
اگوں واسطہ ربّ دا پانودا ای ۔
"میں تاں کراں گا بابا جی ٹہل تیری،'
ہتھ جوڑ کے سیس نوانودا ای ۔
شاہ محمدا اوس نہ اک منی،
تیغ مار کے سیس اڈانودا ای ۔

24
شیر سنگھ پرتاپ سنگھ مار کے جی،
سندھاوالیئے شہر نوں اٹھ دھائے ۔
راجا ملیا تاں کہیا اجیت سنگھ نے،
'شیر سنگھ نوں مار کے اسیں آئے ۔'
گلیں لائِ کے تے قلعے وچ آندا،
کیسے عقل دے اوہناں نے پیچ پائے ۔
'کتھے ماری سی راجا جی ! چند کوراں ؟'
شاہ محمدا پچھنے اوہناں چاہے ۔

25
گرمکھ سنگھ گیانی نے مت دتی،
'تساں ایہہ کیوں جینودا چھڈیا ای ۔'
مگروں مہر گھسیٹا بھی بولیا ای،
اگوں سخن صلاحی نے کڈھیا ای ۔
اک اڑدلی نے کرابین ماری،
رسا آس-امید دا وڈھیا ای ۔
شاہ محمدا زمیں تے پیا تڑپھے،
دلیپ سنگھ تائیں پھیر سدیا ای ۔

26
پہلاں راجے دے خون دا لائِ ٹکا،
پچھوں دتیاں ستّ پردکھناں ای ۔
'تیرے واسطے ہوئے نی سبھ کارے،
اگے صاحب سچے تینوں رکھنا ای ۔
سانوں گھڑی دی کجھ امید ناہیں،
اج رات پرساد کن چکھنا ای ۔
تیری ول جو کریگا نظر میلی،
شاہ محمدا کراںگے سکھنا ای ۔'

27
ہیرا سنگھ نوں راجے دی خبر ہوئی،
صوبےداراں نوں سدّ کے ترت چڑھیا ۔
دھونسا مار کے پہتا لاہور جلدی،
غصے نال سی شہر دے وچ وڑیا ۔
راجپوت اوہ ڈوگرا خوب چنگا،
سندھاوالیاں دے نال خوب لڑیا ۔
شاہ محمدا اجیت سنگھ مویا لدھا،
لہنا سنگھ جو جینودا آئِ پھڑیا ۔

28
دوہاں سنگھاں توں بہت سورمتّ ہوئی،
کھنڈا وچ دربار وجائِ گئے ۔
دھیان سنگھ نہ کسے نوں ودھن دیندا،
سارے ملک دی کلہ مٹائِ گئے ۔
راجا کردا سی ملک دی بادشاہی،
پچھے رہندیاں نوں وکھت پائِ گئے ۔
شاہ محمدا مار کے موئے دوویں،
چنگے سورمے ہتھ دکھائ گئے ۔

29
دلے بھٹی نوں گانودا جگ سارا،
جیمل پھتے دیاں واراں ساریاں نی ۔
میر داد چوہان دے سطر اندر،
موئیاں رانیاں کھائِ کٹاریاں نی ۔
سندھاوالیاں جیہی نہ کسے کیتی،
تیغاں وچ دربار دے ماریاں نی ۔
شاہ محمدا موئے نی بیر بنکے،
جاناں کیتیاں نہیں پیاریاں نی ۔

30
پچھوں آن کے سبھناں نوں فکر ہویا،
سوچیں پئے نی سبھ سردار میاں ۔
اگے راج آیا ہتھ برچھیاں دے،
پئی کھڑکدی نت تلوار میاں ۔
گدی والیاں نوں نہیں بہن دیندے،
ہور کون کس دے پانیہار میاں ۔
شاہ محمدا ہوئی ہن موت سستی،
خالی نہیں جانا کوئی وار میاں ۔

31
لہنا سنگھ سردار مجیٹھیا سی،
وڈا عقل دا کوٹ کمال میاں ۔
مہاںبلی سردار سی پنتھ وچوں،
ڈٹھی بنی کچلنی چال میاں ۔
دل اپنے بیٹھ وچار کردا،
ایتھے کئیاں دے ہونگے کال میاں ۔
شاہ محمدا تر گیا تیرتھاں نوں،
سارا چھڈّ کے دنگ دوال میاں ۔

32
دلیپ سنگھ گدی اتے رہے بیٹھا،
ہیرا سنگھ جو راج کمانودا ای ۔
جلھا اوس دا خاص وزیر ہے سی،
خاطر وچ نہ کسے لیانودا ای ۔
اندر باہر سرکار نوں پیا گھورے،
کہے کجھ تے کجھ کمانودا ای ۔
شاہ محمدا پنتھ نوں دکھ دیندا،
ہیرا سنگھ دا ناس کرانودا ای ۔

33
سنگھاں لکھیا خط سچیت سنگھ نوں،
برا کرنہارا جلھا ٹھیکدا ای ۔
'جلدی پہنچ وزیر بنا لئیے،
تینوں خالصہ پیا اڈیکدا ای ۔
اکثر راج پیارے نی راجیاں نوں،
ہیرا سنگھ تاں پتر شریک دا ای ۔
شاہ محمدا جلھے دا نکّ وڈھو،
بھجّ جائیگا ماریا لیک دا ای ۔

