znaczyć roczną pensyą i ustąpić kilka zamków w wyższym Palatynacie. Tak otrzymaną Marchią wydzielił potem synowi swemu Wacławowi czeskiemu; i to był pierwszy elektor z familii luksemburskiej. Lecz po obraniu jego na tron cesarski, wakujący znowu elektorat brandenburski dostał się bratu jego jedenastoletniemu Zygmuntowi, który nietylko że sąsiadów na wodzy trzymać, ale nawet i względem swoich wazalów przyzwoitej powagi zachować nie potrafił i nakoniec pogrążone w okropny nieład państwo, w roku 1388 zastawił za pożyczkę stryjowi swemu Jodakowi (Jobst), margrabiemu Morawii, który ani sam, ani za pomocą niedołężnego namiestnika, porządku przywrócić nie umiał i umierając w 1411 r., znowu temu Zygmuntowi, świeżo obranemu cesarzem, zawichrzony elektorat zostawił. Wtedy to Zygmunt, za pożyczenie 400,000 czer. zł. i na inne niemniej ważne usługi, Fryderyka VI z domu Hohenzollern, dziesiątego burgrafa Norymbergi, naznaczył w Brandenburgu namiestnikiem i wkrótce w roku 1417 r. kraj ten cały, wraz z dostojnością elektora, lennem prawem mu nadał. Od tego to Fryderyka, który się odtąd zaczął nazywać elektorem Fryderykiem I, bierze początek dom panujący do dziś dnia w Prusiech. Władca ten, który pierwszy stolicę z Brandenburga do Berlina przeniósł, przez 29 lat panowania swego powrócił bezpieczeństwo i byt dobry zaburzonej Marchii, i podniósł do większego znaczenia i wpływu stan średni. Syn jego Fryderyk II, zwany Ząb żelazny, dziedziczne państwo swoje we Frankonii podzielił w r. 1440 między dwóch braci: margrabiego Jana Alchymistę i Alberta; od wielkięgo mistrza zakonu niemieckiego wykupił za 100,000 czer. zł. zastawioną przez Zygmunta nową Marchią, z niższej Luzacyi przez króla czeskiego zagarnionej wiele miast napowrót odzyskał; prawo następstwa na Magdeburg i Pomorze dla siebie i swych potomków zapewnił i tym sposobem rozszerzywszy swe państwo i ustaliwszy potęgę, umierając w roku 1471, zdał rządy bratu swemu Albertowi, zwanemu Achillesem i Ulissesem niemieckim. Ten za życia jeszcze zdał godność elektora najstarszemu synowi swemu Janowi; dwaj zaś jego bracia Fryderyk i Zygmunt, otrzymawszy wydziałem Anspach i Baireuth, starszy dom margrabiów brandenburskich we Frankonii utworzyli. Następcą Jana w roku 1486 był Jan Cycero, rządny i pokój lubiący, który pierwszą drukarnię w margrabstwie swem zaprowadził. Nieodrodny syn jego i następca Joachim I, zwany Nestor (od 1449–1535), założył uniwersytet w Frankfurcie nad Odrą (1506 r.). Joachim II Hektor (od 1535–1571 roku) wprowadził do kraju obrządek luterski. Za jego to panowania w r. 1568 umarł Albert, książe pruski z domu brandenburskiego, po którym syn jego, także Albert, księstwo pruskie jako lenność od Polski odzierżył. Joachim II, przez związki pokrewieństwa z królem polskim Zygmuntem Augustem, wyjednał od niego zapewnienie, iż w razie wygaśnienia linii książąt pruskich, jemu lub jego potomkom inwestytura na toż księstwo od Polski udzieloną będzie. I to było pierwszem ogniwem przyszłego kiedyś połączenia Prus z elektorem (ob. Prusy). Następcą Joachima II był Jan Jerzy, zmarły 1598 r., który po śmierci książęcia pruskiego Alberta i brata jego, nową Marchią do elektoratu przyłączył. Za panowania następnego elektora Jana Fryderyka, przedtem arcybiskupa w Magdeburgu, spadły także dziedzictwem na linią elektoralną posiadłości brandenburskiego domu we Frankonii i nadto jeszcze księstwo Jägerndorf, które wszakże Jan Fryderyk znowu między rodzinę podzielił. Bratu Krystynowi dał Baireuth, a Joachimowi Ernestowi Anspach, zkąd powstała młodsza margrabska linia we Frankonii; księstwo zaś Jägerndorf wydzielił młodszemu synowi swemu Janowi Jerzemu. Umarł w 1608 roku. Syn jego Jan Zygmunt, mając sobie w następstwie po ojcu powierzoną regencyą księstwa pruskiego, w imieniu obłąkanego na umyśle księcia Alberta Fryderyka, po jego śmierci w roku 1618, sam toż księstwo jako lenność od Polski z rąk Zygmunta III otrzymał; a przedtem jeszcze w r. 1609, prawem dziedzictwa po żonie, częścią księstwa Kliwii i hrabstwem Ravensberg posiadłości swoje pomnożył. Umarł 1619 roku. Syn jego i następca Jerzy Wilhelm, lubo zrazu w 30-letniej wojnie w Niemczech żadnego udziału przyjąć nie chciał, wszakże gdy sił dostatecznych do oporu nie miał, nie mogąc inaczej państw swoich od zniszczenia uchronić, musiał nakoniec połączyć się z Gustawem Adolfem; chociaż i przez to żadnej dla elektoratu nie wyjednał ulgi. Nieszczęśliwy we wszystkich swoich przedsięwzięciach, próżno popierając orężem przeciw Szwedom prawa swe do Pomorza, po wygaśnieniu w r. 1637 linii tamecznych książąt, umarł nie doczekawszy końca tej wojny, zostawując Prusy zniszczone wojnami Szwecyi z Polską i w ogólności kraj cały w okropnym nieładzie. Z synem jego i następcą Fryderykiem Wilhelmem z przydomkiem Elektora Wielkiego, rozpoczynają się dzieje dzisiejszej monarchii pruskiej, którą odziedziczywszy syn jego Fryderyk III, dotychczasowy tytuł elektora na tytuł króla zamienił i po koronacyi w Królewcu 1701 r. zaczął się pisać Fryderykiem I królem pruskim. (Według Enc. Org.)
Brandenburg, mko w pow. świętosiekierskim, przy ujściu Frischingu do hafu; w pobliżu wś Pokarben (Pokarmin), słynna z bitwy
