Кӧԇа-пуктас щыкӧԁӧм-јылыԍ

by Темноев Н. И.

Кӧԇа-пуктас щыкӧԁӧм-јылыԍ  (1924)  by Темноев Н. И.

Гижан кад: 1924, Йӧзӧдан во: 1924. Ӧшмӧс: Коми календар 1924 во вылӧ. Сыктывдінкар: Коми нига лэдзанін, 1924.

1923 во петкӧԁліс міјанлы мыјыжԁа ԉок вермӧны вӧчны креԍԏаналы му вылын олыԍ вегыԉјас, гагјас. Воԇӧ-вылӧ колӧ мезԁыԍны наыԍ, віавны најӧс. Вегыԉ ԁа гаг-кынԇі кӧԇа-пуктастӧ быԁ во жугӧԁӧны јона быԁԍама пӧлӧс віԍӧмјас.

Вегыԉ артмӧ бобулыԍ, артмӧ гутыԍ. Бобул ԁа гут уна пӧлӧс лебалӧ, сы-вӧсна артмӧ уна пӧлӧс вегыԉ. Најӧ зев ӧԁјӧ рӧԁмӧны-паԍкалӧны. Бобувјас, гутјас гожӧм быԁӧн коԉкјалӧны кыкыԍӧн, кујімыԍӧн, мукӧԁыс ԋоԉыԍӧн; вајӧны 18 ԍурс коԉкјӧԇ. Коԉкјасыԍ быԁмӧны выԉ бобувјас, гутјас; најӧ бара коԉкјаласны. Тащӧм ӧԁјӧ рӧԁмӧны гагыԁ вывті уна гожӧмбыԁнаԁ. Он-кӧ кут накӧԁ вермаԍны, ԋаԋ-пыԃԃіыԁ ԁа пуктас-пыԃԃіыԁ куш муыс понԁас ԁӧввіԇны: ԋаԋ-пуктастӧ најӧ ставсӧ жугӧԁасны-ԍојасны.

Вегыԉјас, гагјас-кынԇі ԋаԋјастӧ јона щыкӧԁӧны шом шеп ԁа ужпіԋ. Сіјӧ — аслыс пӧлӧс віԍӧм ԋаԋјаслӧн. Віԍмӧны најӧ зев посԋіԁ щакјасыԍ. Щакыс ԍојан суԇӧԁны муыԍ ачыс оз вермы, быԁмӧ ԁаԍ лӧԍӧԁӧм ԍојанӧн. Вӧрын щакјас быԁмӧны сіԍ пу вылын, вуж вылын, ԉібӧ сіԍ кор вылын. Сіԇ-жӧ ужпіԋ ԁа шома шеп; ӧԏіыс быԁмӧ ԍу туԍ вылын, мӧԁыс іԁ туԍ вылын. Став ԍојансӧ, коԁӧс ԍу, зӧр, іԁ туԍјас чукӧртӧны аслыныс, — ставсӧ најӧс ԋоԋалӧны ужпіԋјас, щакјас ԁа шома шепјас.

Кыԇі быԁмӧ щак, кыԇі сіјӧ паԍкалӧ, кор кущӧм нога сіјӧ, ставсӧ тані віԍтавны он вермы. Сы-јылыԍ колӧ лыԃԃыны ԋігајас, ԉібӧ јуаԍны тӧԁыԍ мортлыԍ.

Граԁвыв пуктаслӧн (капуста, ԍоркԋі, кушман ԁа мукӧԁ) овлӧ аслыс пӧлӧс віԍӧм. Віԇӧԁан — ԋекущӧм вегыԉ, гаг, щак абу, а рӧсаԁа мыјла-кӧ кулӧ, быԁмыԍјас быԁмӧны зев ԋӧжјӧ. Унаыԍ ԍоркԋі-галан-пыԃԃі артмӧ кіла.

Віԍӧмыс налӧн завоԃітчӧ вужԍаԋыс. Уна во помԍа ӧԏі местаын ӧԏі пӧлӧс пуктас вӧԃітӧмыԍ му муԇӧ. Ԋекущӧм кујӧԁ оз вермы сек сіјӧс вынԍӧԁны. Му піас чужӧ ԍінмӧн аԁԇытӧм аслыс пӧлӧс гаг, тыԁалӧны најӧ сӧмын мікроскоп-пыр. Гаг овмӧԁчӧ пуктас вуж гӧгӧрын, вӧчӧ јаԁ. Ԁырӧн јаԁыс соԁӧ, пуктасјас кулӧны ԉібӧ ԍетӧны кіла.

Му уҗалыԍ креԍԏаналы пыр колӧ кутны тӧԁ вылас кыԇі воԇӧ-вылӧ му уҗавны, кыԇі мезԁыԍны гагјасыԍ, ԋаԋ-пуктас віԍӧмыԍ. Сылы колӧ тӧԁны:

1 Му уҗавны — гӧрны, кӧԇны, піԋовтны агроном велӧԁӧм ԍерԏі.

2. Кӧјԁыс колӧ весавны машінаӧн, јона, меԁ ԋекущӧм јог оз коԉ сы пыщкӧ. Міјан облаԍтын ем 32 тріјер (кӧјԁыс весалан машіна). Сіјӧн і колӧ весавны.

3. Межајас бырӧԁны. Најӧјасԍаԋ паԍкалӧ јог-турун, быԁԍама гаг. Межасӧ-кӧ ԇік-ԋін оз поԅ бырӧԁны, межавыв турунсӧ ыщкыны унҗыкыԍ, меԁым оз вермыны сетчӧ коԉкјавны гагјас, вегыԉјас, меԁым турун ԇоріԇјас оз вермыны воны.

4. Тӧв кежлӧ ԍу поԁув ԁа іԁ поԁув гӧрны, гӧрӧмӧн піԋовттӧг коԉны тӧв-кежлӧ, меԁым кӧԇыԁыс віас ловја гаг-вегыԉјасӧс.

5. Унҗыкыԍ вежлавны кӧԇа-пуктас. Кӧԇалы колӧ перемена віт-квајт, ԉібӧ унҗык, пуктаслы — кујім.

6. Каԅалан-кӧ му вылыԍ вегыԉ, колӧ сіјӧс бӧрӧзԁаӧн кыщпіӧ боԍтны, меԁ оз вермыны воԇӧ паԍкавны. Сеԍԍа мунны агроном ԁінӧ ԍорԋітны вегыԉјасӧс бырӧԁӧм-јылыԍ.

7. Агроном велӧԁас мезԁыԍны ужпіԋыԍ, шома шепыԍ. Агроном-кӧ матын абу, поԅӧ гіжӧԁӧн јуаԍны сы-јылыԍ Областнӧј ԅемеԉнӧј Отԃелыԍ. Ԋӧԏі куттӧг ыстасны сеԍ воча кабала бур інԁалӧмјасӧн.