34
جس ویلڑے راجے نے خط پڑھیا،
جامے وچ نہ مول سمانودا ای ۔
وگا تگّ لاہور نوں اساں جانا،
ڈیرے کاٹھیاں چائ پوانودا ای ۔
منجی کاکڑی پھوز اتار ساری،
بائی آدمی نال لے آودا ای۔
شاہ محمدا آ لاہور پہنچا،
میانمیر ڈیرہ آن لانودا ای ۔

35
ہیرا سنگھ نوں راجے دی خبر ہوئی،
سبھے پڑتلاں ترت لپیٹیاں نی ۔
سنگھاں آکھیا، 'راجا جی ! جاؤ مڑ کے،
فوزاں رہندیاں نہیں سمیٹیاں نی ۔'
'سنگھو! جیؤندے جان محال جموں،
طعنے دین راجپوتاں دیاں بیٹیاں نی ۔
'شاہ محمدا آیا وزیری لے کے،'
آکھن سبھ پہاڑ ڈمیٹیاں نی ۔

36
توپاں جوڑ کے پڑتلاں نال لے کے،
چاچے سکے اتے ہیرا سنگھ چڑھدا ۔
جدوں فوج نے گھتیا آن گھیرا،
کھنڈا سار دا کھچّ کے ہتھ پھڑدا،
بھمِ سنگھ تے کیسری سنگھ ساہویں،
لے کے دوہاں نوں کٹک دے وچ وڑدا ۔
شاہ محمدا ٹکے دی لاج رکھی،
متھے سامھنے ہوئِ کے خوب لڑدا ۔

37
سنگھ جلھے دے ہتھ توں تنگ آئے،
دلاں وچ کچیچیاں کھاودے نی ۔
اگے ستّ تے اٹھ سی طلب ساری،
باراں زور دے نال کرانودے نی ۔
کئی آکھدے دے انعام سگواں،
لے بتکیاں گلے چا پانودے نی ۔
شاہ محمدا جلھے دے مارنے نوں،
پنچ کونسلی چائ بنانودے نی ۔

38
ہویا حکم جو بہت مہاوتاں نوں،
ہودے سوئنے دے چائ کسانودے نی ۔
طرف جموں دی دیئ مروڑ چلے،
سانوں آئِ کے سنگھ منانودے نی ۔
گھیرے اضل دے عقل نہ ذرا آئی،
برا اپنا آپ کرانودے نی ۔
شاہ محمدا سنگھ لے ملے توپاں،
اگوں گولیاں نال اڈانودے نی ۔

39
ہیرا سنگھ تے جلھے نوں مار کے جی،
جواہر سنگھ وزیر بنائیو نے ۔
طرف جموں پہاڑ دی ہو چلے،
راہیں شور خرود مچائیو نے ۔
اوتوں راجا گلاب سنگھ بنھ آندا،
کینٹھے پھیر لے کے گلیں پائیو نے ۔
شاہ محمدا اساں ہن کڑے لینے،
جواہر سنگھ نوں آکھ سنائیو نے ۔

40
کیہا برچھیاں آن ہنیر پایا،
جیڑھا بہے گدی اوہ نوں مار لیندے ۔
کینٹھے کڑے انعام روپئے باراں،
کدے پنج تے ستّ نہ چار لیندے ۔
کئی ترے نی قلعے دی لٹّ اتے،
کئی شہر دے لٹّ بازار لیندے ۔
شاہ محمدا چڑھے مجھیل بھائیے،
پیسہ طلب دا نال پیزار لیندے ۔

41
پچھے اک سرکار دے کھیڈ چلی،
پئی نت ہندی مارو مار میاں ۔
سنگھاں مار سرداراں دا نعش کیتا،
سبھو قتل ہوئے وارو وار میاں ۔
سر تے پھوز دے رہا نہ کوئی کنڈا،
ہویا شطر جیوں باجھ مہار میاں ۔
شاہ محمدا پھرن سردار لکدے،
بھوت منڈلی ہوئی تیار میاں ۔

42
جواہر سنگھ دے اتے نی چڑھے سارے،
متھا خونیاں وانگ چا وٹیو نے ۔
ڈردا بھانجے نوں لے کے ملن آیا،
اگوں نال سنگیناں دے پھٹیو نے ۔
سیکھاں نال اڑمب کے فیل اتے،
کڈھ ہودیوں زمیں تے سٹیو نے ۔
شاہ محمدا واسطے پانودے دا،
سر نال تلوار دے کٹیو نے ۔

43
رانی قید قنات دے وچ کیتی،
'کس نوں روئِ کے پئی ڈراونی ہیں ؟
تیرا کون حمایتی سنن والا،
جہنو پائِ کے وین سناونی ہیں ۔
کہڑے پاتشاہ دا پتّ مویا ساتھوں،
جہڑے ڈونگھڑے وین توں پاونی ہیں ؟
شاہ محمدا دیہہ انعام سگوں،
ساڈے زور تے راج کماونی ہیں ۔'

