Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/947

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

Dedany, folw., pow. kowieński, par. Żejmy, należy do dóbr Wojewodziszki Bolcewicza.

Dederkały, wś w pow. krzemienieckim, w okol. malowniczej i żyznej, stara osada, jak wszystkie prawie wsie wołyńskie z porzecza Styru, Ikwy, Horynia. W XVI w. władali nią czterej bracia Dederkalscy (Sydor, Daszko, Nestor i Andriej, ten ostatni z przydomkiem Wątkowski, snać od innej posiadłości). We dwieście lat później niemniej D. są w posiadaniu kilku rodzin. Hugo Kołłątaj miał tu swą cząstkę a również i biskup Jak. Ign. Dederko (pierwszy od 1798 bisk. miński) władał częścią Dederkał. D. posiadają kościół z klasz. reformatów, który przed kilkunastu laty miał nowicyat; dziś nowicyat zniesiony, klasztor istnieje. Kościół w D., podczas dorocznych odpustów (np. Podwyższenie św. Krzyża), przepełniony bywa ludem okolicznym i szlachtą. W rzeczonym kościele wyżej wspomniany bisk. Dederko odbywał w r. 1826 pięćdziesięcioletni obchód swego kapłaństwa. W połowie swego kapłańskiego zawodu bis. Dederko, wówczas jeszcze bisk. sufragan łucki, w imieniu duchowieństwa wołyńskiego, jako delegat, składał homagium od duchowieństwa Imperatorowej Katarzynie (w r. 1795) w ręce jej pełnomocników, generałów Kreczetnikowa i Tutolmina. Paraf. kościół katol. przy klasztorze reformatów pod wezwaniem św. Krzyża, wzniesiony 1772 z muru przez Michała i Teresę Preyssów. Posiada słynący cudami wizerunek Chrystusa na Krzyżu. Parafia katol. dek. krzemienieckiego: dusz 771. Kaplice w Sadkach i Szuńkach. M. D.

Dedina curialis lub nobilium (dziedzina t. j. wś szlachecka), wś w hr. orawskiem (Węg.), u podnóża Magury, zamieszkała przez wiele szlachty; dwa młyny wodne, 219 mk. H. M.

Dedyszki, os., pow. maryampolski, gm. Antonowo, par. Pilwiszki. Ma 1 dm., 7 mk.

Defekt, os., pow. kaliski, gmina i parafia Zbiersk.

Degeln (niem.), wś, pow. kłajpedzki, st. p. Agłony.

Degeniszki, zaśc., pow. trocki.

Degesen (niem.), kilka wsi, pow. stołupiański, pod Stołupianami.

Degiesie, wś, pow. władysławowski, gm. Kidule, par. Kajmele. Odl. od Maryampola 28 w., liczy 13 dm. i 106 mk. Br. Ch.

Degiesie, 1.) wś, nad rz. Oszmianką, pow. oszmiański, własność włościan, dm. 15, mk. 73. 2.) D., folw., nad rz. Oszmianką, pow. oszmiański, mk. 16. 3.) D., wieś rządowa, pow. wiłkomierski, par. Uszpole, do dóbr uszpolskich należąca.

Degimiszak, wś, pow. władysławowski, gm. Zyple, par. Łuksze. Liczy 3 dm., 20 mk., odl. od Maryampola 33 w.

Degimiszki, wś, pow. władysławowski, gm. Syntowty, par. Łuksze. Odl. od Maryampola 70 w., liczy 4 dm., 47 m.

Degimy i Degimy Przyjesie, wś, pow. maryampolski, gm. Chlebiszki, par. Preny. Degimy odl. od Maryampola 35 w. liczą 9 dm. i 76 mk. D. przyjesie zaś 1 dm. i 8 mk.

Degirdziszki, ob. Dowgierdziszki.

Degla, niegdyś Egla („jodła“), rz., dopływ Dubissy a właściwie kanału windawskiego, do którego pod Bejnaryszkami wpada.

Degowo, rz., lewy dopływ Jury.

Degucie 1.) wś, pow. sejneński, gm. Berżniki, par. Sejny. Odleg. od Sejn 4 w., liczy 23 dm., 157 mk. 2.) D., wś, pow. władysławowski. gm. Giełgudyszki, par. Szaki. Odleg. od Władysławowa 26 w.; liczy 3 dm., 25 mk. 3.) D., wś, pow. władysławowski, gm. Tomaszbuda, par. Wysoka Ruda. Odl. od Maryampola 33 w., liczy 15 dm., 103 mk. 4.) D., wś, pow. władysławowski, gm. Zyple, par. Łuksze. Odleg. od Maryampola 64 w.; liczy 2 dm. i 23 mk. 5.) D., wieś, powiat maryampolski, gmina Szumsk, par. Maryampol. W 1827 r. było tu 29 dm., 259 mk. Wieś ta, odleg. od m. Maryampola o 2 w., nwazana być może za rodzaj przedmieścia. Leży między traktem bitym kowieńskim i rzeką Szeszupą. Grunta żytnie i pszenne, wszędzie równina jak na stole. Osad 53; ludności litewskiej, mówiącej i po polsku, wyznania katolickiego, osób 474. Nazwa pochodzi od wyrazu litewskiego, „degutas“, dziegieć, i musiała tu być niegdyś dziegciarnia, kiedy lasy jeszcze nie były wycięte. I teraz o 3 w. i o 5 w. w stronę Nowinki i Dzięciołówki istnieją jeszcze lasy. Br. Ch. i R. W.

Degucie 1.) wś rządowa, pow. wileński, 2 okr. adm., mk. kat. 49, 7 dm. (1866 r.), od Wilna 56 w. 2.) D., zaśc. pryw., pow. lidzki, 5 okr. adm., o 44 w. od Lidy, 1 dm., 11 mk. (1866). 3.) D., dobra, pow. szawelski, par. Łukniki, okr. adm. I, przy gościńcu wojenno-komunikacyjnym z Łuknik do Tryszek, o milę od Łuknik, o 4 mile od Kurszan. Dobra D. zajmowały niegdyś do stu włók przestrzeni i należały do rodziny Gołkiewiczów. Jedyną ich spadkobierczynią była Ludwika żona Piłsudzkiego marsz. pow. telszewskiego. Obecnie po uwłaszczeniu i działach rodzinnych samo fundum D. z 20 włókami gospodarstwa wzorowego dostało się 1869 r. wianem Maryi z Piłsudzkich Gozdawa Godlewskiej. W pięknym sosnowym gaju tuż koło dworu nad ruczajem Upinką znajduje się starożytna mogiłka z kapliczką, którą włościanie okoliczni czczą jako cudowną. 4.) D., dobra i wś, pow. szawelski, gm. i par. ligumska, 100 włók ziemi rozl., piękny las, niegdyś część dóbr stołowych ekonomii szawelskiej, następnie własność hr. Zubowa, od lat kilkunastu Fedora Wonlarskiego. Wś ma 15 dusz