drukiem są ogłoszone, tudzież materyały rękopiśmienne kurlandzkiego statystycznego komitetu). G. M.
Dobo, ob. Dubowica.
Dobośna, rz., prawy dopływ Dniepru, bierze początek w północ. wschod. stronie pow. bobrujskiego, w okol. wsi Itol, nieopodal gub. mohilewskiej, przepływa w kierunku od północy na połud. z małemi przerwami granicą pow. rohaczewskiego aż do miasteczka Kazimirowa vel Kazimierzowa, tu zwraca się na wschód do gub. mohilewskiej i poniżej Sołonej wpada do Dniepru; w porze wiosennej spławia się tu drzewo na „niż.“ A. Jel.
Dobośnia, inaczej Żylicze, dobra w pow. bobrujskim (i rohaczewskim), niedaleko granicy gub. mohilewskiej, o 36 w. od Rohaczewa, własność dawna rodziny Bułhaków h. Syrokomla. Na początku b. w. jeden z dziedziców, uwiedziony manią budowania, wzniósł tu z niesłychanym przepychem pałac o stu pokojach, trzymał liczną kapelę i gromadził dzieła sztuki. Do dziś dnia ten pomnik stoi i utrzymuje się w całości przez następców. Przed 30 laty istniała tu pierwsza i jedyna na znaczną skalę cukrownia, a cukier Bułhaka znany był powszechnie. Teraz dobra mają około 1000 morg. obszaru, nie wzbudzając niczem ważnem uwagi tylko pałacem, który jest godzien widzenia, zawiera bowiem różne zbiory, archiwum i stare książki. N. Orda zamieścił D. w swoim Albumie. Była w D. kapl. katol. parafii Bobrujsk. Jest też tu zarząd gminy, liczącej 1154 dusz. Al. Jel.
Dobowo, niem. Dobawen i Dubawen, wś, pow. gołdapski, st. p. Szittkehmen.
Dobowskie jezioro, niem. Dobawer See, w pow. gołdapskim na Mazurach pruskich, blisko jez. wisztynieckiego.
Dobra, 1.) przedtem mko, dziś osada w pow. tureckim; gm. i paraf. Dobra. To niegdyś miasteczko leży nad strumieniem zwanym Teleszyna, o 42 w. od Kalisza, o 10 w. od Turku, o 40 w. od Kutna, o 10 w. od rz. Warty, ma ludności w ogóle 4,526, męż. 2,162 a kob. 2,364. Ludność żydowska o wiele tu przenosi chrześcian, gdyż ostatnich jest tylko 2,000, żydów zaś 2,526. R. 1827 było 198 dm., 2,096 mk., a r. 1860 dm. 190, mk. 2,380. Domów murowanych w 1880 r. 8, drewnianych 214, sklepów sukna 2, korzennych 40, żelaz. 2; handel prowadzi się różnego rodzaju zbożem, wełną, rzepakiem, i t. d. za sumę 250,000 rs. rocznie. Przechodzi tędy szosa z Turku do Warty. Jest tu st. pocztowa, urząd gm., apteka, szkoła elementarna, dom modlitwy starozakonnych, fabryk oleju 4, ślusarzy 1, kowali 2, gwożdziarzy 3, siodlarzy 2, kołodziei 2, farbiarzy 3, piekarzy 7, rzeźników 6, powroźników 2, krawców 18, czapników 8, szewców 24, handlarzy trzodą 4, kominiarzy 1, akuszerka 1, felczerów 2, stolarzy 6, kuśnierzy 5, bednarzy 4, blacharzy 1, mularzy 3, cieśli 4, szklarzy 3, wiatraków 9. Osada zajmuje gruntu 700 mor. n. p., i takowy należy do mieszczan, którzy trzymają koni 50, bydła 220, trzody 150 i kóz 8. W r. 1625 i 1708 grasowało w Dobry morowe powietrze. D. założona została jako miasto, na prawie niemieckiem, 1583 r., na gruntach wsi Zamysłowa. Kościół rzymsko-katol. murowany istniał już podczas wizyty Jana de Lasco pod tytułem Narodz. N. M. Panny. Oprócz tego jest tu kapl. rzymsko-katol. św. Barbary, modrzewiowa, w XV wieku przez Katarzynę Grabską, kaszt. spicimirską, wdowę po Janie z Grabi wybudowana, w r. zaś 1750 przez Eufrozynę Mączyńską, kasztel. spicimirską przebudowana. Kościół często podlegał pożarom; czasów dokładnych wizyty nie podają. Ostatni pożar datuje się okolo połowy ubiegłego wieku. Zaraz po tym wypadku, częścią kosztem Ignacego Gałeckiego staros. bydgos. dziedzica dóbr, częścią ks. Dominika Wartskiego proboszcza, częścią nakoniec za pożyczone pieniądze kościół odbudowany został. Skończony kościół r. 1808 Jan Gembart kantor gnieźnień. solennym obrządkiem pobłogosławił. Staraniem prob. Antoniego Kozłowskiego przyozdabia się z dniem każdym. Do paraf. D. (2,300 dusz), należą: D. b. miasteczko, i wsie: Długa wieś warcka, Ciemin, Chrapczewo, Cegielnia Kawecka, Dzierzbotki, Orzepów, Linne, Mikulice, Potworów, Stefanów, Czekaj dezerta, Pakuła młyn wodny ciemiński. Dobra przedtem była własnością Walewskich, od 1679 Mączyńskich, od 1811 Skórzewskich. Majętność ta składała się z folwarków Długa wieś Warcka, Żeronice, Kołowo, Linne, wsi: Żeronice, Chrapczewo, Kołowa, Linne. Rozległość dworska wynosiła m. 3,726, a mianowicie: fol. Długa wieś Warcka grunta orne i ogrody m. 233, łąk m. 281, pastwiska m. 1, lasu m. 1,348, nieużytki i place m. 76, razem m. 1,939. Płodozmian 6-polowy, bud. mur. 13, drewn. 18; fol. Żeronice i Kołowa grunta orne i ogrody m. 858, łąk m. 40, pastwisk m. 23, nieużytki i place m. 50, razem m. 971; płodozmian 6-polowy; bud. mur. 5, drewn. 9; fol. Linne grunta orne i ogrody m. 383, łąk m. 153, pastwisk m. 94, nieużytki i place m. 51; bud. mur. 2, drew. 5, gorzelnia, cegielnia, wiatrak. Osada D. ma osad 252 wieś Żeronice osad 70, gruntu m. 323; wś Chrapczew osad 12, gruntu m. 168; wś Kołowa osad 5, gruntu m. 25; wś Linne osad 30, gruntu m. 315. Gmina D. należy do s. gm. okr. IV we wsi Tokary. 2.) D., wś i folw., pow. brzeziński, gm. i par. Dobra. Leży na prawo od drogi bitej ze Zgierza do Strykowa. Posiada kościół par. drew-