44
پئی جھوردی اے رانی جند کوراں،
کتھوں کڈھاں میں کلغیاں نت توڑے ۔
میرے ساہمنے کوہیا نے ویر میرا،
جیندی تابیا لکھ ہزار گھوڑے ۔
کتھوں کڈھاں میں دیش فرنگیاں دا،
کوئی ہووے جو ایہناں دا غرب توڑے ۔
شاہ محمدا اوس توں جان واراں،
جواہر سنگھ دا ویر جو کوئی موڑے ۔

45
مینوں آن چپھیریوں گھوردے نی،
لیندے مفت انعام روپئے باراں ۔
جٹی ہوواں تے کراں پنجاب رنڈی،
سارے ملک دے وچ چا چھڑن واراں ۔
چھڈاں نہیں لاہور وچ وڑن جوگے،
سنے وڈیاں افسراں جمعداراں ۔
پئے رلنگے وچ پردیس مردے،
شاہ محمدا مارنی ایس ماراں ۔

46
جنہاں کوہِ کے ماریا ویر میرا،
میں تاں کھوہانگی اوہناں دیاں جنڈیاں نی ۔
دھاکاں پین ولائتیں دیس سارے،
پاواں بکرے وانگ چا ونڈیاں نی ۔
چوڑے لہنگے بہت سہاگناں دے،
نتھّ چونک تے والیاں ڈنڈیاں نی ۔
شاہ محمدا پینگے وین ڈونگے،
جدوں ہون پنجابناں رنڈیاں نی ۔

47
عرضی لکھی فرنگی نوں کنج گوشے،
پہلاں اپنی سکھ انند واری ۔
'تیرے ولّ میں پھوزاں نوں تورنی ہاں،
کھٹے کریں توں ایہناں دے دند واری ۔
پہلاں اپنا زور توں سبھّ لاویں،
پچھوں کرانگی خرچ میں بند واری ۔
شاہ محمدا پھیر نہ آؤن مڑ کے،
مینوں ایتنی بات پسند واری ۔

48
پہلے پار دا ملک توں ملّ ساڈا،
آپے کھائِ غصہ تینتھیں آونیگے ۔
سوئی لڑنگے ہین بے-خبر جہڑے،
متھا کدی سردار نہ ڈاہونیگے ۔
ایسے واسطے پھوز میں پاڑ چھڈی،
کئی بھانج اچانکی پاونیگے ۔
شاہ محمدا لاٹ جی ! کٹک تیرے،
میرے گلوں تگادڑے لاہونیگے ۔'

49
نندن کمپنی صاحب کتاب ڈٹھی،
ایہناں لاٹاں وچوں کون لڑیگا جی ۔
ٹنڈے لاٹ نے چکیا آن بیڑا،
'حمیں جائ کے سیخ سوں اڑیگا جی ۔
گھنٹے تین میں جائ لاہور ماراں،
ایس بات میں فرق نہ پڑیگا جی ۔
شاہ محمدا پھگنوں تیرھویں نوں،
صاحب جائ لاہور وچ وڑیگا جی ۔

50
وجی ترم طنبور کرنائ شتری،
تنبو بیرکاں لال نشان میاں ۔
کوتل پالکی بگھیاں توپخانے،
دوربین جنگی سائبان میاں ۔
چڑھیا نندنوں لاٹ اٹھائ بیڑا،
ڈیرہ پانودا وچ میدان میاں ۔
شاہ محمدا گوریاں چھیڑ چھیڑی،
ملک پار دا ملیا آن میاں ۔

51
پھرانسیساں نوں اندروں حکم ہویا،
'تسیں جاہو خاں طرف کشمیر نوں جی ۔'
اونھاں ربّ دا واسطہ پایا سی،
'مائی ! پھڑیں نہ کسے تقصیر نوں جی ۔
پاروں ملک فرنگیاں ملّ لیا،
اسیں مارانگے اوس بے پیر نوں جی ۔
شاہ محمدا آئے نی ہور پریوں،
اسیں ڈکنا اوس وہیر نوں جی ۔'

52
مائی آکھیا، 'سبھے چڑھ جان فوجاں،
بوہے شہر دے رہن نہ سکھنے جی ۔
مسلمانیاں پڑتلاں رہن ایتھے،
گھوڑ-چڑھے ناہیں پاس رکھنے جی ۔
کنٹھے کلغیاں والڑے ہون اگے،
مہرے ہور غریب نہ دھکنے جی ۔
شاہ محمدا جنہاں دی طلب تیراں،
مزے تنھاں لڑائی دے چکھنے جی ۔'

53
سارے پنتھ نوں سدّ کے کہن لگی،
میتھوں گئے خزانے نکھٹّ واری ۔
جمنا تیک جو پیا ہے ملکھ سننجا،
کھاوو دیس فرنگی دا لٹّ واری ۔
مارو شہر فروزپور، لدھیانہ،
سٹو چھاونی اوس دی پٹ ساری ۔
شاہ محمدا لؤ انعام میتھوں،
کینٹھے کڑے میں دیوانگی سٹ واری ۔'

54
سنگھاں آکھیا، 'لڑانگے ہوئے ٹوٹے،
سانوں خبر بھیجیں دنے رات مائی !
تیری نوکری وچ نہ فرق کریئے،
بھاویں کھوہ گھتیں بھاویں کھات مائی ۔'
سنگھاں بھولیاں مول نہ صحیح کیتا،
گجھا کرن لگی ساڈا گھات مائی ۔
شاہ محمدا اجے نہ جانیو نے،
خالی پئی ہے چوپڑی پرات مائی ۔

