မဟာဗုဒ္ဓဝင်/၆- ပါရမီတော်ခဏ်း (ဇ) အဓိဋ္ဌာနပါရမီ
| ←(ဆ) သစ္စာပါရမီ | မဟာဗုဒ္ဓဝင် by (ဇ) အဓိဋ္ဌာနပါရမီ |
(ဈ) မေတ္တာပါရမီ→ |
(ဇ) အဓိဋ္ဌာနပါရမီ
ဆောက်တည်ခြင်း
အဓိဋ္ဌာနဟူသော ပါဠိစကားကို ရှေးပညာရှိတို့က“ဆောက်တည်ခြင်း”ဟူ၍ အနက်မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့ကြ၏၊ ဆောက်တည်ခြင်းဟူသော မြန်မာစကား၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ မည်သို့သောသဘော ဖြစ်သင့်သည်ကို သိသာထင်ရှားအောင် စဉ်းစားဆင်ခြင်ရန် လိုပေ၏၊ စဉ်းစားဆင်ခြင်သည် ရှိသော်ကား..
သီလအရာ၌လည်း သမာဒါနဟူသော ပါဠိကို ဆောက်တည်ခြင်းဟူ၍ပင် ပညာရှိတို့ မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့ကြ၏၊ သမာဒါနဟူသော ပုဒ်သည် (သံ)ပုဒ်၊ (အာ)ပုဒ် (ဒါ)ပုဒ် သုံးမျိုးနှင့် (ယု)ပစ္စည်း (သို့မဟုတ် အနုပစ္စည်း)တို့ တွဲစပ်ထားသော ပုဒ်ဖြစ်၏၊ ကောင်းစွာယူခြင်းဟု မြန်မာပြန်ဆိုရသော ပုဒ်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ သီလအရာ၌ “သီလဆောက်တည်သည်”ဟု ဆိုခြင်းသည် “သီလခံယူသည်”ဟု သဒ္ဒါနက် ထွက်ပေ၏။
ဤသို့ သဒ္ဒါအနက် ထွက်သည်ကို အခြေခံပြုကာ ရှေးပညာရှိများက “သီလကို ရဟန်းသံဃာတော်များက ပေးရသည်၊ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့က ရဟန်းသံဃာတော်များထံမှ ခံယူရသည်”ဟူသော အဓိပ္ပါယ်ကို သိစေခဲ့ပြီးလျှင် သီလခံယူလိုသော် ရဟန်းသံဃာတော် တပါးပါးထံသို့ ချဉ်းကပ်လျက် (အဟံ ဘန္တေ တိသရဏေန သဟ ၊ပ၊ သီလံ ဒေထ မေ ဘန္တေ)ဟူ၍ သီလတောင်းပုံ ပါဠိအစဉ်ကို အထင်အရှား ထားခဲ့သည့်အတိုင်း ယနေ့အထိ သီလဆောက်တည်လိုသော သူတို့သည် ထိုအစဉ်အတိုင်း ရွတ်ဆို တောင်းခံကြရ၏။ ယဉ်ကျေး ကောင်းမြတ်လှသော အစီအစဉ်ပင် ဖြစ်ပေ၏။
(ဤတွင် “သီလံ ဒေထ မေ ဘန္တေ”ဟူသော နောက်ဆုံးစကားအရ “အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား သီလကို ပေးတော်မူပါ”ဟူသော
(သံ)
အဓိပ္ပါယ်ထွက်ရှိနေသည်ကို အစွဲပြုကာ ယခုအခါ အချို့သူတို့သည် “သီလခံယူလိုပါလျက် ရဟန်းသံဃာမတွေ့၍ မခံယူရပဲ ဖြစ်နေသည်”ဟု ညည်းညူတတ်ကြ၏။ “ရဟန်းသံဃာကို မတွေ့လျှင်လည်း စေတီ ရုပ်ပွါး ဘုရားထံမှာ ခံယူလျှင်လည်း ရပါသည်”ဟု သဘာဝအမှန်ကို သိသူတို့က ပြောဆိုစေကာမူ ဘုရားဆင်းတုတော်က သီလပေးတတ်သည်မဟုတ်၍ မကျေနပ်ပဲ ရှိနေတတ်ကြ၏။ စင်စစ်မှာ သီလကို ရဟန်းများထံတောင်း၍ ရဟန်းများကပေးမှ ရနိုင်သည်ဟူ၍ မမှတ်အပ်ပေ။ စေတီရုပ်ပွါး ဘုရားရှေ့မှောက်၌ ဆောက်တည်လျှင်လည်း ရနိုင်သည်သာ ဖြစ်ပေ၏။)
