Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/721

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

शनी हे राशींत निर्बल मानतात. हे सायन (संपात चलन मतींत घेतिल्ल्या) राशींत सूर्य २१ फेब्रुवारी ते २१ मार्च आसता. भारतीय आनी अस्तंत पद्दतींत मीन राशीचे मर्यादेंत फरक दिसता. देखीक:पूर्वाभाद्रपदा आनी उत्तराभाद्रपदा ह्या चार ताऱ्यांचो पेगॅसी चवकोन अस्तेंत पद्दतींत वेगळो मानतात, म्हळ्यार तो मीन राशींत ना; पूण भारतीय पद्दतींत तो मीन राशींत आसा. हो चवकोन खूब व्हड आसून मळबांत तो सामको रितो दिसता; पूण हातूंत १६२ तेजोमोघांचो(Bright Nebula)एक संघ, धा कोटी उजवाडा वर्सां अंतरावयल्यान वता. तातुंतलें एक एका तेजोमेघा हें विश्र्वूच आसा.

हे राशीच्या क्षेत्रांतलो सगळ्यांत तेजीश्ट तारो चवथे प्रतीचो आसा. हे राशींत वसंत संपात आनी क्रांतिवृताचो व्हड भाग येता .V आकाराची ही मंद रास पेगॅसी चवकोनासकयल दिसता.सूर्य हे राशींत आसतना २१ मार्च हो विषुवदीस येता.ही रास नोव्हेंबराच्या मध्याक रातच्या णव वरांचेर मध्यमंडलार आसता.

हे राशीच्या लोकांक गायन-वादनाची आवड आसता. ही रास बायल दोन स्वभावांची,उदकतत्तवाची,आर्द्र आनी बहुप्रसव अशी आसा. मनशाचे कुडींत हे राशीचो शेक पोट आनी आंतडी हांचेर आसता.

हे राशीचे विसरप आनी निश्काळजीपणा हे दोन दोश आसात.


मीनांदर :(सुमार इ.स. पयलीं १११-९०).

पुविल्ल्या काळातलो एक नामनेचो यवन राजा . 'मिलिंदपन्ह' म्हळ्यार मिलिंदप्रस्न ह्या पाली ग्रंथावयल्या ह्या ग्रीक राजाची . म्हायती मेळटा. ह्या ग्रंथांत ,शाकल म्हळ्यार पंजाबांतलें सियालकोट हांगाचो बळिश्ट राजा मिलिंद, हाणें बौध्द भिक्षू नागसेन हाका बौध्द धर्म आनी तत्वज्ञान हेविशीं विचारील्ले प्रस्न आनी तांच्यो जापो हो ह्या ग्रंथाचे विशय जावन आसा. हो मिलिंद राजा म्हळ्यारूच मीनांदर.

ह्या ग्रंथाप्रमाण मीनांदराचो जल्म शाकलासावन २०० योजनां पयस आशिल्लया अलसंद द्वीपांतल्या कलसी ह्या गांवांत जालो. हें अलसंद म्हळयार हिंदी कॅाकेशस पर्वतालागीं अलेक्झांडरान स्थापिल्लें अलेक्झांड्रिया .आतां ताका चरिकर म्हण्टात.

मिलिंदपन्हांत ताचे वर्णन आयलां तें अशें तो शरीरान बळिश्ट , बुध्दीन चाणाक्ष आनी भासाभास करपाक चतुर आनी शूर आशिल्लो.

पंजाब प्रांत,वायव्य सरहद्द प्रांत (गांधार देश),ताचे पलतडचो टोळीवाल्यांचो प्रदेश,सिंधाचो कांय वाठार ,उत्तर प्रदेशाचो अस्तंत वाठार आनी काठेवाड ह्या प्रदेशाचेर मीनांदर राज्य करतालो. ताणें बौध्द धर्म आपणायल्लो . ताच्या कांय नाण्यांचेर ताचें घ्रमिक म्हळयार धर्मिक अशें विशेशण आसा.प्लूटाक म्हण्टा,मीनांदरच्या मरणाउपरांत ताच्या राज्यांतल्या जायत्या शारांनी ताच्या अवशेशांचेर हक्क सांगून तांची आपसांत वांटणी केल्ली.


मीर: (जल्म:१७२३ आग्रा ;मरण:२० सप्टेंबर,१९१०,लखनौ).

एक श्रेश्ठ उर्दू कवी. ताचें पुराय नांव मुहंमद तकी मीर. ताच्या बापायचें नांव मुहंमद अली मुत्तकी. मीर हाचो बापूय आनी बापायचो इश्ट सैय्यद अमानउल्लाह हांचे मीराचेर ल्हानपणांतूचन बौध्दिक संस्कार जाले.


पिरायेच्या सतरा वर्सांचेर म्हळ्यार १७ एप्रिल १९३९ दिसा मीर दिल्लीक आयलो. त्यावेळार थंय रक्तपात,खून,लूटमार चालू आशिल्ली.मीर हाका हे सगळे अत्याचार पळोवंचे पडले.नादिरशहाचो हल्लो ,मंहमदशहाचें मरण, अब्दालीचे अत्याचार,मराठे,शीख,रोहिले आनी जाट हांचीं आक्रमणां हाकालागून दिल्ली उदध्वस्त जाली. कितलींशींच घराणी भूंयभरवण जालीं. त्यावेळार मीराक समसामुद्दौला आनी राजा नागरमल हांचो आदार घेवंचो पडलो.उपरांत तो राजा जुगुलकिशोर हाचेकडे रावलो.

मीराचें साहित्य खूब व्हड आसा.ताच्या गझलांचे 'स' दीवान म्हळयार संग्रह आसात.तातूंत दोन हजारापरस चड गझली आसात आनी सुमार पंदरा हजार 'शेर' आसात . नबाब आसिफउधौलाचे शिकारोचो विशय घेवन शिकारनामो ह्या नांवान ताणें दोन काव्यां बरयल्यांत. 'अजगरनामा' नांवाची एक मस्नवी म्हळ्यार दीर्घकाव्य ताणें बरयलां.

तशेंच फार्सी भाशेंतूय ताणें बरेंच लिखाण केलां. जिणेंतल्या तीन निमाण्या वर्सांची आपजीण ताणें 'जीकरे - मीर' ह्या ग्रंथांत बरयल्या.'निकातूश-शोअरा' हो ग्रंथ आनी 'फैजे -मीर' ही गद्य-रचणूक आसा. पूण गझल बरपावळीक लागून मीराक चड नामना मेळ्ळी. त्या काळांत ताणें उर्दू गझलींक आपल्या अनुपम कलात्मक शैलीन फार्सी गझलींचो दर्जो मेळोवन दिलो.

ताची भाशा सादी,सोंपी,रसाळ आनी भावनेन भरिल्ली अशी आसा.ताचें काव्य सादें तितलेंच उपरोधीक आनी धारदार आसा. ताच्या काव्यांत मोवसाण आनी कठीणताय आसा. तळमळ,संवेदनात्मक काळीज,काळजाचो थाव घेवपी भाशा आनी जिणेंतल्या अणभवांतल्यान आयिल्लीं उतरां ताच्या गझलींतल्यान दिसतात. ताच्या काव्यांत प्रितीच्योय सगळयो भावना,रंग दिसतात .तो म्हण्टा-

कहता है दिल के आंखने मुझको किया खराब कहती है आंख ये के मुझे दिलने खो दिया लगता नहीं पता के सही कौनसी है बात दोनों ने मिलके मीर हमें तो डुबोदिया