55
دتی مائی نے جدوں دلبری بھاری،
سنگھ بیٹھے نی ہوئِ سچیت میاں ۔
سچے صاحب دے ہتھ نی سبھ گلاں،
کسے ہار دندا کسے جیت میاں ۔
اک لکھ بیٹا سوا لکھ پوتا،
راون ماریا گھر دے بھیت میاں،
شاہ محمدا جاندا جگّ سارا،
کئی سورمے آؤنگے کھیت میاں ۔

56
سنگھاں ساریاں بیٹھ گرمتا کیتا،
'چلو ہنے فرنگی نوں ماریئے جی ۔
اک وار جے ساہمنے ہوئے ساڈے،
اک گھڑی وچ پار اتاریئے جی ۔
بیر سنگھ جیہے اساں نہیں چھڈے،
اسیں کاس توں اوس توں ہاریئے جی ۔
شاہ محمدا مار کے لدھیانہ،
فوجاں دلی دے وچ اتاریئے جی ۔

57
ضبط کراںگے مال فرنگیاں دا،
لٹ لیاوانگے دولتاں بوریاں نی ۔
پھیر وڑانگے اوہناں دے سطر-خانے،
بنھ لیاوانگے ساریاں گوریاں نی ۔
قابل وچ پٹھان جیوں علی اکبر،
مار وڈھّ کے کیتیاں پوریاں نی ۔
شاہ محمدا لوانگے پھیر کینٹھے،
تلیدار جو ریشمی ڈوریاں نی ۔'

58
دھونسا وجیا کوچ دا حکم ہویا،
چڑھے سورمے سنگھ دلیر میاں ۔
چڑھے پتر سرداراں دے چھیل بانکے،
جیسے بیلیوں نکلدے شیر میاں ۔
چڑھے سبھ مجھیل دوآبیئے جی،
جنہاں قلعے نوائے نے ڈھیر میاں ۔
شاہ محمدا ترے زمبور خانے،
ہویا حکم نہ لانودے دیر میاں ۔

59
شام سنگھ سردار نے کوچ کیتا،
جلھے والیئے بنت بنانودے نی ۔
آئے ہور پہاڑ دے سبھ راجے،
جہڑے تیغ دے دھنی کہانودے نی ۔
چڑھے سبھ سردار مجیٹھیئے جی،
سندھاوالیئے کاٹھیاں پانودے نی ۔
شاہ محمدا چڑھی اکال رجمٹ،
کھنڈے سار دے صقل کرانودے نی ۔

60
مظہر علی تے ماکھے خاں کوچ کیتا،
توپاں شہر تھیں باہر نکالیاں نی ۔
بیڑا چڑھیا سلطان محمود والا،
توپاں ہور امام شاہ والیاں نی ۔
الٰہی بخش پٹولیئے مانج کے جی،
دھوپ دیئ کے تخت بہالیاں نی ۔
شاہ محمدا ایسیاں صقل ہوئیاں،
بجلی وانگراں دین دکھالیاں نی ۔

61
سن کے خبر فرنگی دی چڑھے سارے،
فوجاں بے مہاریاں ہوئِ تریاں ۔
پھیر وار کو وار نہ کسے ڈٹھا،
اک دوسرے دے اگے (پچھے) لگّ تریاں ۔
اگے توپاں دے دھنی وی ہین گورے،
ونگاں پہن کھلوتیاں نہیں کڑیاں ۔
شاہ محمدا ورج نہ جاندیاں نوں،
فوجاں ہوئِ مہتانیاں کدوں مڑیاں ۔

62
چڑھے شہر لاہور تھیں مار دھونسا،
سبھے گبھرو نال ہنکار تردے ۔
ارے دوہاں دریاواں تے نہیں اٹکے،
پتن لنگھے نی جائ فروزپور دے ۔
اگے چھیڑیا نہیں فرنگیاں نے،
دہاں دھراں دے رلنگے بہت مردے ۔
شاہ محمدا بھجنا رنوں بھاری،
جٹے سورمے آکھ توں کدوں مڑدے ۔

63
لگی دھمک سارے ہندوستان اندر،
دلی آگرے ہانسی ہسار میاں ۔
بیکانیر گلنیر بھٹنیر جےَ پور،
پئیاں بھاجڑاں جمنا توں پار میاں ۔
چڑھی سبھ پنجاب دی بادشاہی،
نہیں دلاں دا انت شمار میاں ۔
شاہ محمدا کسے نہ اٹکنا ایں،
سنگھ لینگے دلی نوں مار میاں ۔

64
عرضی لکھی فرنگیاں خالصے نوں،
'تسیں کاس نوں جنگ مچانودے ہو ۔
مہاراجے دے نال سی نیم ساڈا،
تسیں ستیاں کلاں جگانودے ہو ۔
کئی لکھ روپئے لے جاؤ ساتھوں،
دیئیے ہور جو تسیں پھرمانودے ہو ۔
شاہ محمدا اساں نہ مول لڑنا،
تسیں ایتنا زور کیوں لانودے ہو ۔'