ဤအရာ၌ သီလဆောက်တည် ခံယူရာဝယ် ရွတ်ဆိုရသော ပါဠိအစီအစဉ်၏ အနက်အဓိပ္ပါယ် အကျဉ်းကို သိရှိနားလည်ရာ၏။
ရှေးဦးစွာ လူဒါယကာ ဒါယိကာမတို့က (ဩကာသ ဩကာသ) အစချီကာ ရတနာသုံးပါး ဆရာသမားတို့အား ကန်တော့သော စကားအစဉ်နှင့်တကွ ဆုတောင်းစကားစဉ်ကို ရွတ်ဆိုသောအခါ၊ ဆရာရဟန်းတော်က သင့်လျော်ရာ နိယျာနိက မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန် အထွတ်တပ်သော ဆုတောင်းဆုပေး စကားအစဉ်ကို ရွတ်ဆိုတော်မူ၏။ ထိုနောက်-
လူဒါယကာ ဒါယိကာမတို့က (အဟံ ဘန္တေ တိသရဏေန သဟ) အစချီကာ ငါးပါးသီလ ရှစ်ပါးသီလအလိုက် သီလတောင်းသော စကားအစဉ်ကို ရွတ်ဆိုကြသော် ဆရာရဟန်းတော်က (ငါသီလပေးမည်ဟူသော စကားလုံး အလျဉ်းမပါ) "ယမဟံ ဝဒါမိ၊ တံ ဝဒေထ"ဟု ဥယျောဇဉ် တိုက်တွန်းစကား မိန့်တော်မူသည်။ (ဤစကား၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ.. အကြင်စကားအစဉ်ကို ငါဆိုအံ့၊ ထိုငါဆိုသော စကားအစဉ်ကို လိုက်၍ဆိုကြ” ဤသို့ အဓိပ္ပါယ်ထွက်သည်။ သီလတောင်းသူတို့က သီလရရန် မည်သို့ဆိုရမည်ကို မသိကြသည့်အတွက် သိရအောင် ငါရှေ့က စကားစီတန်း၍ ပြောဆိုမည်၊ ငါဆိုသမျှ လိုက်၍ဆိုကြဟု တိုက်တွန်းခြင်း ဖြစ်၏။) ထို့နောက် ဆရာရဟန်းတော်က ပြောဆိုသွားသော စကားအစဉ်တွင်လည်း (ပဌမ) နမော တဿ အစရှိသော ဘုရားရှိခိုး၊ (ဒုတိယ) ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ အစရှိသော သရဏဂုံ ခံယူပုံပါဠိ၊ (တတိယ) သိက္ခာပုဒ်တို့ကို ဆောက်တည်ခံယူပုံ ပါဠိစု။ (စတုတ္ထ) ဤ သရဏဂုံသီလအစုကို မမေ့မလျော့သော အပ္ပမာဒတရား လက်ရှိထား၍ ပြည့်စုံအောင် ဖြည့်ကျင့်ကြလေဟူ၍ တိုက်တွန်းခြင်း ဖြစ်သည်ကို သတိပြု မှတ်သားရာ၏။
ဤသို့ လူအများက သီလကျင့်သုံးလိုသော်လည်း မည်ကဲ့သို့ ဆိုရမည်ကို မသိသည့်အတွက် ဆိုဖို့ရန် စကားအစီအစဉ်ကို ဆရာရဟန်းတော်က
(သား)
ရှေ့မှ လမ်းကြောင်းပေးခြင်း ဆိုပြခြင်း၊ လူဒါယကာ ဒါယိကာမတို့က လိုက်၍ ဆိုကြခြင်းကိုပင် ရဟန်းတော်ထံ၌ သီလခံယူခြင်း ရဟန်းတော်က သီလပေးခြင်းဟူ၍ လောကဝေါဟာရ ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်ပေသည်။
ဤသို့ သမာဒါနဟူသော ပါဠိစကားအရ “ကောင်းစွာ ခံယူခြင်း”ဟူသော အနက်ထွက်သော်လည်း ဤအနက်မှာ သဒ္ဒါကျမ်းအရ ထွက်သောအနက်မျှဖြစ်၍ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပါယ်နက်ကို ပေါ်လွင်ထင်ရှားစေရန် ရှေးပညာရှိကြီးများက “ဆောက်တည် ခြင်း”ဟူသော အဓိပ္ပါယ်နက်ကို အတည်ပြုပို့ချ ပြန်ဆိုတော်မူခဲ့ကြ၏။ ဤသီလအရာ၌ ပြဆိုအပ်သော အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို (ပံသုကူလိကင်္ဂံ သမာဒိယာမိ၊ တေစီဝရိကင်္ဂံ သမာဒိယာမိ) အစရှိသည်ဖြင့် ဓုတင်အကျင့် တဆယ့်သုံးပါးကို ဆောက်တည်ရာ၌လည်း အလားတူ နည်းယူ၍ သိအပ်၏။ ဤ “ဆောက်တည်”ဟူသော စကားကို သီလနှင့် ဓုတင်အရာမှာသာ သုံးရသည်မဟုတ်သေး၊ အဓိဋ္ဌာန်အရာမှာလည်း “ဆောက်တည်”ဟူသော စကားကိုပင် သုံးရလေသည်။
