Куда үезинде чаа тиккен өгге йөрээлдер

← Үш харлаан уруг бажын кыргыырда йөрээл

Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери (Өг-бүле биле холбашкан йөрээлдер) автору Тываның дыл, литература болгаш төөгүнүң эртем шинчилел институду

От дагыырда чалбарыг →

Чаяан чылы: 1990.

Баштай өгнү тиккеш, белен турда-ла, өгленгеннирни чадыр өгге элээн каш хонукта чурттаткаш, оон чаа өгже киирер.

Узун назылыг төрел өгбелериниң бирээзи тос-карак-биле ак сүдүн, аъш-чемин аал-оранның коданы эки турзун, чурттуң ээзи ажы төлге аас-кежиктен хайырлазын дээш, өрү-куду, ханаларже чажар. Оон дүлген хой ужазындан бичиини кескеш, ханаларның карактарын, тоганазын, өгнүң хаалгазын, дөрт чүгүнде хана баштарын, өгнүң эт-херекселдерин чаап, өгнү йөрээр.

Куда үезинде чаа тиккен өгге йөрээлдер

1

Өгнүң ужунуң ужунда
Илбээн өршээңер!
Хараачаның үдүн өршээңер!
Мөгежелиг хараачазын өршээңер!
Бурганның мурнунга
Бүүрээн өршээңер!
Эжик бажының
Узун ынаазын өршээңер!
Бода малдың
Коңга-дамбыразын өршээңер!
Эжик бажының унун өршээңер!
Эжикти, дөжекти өршээңер!
Эжик дөжектиң
Адаа-үстүн өршээңер!
Орун бажында көжегелиг
Салбакты өршээңер!
Дөжектиң дужунда
Арзылаңны өршээңер!
Дөжектиң хажын^[1] өршээңер!
Бода малдың богда дүүп каан
Тос чүзүн чүвениң
Санын өршээңер!
Хөнек алдын өршээңер!
Ооң чайырын өршээңер.
Каас демдээн өршээңер.
От кыдыында
Демир шаланы өршээңер!

2

Аъш-чемин болдуруп турар
От бурганны мыйлааңар^[2]!
Дээр-биле дөмейлеп кылган
Тоонаны мыйлааңар!
Чыраа ыяш-биле чазаан
Дугурук дөрбелчин хананы мыйлааңар!
Тон-хеп чыгган чүъктү мыйлааңар!
Эт, бараан шыгжаар
Аптараны мыйлааңар!
Арага-хымыс белеткээр
Доскаарны мыйлааңар!
Аъш-чем белеткээр паш,
Хымыш салыр
үлгүүрнү мыйлааңар!
Үнер, кирерин
Айтып берип турар эжикти,
Хой дүгү-биле ээрээш^[3],
Хураган дүгү-биле чурагайлаан,
Дээвиирни мыйлааңар.

---

1. Хажы - кыдыында ыскыттап каан каасталгазы.
2. Мыйлааңар - өршээңер.
3. Ээрээш - ээргеш (диалект).