65
سنگھاں لکھیا خط فرنگیاں نوں،
'تینوں مارانگے اسیں ونگار کے جی ۔
سانوں نہیں روپئیاں دی لوڑ کائی،
بھاویں دیہہ توں ڈھیر اسار کے جی ۔
اوہو پنتھ تیرے اتے آن چڑھیا،
جہڑا آیا سی جموں نوں مار کے جی ۔
شاہ محمدا سامھنے ڈاہ توپاں،
سورے کڈھ میدان نتار کے جی ۔'

66
پینچاں لکھیا ساریاں پڑتلاں نوں،
ساڈی اج ہے وڈی چڑھنت میاں ۔
بیر سنگھ نوں ماریا ڈاہ توپاں،
نہیں چھڈیا سادھ تے سنت میاں ۔
مارے اسیں چپھیرے دے قلعے بھارے،
اسیں ماریا کلو بھٹنت میاں ۔
شاہ محمدا گلّ تاں سوئی ہونی،
جہڑی کریگا خالصہ پنتھ میاں ۔

67
دوربین انگریز نے ہتھ لے کے،
کیتا فوج دا سبھ شمار میاں ۔
جنھیں تھاویں سی جمع بارود خانے،
کیتے سبھ معلوم ہزار میاں ۔
دارو ونڈیا جنگیاں سوریاں نوں،
دو دو بوتلاں کیف خمار میاں ۔
شاہ محمدا پی شراب گورے،
ہوئے جنگ نوں ترت تیار میاں ۔

68
اک پنڈ دا نام جو مدکی سی،
اوتھے بھری سی پانی دی کھڈّ میاں ۔
گھوڑ-چڑھے اکالیئے نویں سارے،
جھنڈے دتے نی جائ کے گڈّ میاں ۔
توپاں چلیاں کٹک فرنگیاں دا،
گولے توڑدے ماس تے ہڈّ میاں ۔
شاہ محمدا پچھانہ نوں اٹھ نسے،
توپاں سبھ آئے اوتھے چھڈّ میاں ۔

69
ڈیرے آن کے بیٹھ صلاحَ کردے،
ایتوار اسیں کھنڈا پھڑانگے جی ۔
تیجا سنگھ دی وڈی اڈیک سانوں،
اوہ دے آئے بغیر نہ لڑانگے جی ۔
صرفہ جان دا نہیں جے مول کرنا،
جدوں وچ میدان دے اڑانگے جی ۔
شاہ محمدا اک دوں اک ہو کے،
ڈیرے چل فرنگی دے وڑانگے جی ۔

70
تیجا سنگھ جو لشکریں آن وڑیا،
ہدیدار سبھے اتھے آنودے نی ۔
کرو حکم تے تیغ اٹھائیے جی ،
پئے سنگھ کچیچیاں کھانودے نی ۔
کونجاں نظر آئیاں بازاں بھکھیاں نوں،
چوٹاں کیسیاں دیکھ چلانودے نی ۔
شاہ محمدا اوس تھیں حکم لے کے،
ہلاّ کرن دی ویونت بنانودے نی ۔

71
پھیرو شہر دے ہیٹھ جاں کھیت ردھے،
توپاں چلیاں نی وانگوں توڑیاں دے ۔
سنگھ سورمے آن میدان لتھے،
گنج لاہ سٹے اونھاں گوریاں دے ۔
ٹنڈے لاٹ نے انت نوں کھائِ غصہ،
پھیر دتے نی لکھ ڈھنڈوریاں دے ۔
شاہ محمدا رنڈ بٹھائ نندن،
سنگھ جان لیندے نال زوریاں دے ۔

72
حکم لاٹ کیتا لشکر اپنے نوں،
'تساں لاج انگریز دی رکھنی جی ۔
سنگھاں مار کے کٹک مکائ دتے،
ہندوستانی تے پوربی دکھنی جی ۔
نندن ٹاپوآں وچ کرلاٹ ہویا،
کرسی چار ہزار ہے سکھنی جی ۔
شاہ محمدا کرنی پنجاب خالی،
رتّ سنگھ سپاہی دی چکھنی جی ۔'

73
ہویا حکم انگریز دا ترت جلدی،
توپاں ماریاں نیر دے آئِ پلے ۔
پھوک سٹیاں ساریاں میخجیناں،
سنگھ اڈّ کے پترا ہوئِ چلے ۔
چھولداریاں، تنبوآں چھڈّ دوڑے،
کوئی چیز نہ لئی اے بنھ پلے ۔
اوڑک لیا میدان فرنگیاں نے،
شاہ محمدا رنوں نہ مول ہلے ۔

74
اودھر آپ فرنگی نوں بھانج آئی،
دوڑے جان گورے دتی کنڈ میاں ۔
چلے توپخانے سارے بیڑیاں دے،
مگروں ہوئی بندوقاں دی فنڈ میاں ۔
کنھے جائ کے لاٹ نوں خبر دتی،
'نندن ہوئِ بیٹھی تیری رنڈ میاں ۔
شاہ محمدا دیکھ میدان جا کے،
رلدی گوریاں دی اوتھے جھنڈ میاں ۔'