အဓိဋ္ဌာနဟူသော ပါဠိမှာ (အဓိ)ပုဒ် (ဌာ)ပုဒ် (အန)ပစ္စည်းတို့ တွဲစပ်ထားရာ သဒ္ဒါနက်အားဖြင့် “အလွန်အကျူး အထူးတည်စေခြင်း”ဟူ၍ ထွက်ရှိသော်လည်း ရှေးပညာရှိများက လိုရင်းဖြစ်သည့် အဓိပ္ပါယ်နက် အားဖြင့် “အဓိဋ္ဌာန= ဆောက်တည်ခြင်း”ဟူ၍သာ မြန်မာပြန်ဆိုတော်မူကြသည်။ ဤ “ဆောက်တည်”ဟူသော စကားသည် ပါဠိမဟုတ်၊ ရှေးကျသော မြန်မာစကားလုံးဖြစ်နေ၍ ယခုကာလ ဝေါဟာရစကားအားဖြင့် မည်သို့သော သဘောဖြစ်သင့်သည်ကို ဆင်ခြင်စဉ်းစားလျှင် အလွန်ထူးဆန်းသော မြန်မာစကားဖြစ်ပေ၏။ ထူးဆန်းပုံကား..
“ဆောက်”ဟူ၍ စကားတလုံးတည်း သုံးလိုက်လျှင် ပေါရာဏအရ “စိုက်ထူခြင်း”ဖြစ်၏။ ယခုကာလ တံခွန်စိုက်ထူသည်ကိုပင် ရှေးအခါက တံခွန်ဆောက်သည်ဟု သုံးနှုန်း၏။ ရှေးအခါက မိန်းမများ၏ ဆံထုံးပေါ်၌ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် စိုက်ထိုးအပ်သော ပန်းကို (ပါဠိလို) ဝဋံသကာဟု ခေါ်၍ (မြန်မာလို) ဦးဆောက်ပန်းဟု ခေါ်သည်။ (ဦးထိပ်မှာ ဆောက်ထားအပ်သောပန်း စိုက်ထူအပ်သောပန်းဟု ဆိုလိုသည်။)
“တည်”ဟူသော စကားလုံး တလုံးတည်း၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ အခြားမှ တစုံတရာ ဝတ္ထုတို့ကို ဆောင်ယူချထား လာသည်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ ရှေးအခါကစ၍ ယခုတိုင်အောင် သိမ် ကျောင်း ပြုလုပ်သည်ကို သိမ်ဆောက်သည် ကျောင်းဆောက်သည်ဟူ၍ ခေါ်ရိုးထုံးရှိ၏၊ အကြောင်းကား တိုင်တို့ကို ဦးစွာ စိုက်ထူအပ်သောကြောင့် ဖြစ်၏။ စေတီတည်ထားရာ၌ တခါတည်း စိုက်ထူ၍မရ၊
(ဟ)
ဖြည်းဖြည်းခြင်းသာ အုဌ်ချပ်တို့ကိုယူ၍ စီထားရသောကြောင့် စေတီတည်သည်ဟူ၍သာ ခေါ်ရိုးထုံးရှိ၏။ ဤနှစ်မျိုးကို တွဲစပ်သုံးနှုန်းရာ၌ “ဘုရားတည်၊ ကျောင်းဆောက်”ဟူ၍ အစဉ်အလာ ပြောဆိုရိုးထုံးရှိ၏။
ဤသို့ စကားနှစ်လုံးမှာ တလုံးလျှင် တမျိုးစီ အဓိပ္ပါယ်ကွဲပြားသော်လည်း “ဆောက်တည်”ဟူ၍ တွဲစပ် သုံးစွဲလိုက်သောအခါ နဂိုရ်မူလအနက်ထက် ပိုမိုလေးနက်စွာ “မရွေ့မရှား မတုန်မလှုပ် စိတ်၌ထားခြင်း၊ တနည်း အတည်ဖြစ်စေခြင်း အဓိပ္ပါယ်ကို ကောက်ယူရ၏။ ဤသို့လျှင် ရှေးအခေါ်အဝေါ် "ဆောက်တည်"ဟူသော စကားမှာ ယခုကာလအခေါ်အဝေါ် "မရွေ့မရှား မတုန်မလှုပ် စိတ်၌ထားရှိခြင်း၊ အတည်ဖြစ်စေခြင်း”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်ဖြစ်၍ “သီလ ဆောက်တည်သည်” ဆိုရာမှာ “သီလကို မရွေ့မရှား မတုန်မလှုပ် စိတ်၌ထားသည်၊ အတည်ဖြစ်စေသည်” (ပါဠိလို) ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိသိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ၊ (ရှေးမြန်မာလို) သူ့အသက်ကိုသတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သော သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ပါ၏၊ (ယခုဝေါဟာရအလို) သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သည့် ကျင့်ဝတ်အစုကို “မရွေ့မရှား မဖောက်မပြား မတုန်မလှုပ် စိတ်၌ထားပါ၏၊ အတည်ဖြစ်စေပါ၏၊ ဤပါဠိစကား ရှေးမြန်မာစကား ယခုဝေါဟာရစကားတို့သည် အဓိပ္ပါယ် တူညီသည်သာ ဖြစ်ကုန်၏။ (အဒိန္နာဒါန်သိက္ခာပုဒ် စသည်တို့၌လည်း ဤနည်းအတူ သိရာ၏။)
“သီလကို မရွေ့မရှား မဘုန်မလှုပ် စိတ်၌ထားသည်” ဟူရာ၌ သီလအရကား ကိုယ်နှုတ်နှစ်ပါးကို ကောင်းစွာ ထိန်းစောင့်မှုဖြစ်၏။ မတုန်မလှုပ် မရွေ့မရှား စိတ်၌ထားမှုအရကား ထိုထိန်းစောင့်မှု သီလကို မိမိသတ်မှတ်အပ်သော အချိန်ကာလအတွင်း ရွေ့ရှားဖောက်ပြား တုန်လှုပ်မှုမရှိအောင် စိတ်၌ထားခြင်း စွဲမြဲစွာ အတည်ဖြစ်စေခြင်း ဖြစ်ပေ၏။ ဤအဓိဋ္ဌာနအရာ၌ ပါရမီမြောက်ဖြစ်သော ဆောက်တည်မှု စိတ်၌စွဲမြဲစွာ ထားမှုသည်ကား သီလအရာထက် များစွာ ပိုမိုလွန်ကဲစွာ စိတ်၌ထားမှု စွဲမြဲတည်နေစေမှု ပြုခြင်းကို အလိုရှိအပ်ပေ၏။ ထို့ကြောင့်ပင် အဓိဋ္ဌာနပါရမီကို အလောင်းတော် သုမေဓာရှင်ရသေ့ ဆင်ခြင်တော်မူရာတွင် မရွေ့မရှား မဖောက်မပြား မတုန်မလှုပ် ကြံ့ကြံ့တည်နေသော ကျောက်တောင်ကြီးသည် ပြင်းစွာလာသော လေတို့ကြောင့် မတုန်မလှုပ် မိမိတည်ရာဌာန၌သာ တည်နေသကဲ့သို့ ကျင့်ရမည်ဟူ၍ အဓိဋ္ဌာနပါရမီကို ကျောက်တောင်ကြီးဥပမာဖြင့် ဆင်ခြင် စဉ်းစားတော်မူလေသည်။
ဤ ကျောက်တောင်ကြီးနှင့် ဥပမာနှိုင်းခိုင်း စဉ်းစားဆင်ခြင်တော်မူချက်ကို ထောက်ဆ၍ပင် “အဓိဋ္ဌာန်”ဟူသည် (ဆောက်တည်ခြင်းဟူသည်) မိမိ ရည်ရွယ်အပ်သည့် အလုပ်ကိစ္စကို မရွေ့မရှား မတုန်မလှုပ် ကြံ့ကြံ့တည်အောင်
(ဟာ)
စိတ်ထဲ၌ထားသည်ကို (အတည်ပြုသည်ကို) ခေါ်ဆိုကြောင်း သိသာထင်ရှားပေ၏၊ ထို့ကြောင့် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တို့ကို လိုလားပါလျှင် (ဝါ- ဘုရားဖြစ်လိုပါလျှင်) ဘုရားဖြစ်ကြောင်း တရားကောင်းတို့ကို ကျင့်ကြံအားထုတ်ရန် ကျောက်တောင်ကြီးတမျှ စိတ်ထဲမှာ စွဲမြဲတည်ခိုင်ခြင်း ရှိစေရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။
