Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/374

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

हांगाच तयार केल्ले. उच्च उर्जा विक्रियकाखातीर लागपी इंधन घटकाचें शुध्दतायेचें प्रमाण आनिकूय चड आसचें पडटा. हांगा अशे तरेचें युरेनियम ल्हान गुळ्याच्या रुपांत तयार करतात. ह्या सगळया निर्मिती तंत्राचो उपेग हैदराबादच्या अणूकेंद्रीत इंधन निर्मिती समुहांत करतात. कल्पकम राणा प्रतापसागर (राजस्थान) आनी नरोरा (उत्तर प्रदेश) हांगाच्या विक्रियकाखातीर लागपी इंधनदंड हांगाच करतात. अमेरिकेकडल्यान तारापूर विक्रियकाखातीर मेळपी युरेनियम हेक्झोफ्ल्युओरायडापसून युरेनियम ऑक्सायडाचें इंधनदंड तयार करपाखातीर लागपी तंत्र ह्याच केंद्रांत तयार जालां.

किरणोत्सर्गी समस्थानिक द्रव्यांचें उत्पादन आनी ताचो उपेगः भाभा अणूसंशोधन केंद्रांत ३५० परस चड अशीं वेगवेगळ्या प्रकाराचीं किरणोत्सर्गी समस्थानीक द्रव्यां तयार केल्यांत. किरणोत्सर्गी द्रव्यापसून मेळपी किरणांवरवीं (देखीक गॅमा किरण) धाल्यांतल्या जिवांचो नाश, नाशवंत खाद्यदार्थाचें परिक्षण (चड वेळ तिगोवपाची क्रिया), वैजकी शास्त्रांत लागपी वस्तूंवयल्या जंतूंचो नाश, शस्त्रक्रियेखातीर लागपी वेगवेगळ्या हत्यारांचें निर्जंतुकीकरण आदी जायत्यो प्रक्रिया करतात. किरणोत्सर्गी द्रव्याच्या आदारान कांय पिडांचें निदान वा तांचेर चिकित्सा करुंक मेळटा. कोबाल्ट (६०) हें किरणोत्सर्गी द्रव्य सगळ्या तरांच्या कर्करोगांचेर उपेगी पडटा. गॅमा किरण घालून धान्यां वा भाजी खूब तेंप साठोवन दवरुंक मेळटा. पूण अशे संस्कारीत केल्ले खाद्यपदार्थ खावपाखातीर योग्य आसा काय कितें हाचेर संशोधन चालू आसा.

गंव तांदूळ ह्या धान्यांचें बियाणें, कड्डणांचें बियाणें तेचपरी वखदी आनी सोबेच्यो वनस्पती हांचेर गॅमा आनी हेर प्रारण वा रसायन हांचो उपेग करुन संशोधन ह्या केंद्रांत केल्लें आसून, ताच्या आदारान अनुवंशीकताय हाडूं येता, अशे तरेचें संशोधन ह्या केंदांत केल्लें आसून, ताच्या आदारान भिकणां, ताग, कापूस, तांदूळ आदी पिकांचें जायतें प्रकार तयार केल्यात.

किरणोत्सर्गी द्रव्याचो उपेग करुन प्रक्रियांचें नियंत्रण करपी वा प्रक्रिया-नियंत्रण-प्रदर्शक प्रयुत्त्की ह्या केंद्रान सोदून काडल्यात.

भाभा अणू संशोधन केंद्रांतले वेगवेगळे संशोधन विभाग अशेः अणूकेंद्रीय संशोधनाखातीर ह्या केंद्रांत तुर्भेचे प्रयोगशाळेंत ५.५Mev आनी ४००Kev उर्जेचे प्रोटॉन, ड्युटेरॉन आनी आल्फा कण निर्माण करपखातीर व्हान द ग्राफ जनित्रां उपलब्ध आसात. जांच्या आदारान वेगवेगळ्या अणुकेंद्रीय विक्रियांचो अभ्यास करुंक मेळटा.