75
پہاڑا سنگھ سی یار فرنگیاں دا،
سنگھاں نال سی اوس دی غیرسالی ۔
پچھوں بھجّ کے لاٹ نوں جائ ملیا،
گلّ جائ دسی ساری بھیت والی ۔
'اتھوں ہو گیا ہرن ہے خالصہ جی،
چوداں ہتھاں دی مار کے جان چھالی ۔
شاہ محمدا سانبھ لے سلیکھانے،
چھڈّ گئے نی سنگھ میدان خالی ۔'

76
مڑ کے پھیر فرنگیاں زور پایا،
لاٹاندار گولے اوتھے آن چھٹے ۔
اڈی رال تے چادراں کڑکیاں نی،
کیروں پانڈواں دے جیسے بان چھٹے ۔
جدوں ڈٹھے نی ہتھ فرنگیاں دے،
اتھے کئیاں دے آن پران چھٹے ۔
شاہ محمدا اک سو تیئی توپاں،
توشیخانے فرنگیاں آن لٹے ۔

77
جدوں پیا ہراس تے کرن گلاں،
منڈے گھوڑ-چڑھے، نویں چھوکرے جی ۔
ادھی رات نوں اٹھ کے کھسک تریئے،
کتھوں پئے گورے سانوں اوپرے جی ۔
واہی کردے تے روٹیاں خوب کھاندے،
اسیں جنہاں دے پتر تے پوترے جی ۔
شاہ محمدا کھوہاں تے ملکھ والے،
اسیں دب کے لاوانگے جوترے جی ۔

78
جہڑے جینودے رہے سو پئے سوچیں،
ہوئے بھکھ دے نال ظہیر میاں ۔
برے جنّ ہو کے سانوں پئے گورے،
اسیں جاندے ساں کوئی کیر میاں ۔
اساں شہد دے واسطے ہتھ پایا،
اگوں ڈومنا چھڑے مکھیر میاں ۔
شاہ محمدا راہ نہ کوئی لبھے،
جتھے چلیئے گھتّ وہیر میاں ۔

79
گھروں گئے فرنگی دے مارنے نوں،
بیڑے توپاں دے سبھ کھہائ آئے ۔
چھیڑ آفتاں نوں مگر لائیو نے،
سگوں اپنا آپ گوائِ آئے ۔
سکھی وسدا شہر لاہور سارا،
سگوں کنجیاں ہتھ پھڑائ آئے ۔
شاہ محمدا کہندے نے لوک سنگھ جی،
'تسیں چنگیاں پوریاں پائِ آئے ۔'

80
گھریں جائ کے پھیر آرام کیتا،
کسے رات کسے دوئ رات میاں ۔
پچھوں پھیر سرداراں نے سدّ بھیجے،
جے کوئی سنگھ سپاہی دی ذات میاں ۔
'کتھے لکوگے جائ کے خالصہ جی،
دسو کھولھ کے اصل دی بات میاں ۔'
شاہ محمدا پھیر اکٹھ ہویا،
لگی چاننی ہور قنات میاں ۔

81
کنڈھے پار دے جمع جو ہوئِ ڈیرے،
نوکر اویں دے گھریں نہ ملن جانے ۔
ڈیرے آن کے بہو ورلاپ ہویا،
ہوئیاں بتکیاں بند تے وکن دانے ۔
چھہیاں کڈھ کے مورچیں جائ بیٹھے،
ڈیریں آن کے پھیر پرساد کھانے ۔
شاہ محمدا سبھے معلوم کیتی،
کیکوں ہوئی سی دسّ خاں لدھیانے ۔

82
سردار رنجودھ سنگھ فوج لے کے ،
مدد لاڈوئے والے دی چلیا جے ۔
اوہ دے سبھ قبیلے سی قید ہوئے،
کوئی لاٹ فرنگی نے گھلیا جے ۔
ایہناں جائ کھوہیاں بنداں ساریاں نی،
اوہ دا زور نہ کسے نے جھلیا جے ۔
شاہ محمدا چھاونی پھوک دتی،
وچوں جیؤ فرنگی دا ہلیا جے ۔

83
چار پڑتلاں لے میوہ سنگھ آیا،
سنگھ اپنے ہتھ ہتھیار لیندے ۔
ایہناں بہت فرنگی دی فوج ماری،
لٹاں بھاریاں باجھ شمار لیندے ۔
توپاں، شطر، ہاتھی، اٹھ، رتھ، گڈے،
ڈیرے اپنے سنگھ اتار لیندے ۔
شاہ محمدا سنگھ جے زور کردے،
بھاویں لدھیانہ تدوں مار لیندے ۔

84
محکم دین، سردار نوں لکھی عرضی،
'تساں رسد لٹے چنگے شان دے جی ۔
دیہُ بھیج ارار سبھ کارخانے،
اسیں رکھاگے نال رمان دے جی ۔
تینوں اج حضور تھیں فتح آئی،
خبراں اڈیاں وچ جہان دے جی ۔
شاہ محمدا ویری نوں جان حاضر،
سدا رکھیئے وچ دھیان دے جی ۔'