အဓိဋ္ဌာန အမျိုးမျိုး
ဤသို့လျှင် အဓိဋ္ဌာန်ပြုခြင်း ဆောက်တည်ခြင်းဟူသည် ကျောက်တောင်ကြီးတမျှ မရွေ့မရှား မတုန်မလှုပ် စိတ်ထဲမှာ စွဲမြဲတည်ခိုင်စေမှုဖြစ်၍ ထိုစွဲမြဲတည်ခိုင်စေမှု အတည်ပြုမှုသည်လည်း အမျိုးမျိုးရှိကြောင်းကို ကျမ်းဂန်တို့မှ ထိုက်သည့်အလျောက် ထုတ်ဆောင်၍ ပြရလျှင်-
ဥပုသ် အဓိဋ္ဌာန်
ဝိနယ၊ မဟာဝဂ္ဂ၊ ဥပေါသထခန္ဓက၌ သံဃဥပုသ် ဂဏဥပုသ် ပုဂ္ဂလဥပုသ်ဟူ၍ ဥပုသ်သုံးမျိုးရှိကြောင်း လာရှိ၏၊ ထိုတွင် သံဃဥပုသ်ဟူသည် လပြည့်နေ့ လကွယ်နေ့များတွင် အနည်းဆုံး ရဟန်းလေးပါးတို့ ဥပုသ်ပြုရန် သိမ်တခု၌ စည်းဝေးမိလျှင် ပြုရသည့် ဥပုသ်တည်း၊ ထိုသံဃဥပုသ် ပြုသောအခါ ရဟန်းတပါးက ပါတိမောက်ကျမ်းကို ရွတ်ဆိုပြသ၍ ကျန်ရဟန်းများက ရိုသေစွာ နားထောင်ကြရသည်။ ဤသံဃဥပုသ်ကိုပင် ပြုပုံအခြင်းအရာသို့လိုက်၍ သုတ္တုဒ္ဒေသဥပုသ် ဟူ၍လည်း ခေါ်၏။ (သုတ္တ= ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ် ပါဠိတော်ကို၊ ဥဒ္ဒေသ= အကျဉ်းပြခြင်း ရွတ်ဆိုခြင်းရှိသော ဥပုသ်၊ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ် ပါဠိတော်ကို အကျဉ်း ရွတ်ဆိုရသော ဥပုသ်ဟု ဆိုလိုသည်။)
ရဟန်းလေးပါးမပြည့်ပဲ နှစ်ပါး သုံးပါးသာ ရှိခဲ့သော် ဂဏဥပုသ်ကို ပြုရ၏။ ဥပုသ်ပြုရာမှာ အနည်းဆုံး ရဟန်းလေးပါးရှိမှ သံဃာဟုခေါ်သည် နှစ်ပါး သုံးပါးသာဖြစ်လျှင် သံဃာဟု မခေါ်ရ၊ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အစုအပေါင်း (ဂိုဏ်း) ဂဏဟူ၍သာ ခေါ်ရသည်။ ဤဂဏဥပုသ်ကို ပြုရာမှာ ရဟန်းသုံးပါးရှိလျှင် ဂဏဉတ်ထား၍၎င်း၊ သုံးပါးမရှိ နှစ်ပါးသာရှိလျှင် ဉတ်မထားမူ၍ ရဟန်း နှစ်ပါးသုံးပါးတို့ မိမိတို့၏ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြောင်းကို အသီးအသီး (ပါဠိလို) ရွတ်ဆိုပြောကြားရ၏။ သို့ဖြစ်၍ ဤဂဏဥပုသ်ကို ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ် ဟူ၍လည်း ခေါ်၏၊ စင်ကြယ်ကြောင်းကို ထုတ်ဖော် ပြောကြားရသော ဥပုသ်ဟု ဆိုလိုသည်။
ရဟန်းတပါးတည်းသာ ရှိနေခဲ့သော် ပုဂ္ဂလဥပုသ်ကို ပြုရ၏။ ထိုပုဂ္ဂလဥပုသ်ပြုပုံမှာ အချိန်ရှိသေးလျှင် အခြားရဟန်းများ လာလိမ့်နိုးနိုး
(ဟိ)
မျှော်ကိုးစောင့်စား၍ အခြားရဟန်းတပါးမျှ မလာပဲ အချိန်ကုန်သောအခါ “ယနေ့သည် ငါ၏ ဥပုသ်နေ့ပင် ဖြစ်သည်”ဟု အဓိဋ္ဌာန်ရမည်ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏၊ ဆိုလိုရင်းမှာ ယနေ့သည် ငါ၏ ဥပုသ်နေ့ဖြစ်သည်ဟု စိတ်ထဲမှာ စွဲမြဲ တည်ခိုင်စေရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤဥပုသ်ကိုကား အဓိဋ္ဌာနဥပုသ်ဟု ခေါ်သည်။ (စိတ်ထဲမှာ စွဲမြဲထားရသော ဥပုသ်ဟူ၍ ဆိုလို၏။) ဤကား ဥပုသ်အရာ၌ လာရှိသော အဓိဋ္ဌာန်သဘောတည်း။