कलकत्ता हांगा भारतीय अभिकल्पाचो आनी बनावटीचो एक चल उर्जा सायक्लोटॉन उबारला. ह्या प्रयुक्तिच्या आदारान ६-६०Mev उर्जेचे प्रोटॉन, १२-६५Mev उर्जेचे ड्युटेरॉन आनी २५-१३0Mev उर्जेचे आल्फा कण मेळटात. अणु केंद्रीय भौतिकी, जन अवस्था भौतिकी, अणूकेंद्रीय रसायनशास्त्र प्रारणडन्य वायट परिणाम, पदार्थांची चांचणी, प्रारण जीवविज्ञीन ह्या विशयावयल्या संशओधनाखातीर आनी विद्युत् भारीत कणांनी प्रवर्तीत करुन किरणोत्सर्गी समस्थानिक तयार करपाखातीर ह्या सायक्लोट्रॉनाचो उपेग करतात. भा. अ. केंद्राच्या तंत्रीक विभागांत क्षेत्र आयन सुक्ष्मदर्शक, स्फटीक वृध्दीखातीर साधन सामग्री कर्तन आनी वितळजोडकामाखातीर (वॅल्डिंगखातीर) आयनद्रायू प्रज्योत, उच्च शक्तीच्या इ्लॅक्ट्रॉन शलाका भट्टयो, झिर्कोनियम, टँटलम ह्या सारक्या अणूकेंद्रीय अभियांत्रिकींत म्हत्वाच्या आशिल्ल्या द्रव्यांचेर प्रक्रिया करपी खास भट्ट्यो, पदार्थापसून परावर्तीत वा उत्सर्जीत जावपी अवरक्त किरणांक संवेदनशील अशी प्रतिमा परिवर्तक नलिका, प्रतिमावर्धक प्रयुक्ती, विडियोकॉन कॅमेरा नलिका, आदी म्हत्वाचीं अशीं उपकरणां विकसीत केलीं.

परासमापक आनी दोळ्यांचे शस्त्रक्रियोखातीर लागपी प्रकाश किलाटक हाचेखातीर वेगवेगळ्या प्रकारचे लेसर ह्या केंद्रान विकसीत केल्यात. तेचपरी लियोडिमिययुक्त कंवचेच्या लेसराचे रचणुकेंत सुदारणा करुन ताच्या आदारान आयनद्रायु निर्मिती आनी ताची तपासणी करपाचे प्रयोग ह्या केंद्रांत केल्यात.

गौरी बिदनूर (कर्नाटक) नगरांत भारतीय अणुबाँब केंद्राची भूंयकांपविज्ञान प्रयोगशाळा आसा. हातूंत भूयकांप वा भूंगत आणवीय स्फोट हांच्या आभिज्ञाना खातीर २० भूंयकांप मापकांची एक माळ बसयल्ली आसा.

भारतीय अणुकेंद्राच्या श्रीनगराचे अणूकेंद्रीय संशोधन प्रयोगशाळेंत वातावतणीय, भू आनी खगोलीय भौतीचींत उच्च संशोधन करपाखातीर उपेगी अशो सोयी आसात. तिरुचिरापल्ली (त्रिचनापल्ली, तमीळनाडू) नगरांत भारतीय अणुकेंद्र आनी भारत हॅवी इलॅक्ट्रिकल्स हांच्या आदारान चुंबकीय द्रवगतिकी परिणामाचेर आदारीत आशी रीत वापरुन औश्णिक उर्जेचें सगळ विजेंत रुपांतर करपाखातीर संशोधन आनी प्रयोग जाल्यात.

उच्च निर्वाताचे निर्मितीखातीर भारतीय अणूकेंद्रांत संशोधन करुन विकसीत केल्ले सामुग्रीचें वेपारी उत्पादन भौशीक मळवयले एके कंपनावरवीं जाता. भारतीय अणूकेंद्राच्या रसायनशास्त्र विभागांत अणूकेंद्रीय आनी रेडिओ रसायनशास्त्र, विक्रियक रसायनशास्त्र, प्रारण रसायनशास्त्र आदी विशयांचेर संशोधन केलां. हातूंत थेरियम, युरेलियम आनी प्लुटोनियम ह्या अणूउर्जा कार्यक्रमांत म्हत्वाच्या आशिल्ल्या मूलद्रव्यांच्या रसायनीक आनी अणूकेंद्रीय गुणधर्मांचो चड करुन करतात.

भाभा अणूसंशोधन केंद्राच्या धातूविज्ञान विभागांत धातूच्या शुध्दीकरणाखातीर सगळीं सुविकसीत उपकरणां उपलब्ध आसात. अणूउर्जा कार्यक्रमाखातीर उपेगी अशा झिर्कोनियम, हाफ्नियम, टँटॅनियम, बेरिलियम ह्या सारक्या धातूंचे निश्कर्षण करपाखातीर फावो अशा विक्रियांचो खास अभ्यास ह्या विभागांत करतात. जीव विज्ञान विभागांत सुक्ष्मजिवांतल्या प्रतिसंस्करण यंत्रणा आनी रसायनीक द्रव्यां तशेंच किरणीयन हांचो उपेग करुन जिनांचो पुनःसंयोग आनी ताचें उत्परिवर्तन