85
سٹھّ کوہاں دا پندھ سی لدھیانہ،
راتو رات کیتی ٹنڈے دوڑ میاں ۔
اوہ بھی لٹیا لاٹ نے آن ڈیرہ،
توپاں سبھ کھوہیاں کیتی روڑ میاں ۔
جھلی ابوتبیلے دیاں پڑتلاں نے،
ادھی گھڑی لڑائی دی سوڑ میاں ۔
شاہ محمدا سنگھ لٹائ ڈیرہ،
کر آئے نی ترٹیاں چوڑ میاں ۔

86
پہلے ہلیوں سنگھ جو نکل نٹھے،
پئے اؤجھڑیں اؤجھڑیں جانودے نی ۔
لیڑے گئے سارے رہی اک کڑتی،
باہاں ہکّ دے نال لگانودے نی ۔
اگوں لوک لڑائی دی گلّ پچھن،
جیبھ ہوٹھاں تے پھیر دکھانودے نی ۔
شاہ محمدا آئِ کے گھردیاں توں،
نویں کپڑے ہور سوانودے نی ۔

87
کہندے، جیوندیاں پھیر نہ کدی جانا،
منہ لگنا نہیں چنڈال دے جی ۔
کتے جائ کے چار دن کٹّ آئیے،
ڈھونڈن آؤنگے ساڈے بھی نال دے جی ۔
تساں آکھنا 'مر گیا لدھیانے،
اسیں پھردے ہاں ڈھونڈدے بھالدے جی ۔'
شاہ محمدا رہے ہتھیار اوتھے،
لیڑے نہیں آئے ساڈے نال دے جی ۔

88
پچھوں بیٹھ سرداراں گرمتا کیتا،
کوئی عقل دا کرو علاج یارو ۔
پھیڑ(چھیڑ) برچھیاں دی ساڈے پیش آئی،
پگّ داڑھیاں دی رکھو لاج یارو ۔
مٹھّ میٹی سی ایس پنجاب دی جی،
ایہناں کھولھ دتا سارا پاج یارو ۔
شاہ محمدا مار کے مرو ایتھے،
کدے راج نہ ہوئِ محتاج یارو ۔'

89
تیجی وار للکار کے پئے گورے،
ویلے فظر دے ہویا طنبور میاں ۔
کسّ لئیاں نے سنگھاں نے ترت کمراں،
قایم جنگ نوں ہوئِ ضرور میاں ۔
پہلاں باویوں آن کے زور دتا،
پیا دلاں دے وچ فتور میاں ۔
شاہ محمدا دوڑ کے جان کتھے،
اتھوں شہر لاہور ہے دور میاں ۔

90
آئیاں پڑتلاں بیڑ کے توپخانے،
اگوں سنگھاں نے پاسڑے توڑ سٹے ۔
ماکھے خاں تے میوہ سنگھ ہوئے سدھے،
ہلے تنّ فرنگی دے موڑ سٹے ۔
شام سنگھ سردار اٹاری والے،
مار شستریں جوڑ وچھوڑ سٹے ۔
شاہ محمدا سنگھاں نے گوریاں دے،
وانن نمبوآں لہو نچوڑ سٹے ۔

91
پئے باویوں آن کے پھیر گورے،
فرانسیس تے جتھے سی چار-یاری ۔
کنڈل گھتیا وانگ کمان گوشے،
بنی آن سرداراں نوں بپت بھاری،
تیجا سنگھ سردار پل وڈھّ دتا،
گھریں نسّ نہ جائ ایہہ فوج ساری،
شاہ محمدا مرن شہید ہو کے،
اتے جان نہ کرنگے مول پیاری ۔

92
جنگ ہند پنجاب دا ہون لگا،
دوویں پاتشاہی فوجاں بھاریاں نی ۔
اج ہووے سرکار تاں ملّ پاوے،
جہڑیاں خالصے نے تیغاں ماریاں نی ۔
گھوڑے آدمی گولیاں نال اڈن،
ہاتھی ڈھہندے سنے امباریاں نی ۔
شاہ محمدا اک سرکار باجھوں،
فوجاں جت کے انت نوں ہاریاں نی ۔

93
کئی سورمے مار کے موئے اتھے،
جنہاں ہتھ کیتے تیغاں ننگیاں دے ۔
رہندے گھیر کے وچ دریائ ڈوبے،
چھررے مار کے تے توپاں چنگیاں دے ۔
کہندے نوکری کاس نوں اساں کیتی،
آکھے لگّ کے ساتھیاں سنگیاں دے ۔
شاہ محمدا ربّ نہ پھیر لیاوے،
جنگ وچ جو نال فرنگیاں دے ۔

94
کئی ماواں دے پتر نی موئے اوتھے،
سینے لگیاں تیز کٹاریاں نی ۔
جنہاں بھیناں نوں ویر نہ ملے مڑ کے،
پئیاں روندیاں پھرن وچاریاں نی ۔
جنگیں جنہاں دے سراں دے موئے والی،
کھلے وال تے کرن بے زاریاں نی ۔
شاہ محمدا بہت سردار مارے،
پئیاں راج دے وچ کھاریاں نی ۔