သင်္ကန်း အဓိဋ္ဌာန်
ရဟန်းတော်များမှာ သင်္ကန်းရပြီးနောက် ဆယ်ရက်အတွင်း ထိုသင်္ကန်းကို အဓိဋ္ဌာန်တင်ရသည်၊ သို့မဟုတ် ဝိကပ္ပနာသော်လည်း ပြုရသည်။ အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာမပြုပဲ အမှတ်တမဲ့ ဆယ်ရက်လွန်အောင် ထားလိုက်လျှင် ထိုသင်္ကန်းကိုလည်း ဝိနည်းကံအရ စွန့်ရသည်။ ပါစိတ်အာပတ်လည်း သင့်သည်။ သို့ဖြစ်၍ သင်္ကန်းကို ရလာလျှင် ဆယ်ရက်အတွင်းမှာ “ဤသင်္ကန်းကို အဓိဋ္ဌာန်ပြုပါ၏ဟု ဆို၍ အဓိဋ္ဌာန် တင်ထားရသည်။ ဤသို့ အဓိဋ္ဌာန် တင်ထားလိုက်လျှင် သင်္ကန်းကိုလည်း ဝိနည်းကံအရ မစွန့်ရ၊ ပါစိတ်အာပတ်လည်း မသင့်။ ဤ သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်မှာလည်း “ဤသင်္ကန်းကို သင်းပိုင်ဟူ၍ (ဧကစ္စီသင်္ကန်းဟူ၍) (နှစ်ထပ်သင်္ကန်းကြီးဟူ၍) (အကြမ်းသုံး ပရိက္ခရာဟူ၍) စိတ်ထဲမှာ စွဲမြဲထားပါ၏”ဟူ၍ ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။ (ဝိနယ၊ ပါရာဇိကပါဠိ၊ နိဿဂ္ဂိယ၊ စီဝရဝဂ်၊ ပဌမသိက္ခာပုဒ်မှ။)
သပိတ် အဓိဋ္ဌာန်
ဤနည်းအတူ ရဟန်းတော်များမှာ သပိတ်ရလာလျှင်လည်း ဆယ်ရက်အတွင်း “ဣမံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမိ= ဤသပိတ်ကို အဓိဋ္ဌာန်တင်ပါ၏”ဟု ဆို၍ အဓိဋ္ဌာန်တင်ရသည်။ အဓိဋ္ဌာန်မတင်ပဲ ဆယ်ရက်လွန်လျှင် သပိတ်ကိုလည်း ဝိနည်းကံအရ စွန့်ရသည်း ပါစိတ်အာပတ်လည်း သင့်သည်ဟူ၍ ဝိနယ၊ ပါရာဇိက၊ နိဿဂ္ဂိယ၊ ပတ္တဝဂ်၊ ပဌမသိက္ခာပုဒ်၌ ဟောတော်မူ၏။ ဤသပိတ်အဓိဋ္ဌာန်၌လည်း “ဤထည့်စရာသည် ငါ၏ သပိတ်ဖြစ်သည်”ဟု စိတ်ထဲမှာ စွဲမြဲထားခြင်းကိုပင် သပိတ်အဓိဋ္ဌာန်တင်သည်ဟု ခေါ်၏။
ဤဥပုသ်အဓိဋ္ဌာန် သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန် သပိတ်အဓိဋ္ဌာန်တို့မှာ ဝိနည်းကျမ်းလာ ဝိနည်းပရိယာယ် အသုံးအနှုန်းဖြစ်၍ နောက်၌ ခွဲခြားပြဆိုလတ္တံ့သော အဓိဋ္ဌာန်သုံးမျိုးတို့၌ မပါဝင်နိုင်ကြောင်း သတိပြုရာ၏။ (မပါဝင်နိုင်ပုံ နောက်၌ ထင်ရှားလတ္တံ့။)
(ဟီ)
ဈာန် အဓိဋ္ဌာန်
ဈာန်တရားအရာ၌ (ဥပမာ) ပဌမဈာန်ကို အားထုတ်၍ ရလာလျှင် ဝသီဘော်ငါးမျိုးတို့ဖြင့် ပွါးများလေ့လာရမည့် အကြောင်းကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ ပထဝီကသိဏနိဒ္ဒေသ စသည်တို့၌ ဖွင့်ပြထား၏။ ဝသီဘော်ဟူသော စကားမှာ ဝသီဘာဝဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာ၍ “စိုးပိုင်နိုင်နင်းခြင်း”ဟူ၍ အဓိပ္ပါယ်ထွက်ရှိ၏။ သို့ဖြစ်၍ ဝသီဘော်ငါးမျိုးဟု ဆိုလျှင် စိုးပိုင်နိုင်နင်းခြင်း ငါးမျိုးဟု အဓိပ္ပါယ်ပြန်ဆိုရ၏။ ပဌမဈာန်ကိုရလျှင် ထိုမိမိရသော ပဌမဈာန်ကို ငါးဌာန စိုးပိုင်နိုင်နင်းအောင် လေ့လာ ပွါးများရသည်။
