niany, założony 1514 r. przez Dobrskich. Parafia tutejsza, dek. brzezińskiego, dawniej strykowskiego, liczy dusz 2,647. W 1827 r. było tu 28 dm. i 285 mk., obecnie liczy 39 dm., 405 mk. Gmina D. należy do s. gm. okr. V w Strykowie, st. poczt. w Zgierzu; urząd. gm. we wsi Dobra, odl. od Brzezin 13 w. Folw. D. lub Kiełmin z wsią D. i Kiełmin, odległe od Piotrkowa w. 56, od Zgierza w. 10, od Rogowa w. 21 i Łodzi w. 14. Rozl. wynosi m. 1,700 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 880, łąk m. 44, pastwisk m. 37, lasu m. 709, nieużytki i place m. 30. Płodozmian zaprowadzony 6-polowy, bud. drew. 15. Wieś D. osad 40, gruntu m. 285; wś Kiełmin osad 39, gruntu m. 474. 3.) D., wś i folw., pow. łaski, gm. Pruszków, par. Marzenin; podług opisu z r. 1866 rozległość folwarczna wynosi m. 640, mianowicie: grunta orne i ogrody m. 289, łąk m. 59, pastwisk m. 45, zarośli m. 205, nieużytki i place m. 42. Wieś Dobra osad 24, gruntu m. 138. 4.) D., wś; pow. łódzki, gm. Dierzążna, par. Modlna. W 1827 r. było tu 15 dm. i 152 mk. 5.) D., wś i folw., pow. sandomierski, gm. Wiśniowa, par. Staszów, o 37 w. od Sandomierza. Ma gorzelnię, 35 dm., 325 mk., 1,231 m. ziemi dwor., 400 m. włość. Według danych tow. kred. ziems., dobra D. składają się z folw. D., attynencyi Lepki i wsi D.; od Radomia wiorst 105, od Staszowa 3; droga bita przechodzi przez terytoryum; od rzeki Wisły w. 21. Rozl. wynosi m. 1,231, a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 535, łąk m. 24, pastwisk m. 14, wody m. 4, lasu m. 594, nieużytki i place m. 60. Płodozmian zaprowadzony 7-polowy. Bud. mur. 7, drewn. 21; gorzelnia, cegielnia, łomy kamienia, pokłady torfu i gipsu. Wieś D. osad 23, gruntu m. 282. 6.) D., wś, pow. olkuski, gm. i par. Pilica, posiada gorzelnię znacznych rozmiarów. W 1827 r. było tu 16 dm. i 212 mk. 7.) D., wś, pow. płocki, gm. Mąkolin, par. Łętowo. W 1827 r. liczyła. 25 dm. i 185 mk. M. Tr., Br. Ch.
Dobra, wś rozległa w pow. humańskim, z domem murowanym obszernym, z dóbr tulczynieckich odprzedana Różyckiemu, paraf. kat. w Humaniu, cerkiew drewniana, zarząd policyjny w Humaniu.
Dobra, 1.) wś par. z przys. Zadziele, pow. limanowski, w położeniu górzystem, nad rzeką Łososiną, przy trakcie podkarpackim, 14 kil. od mka Limanowy na zachód, w glebie chudej owsianej; ma rozległ. 3,265 m., w czem obszar dworski: roli orn. 86 m., pastw. 13 m., łąk 17 m. i lasu 696 m.; włościanie mają roli orn. 1,300 m., past. 390, łąk i p. 349 m., lasu 414 m.; dm. 246, mk. 1,501. Sta. poczt. w miejscu; szkoła etat. jednoklas., kościół par. rz. kat. z drzewa, eryg. 1361 r.; do parafii kat. w D. należą wś. Dobra, Zadziele, Jurków, Porąbka, Gruszowiec, Chyszówki, Łostówka, Półrzyczki i Wilczyce; razem wiernych 4,651 i 56 żydów. Rolnictwo jest tu bez znaczenia, lasy bardzo przecięte; w gmachu zmurowanym przy trakcie na dystylarnię nafty, która nie miała tu racyi bytu, jest obecnie tartak parowy. Do państwa dobrskiego należą przyległe powyżej wymienione gminy (oprócz Porąbki), w których posiada dwór rozległe obszary leśne, skutkiem dawniejszego gospodarstwa splądrowane. W XV wieku dziedziczyli tu Błędowscy hbu Półkozic, w przeszłym i do połowy bieżącego wieku Małachowscy. Jeden z nich rozdzielił grunta dworskie w D., pozostawiając sobie tylko tyle, aby na pokrycie domowych potrzeb rządcy wystarczyło, pomiędzy włościan, każdemu po 5 morgów, za jednorazową zapłatę po 30 tynfów, bez dalszych obowiązków. Powstała ztąd część wsi D., obejmująca znaczną ilość domów, zowie się dziś jeszcze „na morgach.“ Pod koniec drugiego dziesiątka lat bieżącego stulecia, zniósł Ludwik hr. Małachowski w całem państwie D. pańszczyznę, zamieniając ją na następujące obowiązki: tak kmieca rola jak zagroda płaciła, stosownie do obszaru, 15 do 20 zł. reńsk. w. w. (1 złoty reński wal. wied. wynosi 42 cent. wal. austr.), oprócz tego miała każda kmieca rola obowiązek dostarczania pewnej ilości podwód na potrzeby dworu, lub płacenia za to roczne velutum 10 złr. w. w. Każda zagroda miała oprócz czynszu dostarczać na szkółkę ręcznych robotników przy dworze lub lesie. Nareszcie każdy chałupnik płacił rocznie 2 złr. 4 gr. w. w. i pełnił posługi posłańca urzędowego przy mandataryuszu i wójtach. Za to służyło włościanom prawo pobierania z lasów dworskich leżaniny na opał i drzewa na budynki, lecz każdy właściciel domu musiał mieć w zapasie najmniej 5 kóp gontów na poprawę dachów; nadto pozwolił im dziedzic ścinać dowolnie drzewo w lasach dworskich i zwozić tramy do dw. tartaków; zerznięte z nich deski należały do włościan za złożeniem dziedzicowi od każdej 15 grajcarów w. w., a leśniczemu po 7 i pół gr. w. w. od każdej ściętej kłody. Taki stan rzeczy trwał do r. 1848, w którym ces. patentem wszystkie powinności ze związku poddańczego wypływające zniesiono; zaś służebności obciążające lasy dworskie uregulowano, a po części wydzieleniem ekwiwalentów wykupiono. 2.) D., wś, pow. jarosławski, o 20 kil. na płn. od Jarosławia, o 8,5 na płn. w. od st. p. i parafii rzym. kat. w Sieniawie. Par. gr. kat. w miejscu. Dm. 253, mk. 1,526. Własność większa posiada roli ornej 384, łąk i ogrodów 88, pastwisk 30, lasu 1,497 mr.; włościanie roli orn. 2,456, łąk i ogr. 614, pastw, 700, lasu 112 mr.