95
لکھیا ترت پیغام رانی جند کوراں،
'کوئی تساں نے دیر نہیں لاونی جی ۔
رہندی فوج دا کرو علاج کوئی،
قابو تساں بغیر نہ آونی جی ۔
میری جان دے اب ہو تسیں راکھے،
پاؤ وچ لاہور دے چھاونی جی ۔
شاہ محمدا اج میں لیا بدلہ،
اگے ہور کی ربّ نوں بھاونی جی ۔'

96
پل بدھا فرنگیاں خبر سن کے،
لانگھے پئے نی وچ پلکاریاں دے ۔
آئے شہر لاہور نوں مار دھونسا،
وجدے واجیاں نال نگاریاں دے،
سانبھ لئے سرکار دے سلھے-کھانے،
والی بنے جے راج-دواریاں دے ۔
شاہ محمدا پھیڑ سی ورلیاں دی،
سوئی پیش آئی سنگھاں ساریاں دے ۔

97
راجا گیا گلاب سنگھ آپ چڑھ کے،
باہوں پکڑ لاہور لے جانودا ای ۔
'صاحب لوک جی ! اساں پر دئیا کرنی'،
اوہ تاں اپنا کم بنانودا ای ۔
دتے کڈھ ملوئی دوآبیئے جی،
وچوں سنگھاں دی فوج کھسکانودا ای ۔
شاہ محمدا سبھ پہاڑ لے کے،
کوچ جموں نوں ترت کرانودا ای ۔

98
بنے مائی دے آن انگریز راکھے،
پائی چھاونی وچ لاہور دے جی ۔
روک مالوا پار دا ملک سارا،
ٹھانا گھتیا وچ پھلور دے جی ۔
لیا شہر ہشیار پور تلک سارا،
جہڑے ٹکے آون نندہ چور دے جی ۔
شاہ محمدا کانگڑا مار بیٹھا،
سبھے کم گئے اسدے سوردے جی ۔

99
رہندا ملک فرنگی دے پیا پیٹے،
کیتا حکم جو گوریاں ساریاں نے !
مائی فوج نوں چائ جواب دتا،
دتی نوکری چھڈّ وچاریاں نے ۔
پچھوں سانبھ لیا ملک کارداراں،
بختاوراں نیک ستاریاں نے ۔
شاہ محمدا لوک ویران ہوئے،
توڑ سٹیا ملک اجاڑیاں نے ۔

100
کیتا عقل دا پیچ سی جند کوراں،
متھا دوہاں بادشاہیاں دا جوڑیا ای ۔
گجھی رمز کرکے رہی آپ سچی،
بدلہ ترت بھراؤ دا موڑیا ای ۔
نالے فوج نوں ترت جواب دتا،
اس کفر مدعی دا توڑیا ای ۔
شاہ محمدا کرے جہان گلاں،
لشکر وچ دریائ دے بوڑیا ای ۔

101
پچھوں بیٹھ کے سنگھاں نوں عقل آئی،
کیہی چڑھی ہے قہر دی سان مائی ۔
کنھاں کھندھراں وچ پھسائ کے جی،
ساڈے لاہِ سٹے توں تاں گھان مائی ۔
ہتھ دھو کے پئی ہیں مگر ساڈے،
اجے گھریں نہ دیندی ہیں جان مائی ۔
شاہ محمدا رہے ہتھیار اتھے،
نال کڑتیاں لئے پچھان مائی ۔

102
ہندے آئے نی رناں دے دھروں کارے،
راون لنکا دے وچ مروائ دتا ۔
کیروں پانڈواں نال کی بھلا کیتا،
ٹھاراں کھوہنیاں کٹک مکائ دتا ۔
راجے بھوج دے اتے اسوار ہوئیاں،
مار اڈیاں ہوش بھلائِ دتا ۔
شاہ محمدا ایس رانی جند کوراں،
سارے دیش دا فرش اٹھائ دتا ۔

103
ربّ چاہیگا تاں کریگا مہربانی،
ہویا سنگھاں دا کم اراستا ای ۔
وڈی سانجھ ہے ہندواں مسلماناں،
اوہ دے نال نہ کسے دا واسطہ ای ۔
اوہدے نال نہ بیٹھ کے گلّ کرنی،
خودی اپنی وچ مہاستا ای ۔
شاہ محمدا دولتاں جمع کردا،
شاہوکار دا جویں گماشتا ای ۔

104
جہڑی ہوئی سو لئی ہے ویکھ اکھیں،
اگے ہور کی بنت بناونی جی ۔
اک گھڑی دی کجھ امید ناہیں،
کسے لئی ہاڑی کسے ساونی جی ۔
نکے پوچ ہن بیٹھ کے کرن گلاں،
ڈٹھی، اساں فرنگی دی چھاونی جی ۔
شاہ محمدا نہیں معلوم سانوں،
اگے ہور کی کھیڈ رچاونی جی ۔

105
سمت انی سے دوسرا ورتدا سی،
جدوں ہویا فرنگی دا جنگ میاں ۔
ہے سی خون دی ایہہ زمین پیاسی،
ہوئی سرخ شراب دے رنگ میاں ۔
دھرتی اڈ کے دھوڑ دے بنے بدل،
جیسے چڑھے آکاش پتنگ میاں ۔
شاہ محمدا سراں دی لائِ بازی،
نہیں موڑدے سورمے انگ میاں ۔

(سماپت)