Page:Progreso - 1a yaro.pdf/171

157

BIBLIOGRAFIO

dukturi di naturala evoluco e ne povas vicesar da artificala kreajo. On ne sucesos starigar linguo vivokapabla; se on sucesus, ol ne restus universala; ed omnakaze co nultempe dispensus de la lernado di la existanta lingui. La skeptikeso di S^o B. esas ecesa. Plura linguisti di unesma rango, Sⁱ Schuchardt, Baudouin de Courtenay, F. de Saussure, Jespersen, inter altri, havas pri ca punto altra opiniono kam la ciencoza profesoro de Leipzig, e ne esas hazarda, ke ca maestri esas, inter la nuntempa linguisti, uli ek ti, qui max profunde reflektis pro la generala linguistiko ».

Hike S^o Meillet montras « la tre granda parto de volo homala e de reflekto, qua eniras » en l’ evoluco di la « naturala » lingui, ed inferas de co la posibleso « krear, difuzar e konservar linguo, qua esus nur poke plu artificala », tante plu ke la « autori di lingui artificala vizas nun, ne krear linguo tute nuva, sed extraktar la parto komuna di nia lingui. E dank’ a la tre reala existo di ca europala uneso celita [kaŝita], la proyekto di LI. por la populi de europala civilizeso esas racionala » ^[1].

Pri la utileso di tala linguo, S^o Meillet kombatas anke l’ opiniono di S^o Brugmann; « Quante plu la internaciona relati divenas plu frequa e plu intima, la bezono di linguo komuna devenas plu sentebla; e kande lia nacional sentimento tre akra ne plu celos a la populi di germana ed angla lingui la realeso di ca bezono, la LI. existos; esas tre dezirinda, ke ol esez linguo artificala ».

Fine, pri la valoro di Esperanto quale detinitiva solvo S^o Meillet facas ica interesanta deklari : « Kelki ek la riprochi facita ad Esp. da S^o Leskien esas evidente grava. Bona linguo artificala devas eliminar omno to quo, en la nacionala lingui, esas simpla transvivajo di la pasinto. La subjuntivo esas neutila ; D^ro Zamenhof maljuste agis admisante speco de subjuntivo^[2]. La gramatikal relati tendencas tre elegante ad expresesar per la simpla ordino di vorti : esas nepardonebla eroro institucar, quale Esperanto facis, distingo di akuzativo e di nominativo, distingo, qua embarasas omna individui de linguo romanala ed angla, e qua esas neutila a la ceteri; nam, mem en la slava e germanala lingui, la distingo di nominativo ed akuzativo esas nur tre partala. Ula altra kritiki di S^o Leskien esas min justa, e kelki mem atestas konoco nesuficanta di la linguo kritikata. Restas, ke Esp. bezonas emendi… Sed Esp. esas ja nun unesma proximigo tre felica, qua montras quale la problemo povas e devas esar solvata ». S^o Meillet konkludas : « Forsan S^o B. e L. ne havas sat fido a la forteso di l’ homala raciono, ed anke a la futuro di l’ internaciona relati. »

1. On rekonocas hike un ek la chefa idei expozita en Nia Programo (N^o 1).
2. Reale co esas nur imperativo, o plu juste volala modo. Sed kelka lernolibri prizentis ol quale subjuntivo. Ido deklaras : Existas nula subjuntivo en la linguo, e fakte tendencas reducar la uzado di l’ imperativo en propozicioni subordinita.