ပဌမဌာန ပဌမအမျိုးမှာ အာဝဇ္ဇနဝသီဟု ခေါ်၏။ ဆင်ခြင်မှု၌ စိုးပိုင်နိုင်နင်းခြင်းတည်း။ ပဌမဈာန်ကို ရလာလျှင် ငါ့ဈာန်မှာ မည်သည့်တရားများ ပါဝင်သည်၊ မည်သည့်တရား၏ လက္ခဏာ မည်သို့ရှိသည်ဟု ဆင်ခြင်မှုကို ပြုရသည်။ ဆင်ခြင်စမှာ လွယ်လင့်တကူ မထင်လာသေး၊ နှောင့်နှေး၍ နေ၏၊ အကြောင်းကား ဆင်ခြင်မှု၌ စိုးပိုင်နိုင်နင်းမှု မရှိသေးသောကြောင့်တည်း။ ဆင်ခြင်မှု၌ စိုးပိုင်နိုင်နင်းလာသောအခါ လွယ်လင့်တကူ ထင်မြင်လာ၏၊ ထိုအခါ အာဝဇ္ဇနဝသီဘော် ပြည့်စုံပြီဖြစ်၏။
ထို့နောက် ဒုတိယ သမာပဇ္ဇနခေါ်သော ဝသီဘော်ဖြင့် လေ့လာရ၏။ သမာပဇ္ဇန= ဝင်စားခြင်း= မိမိစိတ်အစဉ်မှာ ဈာန်စိတ်တို့ ဝင်ရောက်ဖြစ်ပွါးလာခြင်း၊ (မိမိစိတ်အစဉ်မှာ ဈာန်စိတ်တို့ မပြတ်ဖြစ်ပွါးနေသည်ကို ဈာန်ဝင်စားသည်ဟု ခေါ်သည်။) ဆင်ခြင်ခြင်း အာဝဇ္ဇနဝသီဘော် စိုးပိုင်နိုင်နင်းပြီးနောက် ဝင်စားမှု၌ စိုးပိုင်နိုင်နင်းအောင် လေ့လာရသည်။ (ရရှိပြီးသော စာပေကို ထပ်တလဲလဲ ရွတ်အံခြင်းဖြင့် စိုးပိုင်နိုင်နင်းလာသကဲ့သို့) မိမိရပြီးသောဈာန်ကို ထပ်ကာထပ်ကာ ဝင်စားခြင်းဖြင့် သမာပဇ္ဇနဝသီဘော် စိုးပိုင်နိုင်နင်းလာနိုင်၏။ မနိုင်နင်းမီ ဝင်စားသော်လည်း လွယ်ကူစွာ ဈာန်တို့ မိမိစိတ်အစဉ်မှာ မဖြစ်နိုင်သေး၊ ဝင်စားဖန်များ၍ စိုးပိုင်နိုင်နင်းလာသောအခါ ဝင်စားလိုက်တိုင်း ဈာန်စိတ်တို့ မိမိစိတ်အစဉ်မှာ အလွယ်တကူနှင့် ဖြစ်ပွါးလာကြသည်။ ထိုအခါ သမာပဇ္ဇနဝသီဘော် ပြည့်စုံပြီဖြစ်၏။
ထို့နောက် တတိယ အဓိဋ္ဌာနခေါ်သော ဝသီဘော်ဖြင့် လေ့လာရ၏။ အဓိဋ္ဌာနဟူသည် ဝင်စားသောအခါ ဈာန်တရားသည် ငါ့စိတ်အစဉ်၌ မည်မျှကြာအောင် တည်နေပါစေဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်ရခြင်း ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားခြင်း ဖြစ်၏။ မနိုင်နင်းသေးမီ မိမိမှန်းထားသည့် အချိန်ထက် ပို၍သော်လည်း ဈာန်စိတ်တို့ ဖြစ်နေတတ်၏၊ လျော့၍သော်လည်း ဈာန်စိတ်တို့ ဖြစ်နေတတ်၏။ (ဥပမာ) တနာရီခန့် ငါ့စိတ်အစဉ်မှာ ဈာန်တရားများ ဖြစ်ပွါး၍နေပါစေသတည်းဟု
(ဟု)
