Безбородов М. И. Сочиненият 1-це томсь (1939)/Колма пинкт, или колма морот/Пиземть йотамс

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Сочиненият 1-це томсь / Колма пинкт, или колма морот  (1939)  by Безбородов, Михаил Ильич
Пиземть йотамс
Михаил Безбородов. Сочиненият. Васенце томсь. — Мордовскяй Государственнай Издательствась, Саранск, 1939. — с. 136—142

[ 136 ]

ПИЗЕМТЬ ЙОТАМС


Вай, шава, сетьме
Пиченя велесь,
Видеф народоц
Паксянзон келес.
Сокайхть, нуйхть, инзайхть
Ливсь, шиньф потмоса,
Пяшкотькшнихть паксят
Сьоронь крескаса.
Вов ни няеви
Пиченянь церькавсь,
Сюдуф Алдуньке
Паксянь киста явсь.
Велеть маласта
Тусь сон перева,
Сериста касы
Каньфнень йоткова.
Ашезе сата
Куду аканянц,
Стака пингоня
Корхтай ялганянц.
Куду пелезьня
Сувась Алдунясь,
Вай, Ляй велеса
Шида валдонясь.
— Акай, аканяй,
Шкайняй — матаняй,
Тон кудозт сака,
Корхтай ялганяй.
Сака азондса
Стака пингозень,
Шамца потмостон
Оцю ризфозень...
Удалань, акай,
Шачеманяда,
Ашень удала

[ 137 ]

Касоманяда.
Тумонь тиендезь
Лядонь аляда,
Кота кизоса
Лядонь тяряда.
Эх, акай, акай,
Лятфнемаське пелькс...
Лама сельмеведь
Эряфсь кядьстон нельгсь.
Кафкса кизоста
Кштирьс, лапас кундань,
Пачк ломаненди
Кесакт шумордань,
Касонь, козянди,
Акай, покотькшнень,
Крга алгане
Эздост топотькшнень.
Мельган ванондкшнесть,
Исяк ванфтомазь...
Рахама вастокс
У-ух, ух, кадомазь.
Вай, коза кяшан
Велень ломаньда?
Вай, кода лисян
Цьолак славада?—
Тяфтане Алдусь
Кармась явсема,
Ольксезь — авардезь
Валонь латцема.
А ся пингоня
Акац паксяса
Веляфтсь сери розь
Оржа тарвазса.
Сон аф содасы,
Мезе кудсонза,
Лад мялезонза:
Лама пулфонза.

[ 138 ]

— Танга пулф нуян,—
Корхтай мирденцты,—
Молян варжакстан
Цьора идезти.
Молян потяфтса,
Пеконц топафтса,
Сяка йоткова
Сизефть йотафтса.
А тон, мокшаля,
Нук, нук пяконя,
Эк, розьнясь тячи
Керомс ляпоня.—
И тусь нюрямса
Ранги иденцты.
— Нук,— мярьксь тумстонза
Иван мирденцты.
А Иван алясь
Эзьки сизесь ни,
Мянтьф карязонзон
Афкснезь видепни.
Сон, кода лия
Ашу ломаттне,
Покси козянди,
Козянь пизонди.
Одста-одняста
Тазаль, мазиель,
Фкя кядьса, клокса
Кевонь лазыель.
Тяни ашу шись
Виенц нельгозе;
Нужась, простудась
Сельмонц сельгозе.
Тяни покодемс
Эрьгац аф сатни.
Кувать паксяса
Афи ащекшни.
Вов и тянинге

[ 139 ]

Тусь аванц мельге,
Озась межать ваксс,
Кармась уфкснема,
Аванц учсема,
Мзярда танга сон
Кеподи нума.
— Кулхцондта, аля,—
Авац корхтазевсь,—
Корхтайхть, козятнень
Эряфсна сязевсь;
Бта сокайхне
Волгать малава
Кармасть баяронь
Модань явома.
Корхтайхть, сокайхне
Шавихть баярхнень,
Види — сокаень
Виень салайхнень.
Йотай шитнень мон
Якань Ляй вели,
Эсь сазорозень
Кресналянц шири.
Йотамс пуромксснон
Вакска теень савсь.
Вов мезе, аля,
Пилезон марявсь:
„Саты кирдеме
Кяжензон эса!
Айда пенц сатсаськ
Велень келеса.
Керсаськ вирензон,
Моданц явондсаськ,
А сонцень ляйга
Алу ведть нолдсаськ.”
Вов тяфта, аля,
Корхтасть пуромксса:
Салаюф баярть

[ 140 ]

Шавомс йорасазь.
Шятька эряволь
Миньге велети,
Аля, шоворемс
Тя оцю тевти.
Эх, кржа мода
Веленьконь ала,
Кизонь перьф кирнек
Тракскять латала.
Коза нолдасаськ —
Модась баяронь,
Тага эсь велень
Козя ломанень.”
Мзярда ня валхнень
Мирдец кулезень,
Аванц лафту лангс
Кяденц путозе.
Пшкядсь эводезь:
— Лоткак, Анюта.
Ня валхнень инкса
Вастрогу тутам...
— Эх, аля, аля!
Мезень тон алят,
Пелезь куломозт
Козянь тефт тият.
Марса эрявихть
Баярхнень панемс,
Кудснон, утомснон
Ровнаста явомс.
Аля, шарьхкодят,
Мзярда Ляй велесь
Салаюфть моданц
Явондсы сембонь.
Тоса мярьгихть синь:
„Ашеде лезда...
Эста виздеде
Салаюфть эзда.

[ 141 ]

Минь минць келесонк
Нельгоськ моданзон,
Сери вирензон,
Цебярь кудонзон.”
Уфкстазевсь Иванць,
Варжакстсь менельти,
Коса равжа соткс
Туцясь келемкшни;
Туцясь нолдазень
Алу краензон.
Сьороса пяшкотьф
Модать штаензон.
Венельсь вармаськадсь,
Кеподсь вяри пульсь.
Йондолсь кяжденза
Туцять мархта тюрсь.
Модась шерьхкозевсь,
Рангстась атямось,
Вишкста менельге
Уфазевсь вармась.
Пряснон комафтозь
Коське розьнятне,
Модать лангс шудесть
Стака товнятне.
Эрязста йордазь
Нуйхне тарвазснон,
Кармасть марама
Капаняс пулфснон.
Кона пулфт канни,
Кона марасынь...
Эх, сякокс вармась
Росьнень тарнафтсынь.
Шумордазе ни
Иванць капанянц.
Авац сявозе
Идень урямнянц,
Маластонь вирьти

[ 142 ]

Эряскадозь тусь.
Туцять йотаманц
Шуфта ала учсть.
Кармась шавома
Пиземсь модати,
Шуфта тараттне
Увнасть вармати.
Стакаста шарфты
Иванць думонзон,
Аф шарьхкотькшнесынь
Аванц валонзон.
Содасы Иванць:
Мода эряви,
Модаса эряфсь
Курок петеви.
Аньцек стака пяк
Сонь ни нельгомац,
Хоть сокайти сон
Арси кельгомакс.
Лия думт думай
Анюта авац,
Мяштенцты люпштаф
Потяй цьораняц.
Анютань мяльса
Баяронь модась,
Баяронь вирьхне,
Баяронь лугась,
И кода пиксомс
Веронь потяйхнень,
Ломань вий вельде
Шиса эряйхнень....
.........
.........