အဓိဋ္ဌာန်ပြုသော်လည်း တနာရီမပြည့်မီ ဈာန်စိတ်အစဉ် ပြတ်ချင် ပြတ်သွားမည်၊ တနာရီကျော်မှသော်လည်း ပြတ်ချင်ပြတ်သွားမည်။ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ဆောက်တည်မှု အဓိဋ္ဌာန်မှု စိတ်၌စွဲမြဲစွာထားမှု မနိုင်နင်းသေးသောကြောင့် ဖြစ်၏။ နိုင်နင်းလာသောအခါ မိမိမှန်းထားသည့် အချိန်အတိုင်း အတိအကျ ဈာန်စိတ်များ ဖြစ်ပွါးတည်ရှိ၍ နေ၏။ ထိုသို့ ဈာန်စိတ်ကို မိမိမှန်းထားသည့်အချိန်နှင့် ကိုက်ညီအောင် ဆောက်တည်နိုင် ထားနိုင်သောအခါ အဓိဋ္ဌာနဝသီဘော် ပြည့်စုံပြီဖြစ်၏။
ထို့နောက် စတုတ္ထ ဝုဋ္ဌာနခေါ်သော ဝသီဘော်ဖြင့် လေ့လာရ၏။ ဝုဋ္ဌာနဟူသည် မိမိဝင်စားသောဈာန်မှ ထခြင်းတည်း၊ (ဈာန်မှ ထခြင်းဟူသည် ဈာန်စိတ်အစဉ် ဖြစ်နေရာမှ ထိုဈာန်စိတ်နှင့်မတူသည့် ဘဝင်စိတ် ပြောင်းလဲဖြစ်ပွါးလာခြင်းကို ခေါ်သည်။) မိမိရည်မှန်းသည့် အချိန်၌ ဈာန်မှထရန် စိုးပိုင်နိုင်နင်းမှုကို ဝုဋ္ဌာနဝသီဘော် ခေါ်သည်။
ထို့နောက် ပဉ္စမ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဝသီဘော်ဖြင့် ဈာန်၌ပါဝင်သော တရားတို့ကို စဉ်းစားဆင်ခြင်မှု၌ လေ့လာနိုင်နင်းအောင် ပွါးများရ၏။ ထိုသို့ စဉ်းစားဆင်ခြင်ရာ၌လည်း ပဌမ အာဝဇ္ဇနဝသီဘော်မှာ ပြခဲ့သည့်အတိုင်း မနိုင်နင်းမီ လွယ်ကူစွာ မထင်သေး၊ နိုင်နင်းလာသောအခါမှ လွယ်ကူစွာ ထင်နိုင်၏။ (အာဝဇ္ဇနဟူသည် ပစ္စဝေက္ခဏာဝီထိ၌ပါသော အာဝဇ္ဇန်းကိုခေါ်၍ ပစ္စဝေက္ခဏာဟူသည် ထိုအာဝဇ္ဇန်း၏ အခြားမဲ့၌ ဖြစ်ပေါ်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဇောတို့ကို ခေါ်သည်၊ အာဝဇ္ဇန်း မြန်မြန်ဖြစ်ပေါ်အောင် လေ့လာနိုင်နင်းလျှင် ပစ္စဝေက္ခဏာဇောလည်း မြန်မြန်ဖြစ်ပေါ်အောင် လေ့လာနိုင်နင်းပြီး ဖြစ်တော့သည်။ ထို့ကြောင့် အာဝဇ္ဇနဝသီဘော် ပြည့်စုံလျှင် ပစ္စဝေက္ခဏာ ဝသီဘော်လည်း ပြည့်စုံတော့သည်ဟူ၍ ကျမ်းဂန်တို့၌ ဖွင့်ပြလေသည်။)
ဤသို့လျှင် ရရှိပြီးသော ဈာန်တရားကို ဝသီဘော်ငါးပါးဖြင့် လေ့လာရမည်ဟု ပြဆိုရာ၌ ပါဝင်သော အဓိဋ္ဌာနဝသီဘော်ဟူသည်မှာ မိမိရည်မှန်းသည့် အချိန်အတိုင်း အလျော့အပို မရှိစေရပဲ ဈာန်စိတ်ကို မိမိစိတ်အစဉ်၌ ထားနိုင်မှု ဖြစ်စေနိုင်မှုဝယ် စိုးပိုင်နိုင်နင်းခြင်းကို ခေါ်ဆို၏ဟု အကျဉ်းချုပ် မှတ်ယူရာ၏။
ဣဒ္ဓိ အဓိဋ္ဌာန်
ထို့ပြင် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ ဣဒ္ဓိဝိဓနိဒ္ဒေသမှာ..
(၁) အဓိဋ္ဌာနဣဒ္ဓိ၊
(၂) ဝိကုဗ္ဗနဣဒ္ဓိ၊
(ဟူ)
(၃) မနောမယဣဒ္ဓိ၊
(၄) ဉာဏဝိပ္ဖါရဣဒ္ဓိ၊
(၅) သမာဓိဝိပ္ဖါရဣဒ္ဓိ၊
(၆) အရိယဣဒ္ဓိ၊
(၇) ကမ္မဝိပါကဇဣဒ္ဓိ၊
(၈) ပုညဝန္တဣဒ္ဓိ၊
(၉) ဝိဇ္ဇာမယဣဒ္ဓိ၊
(၁၀) သမ္မာပယောဂဣဒ္ဓိ-
အားဖြင့် ဣဒ္ဓိဆယ်မျိုးရှိကြောင်းကို ပြဆိုထား၏ (ဣဒ္ဓိ= ပြီးစီးပြည့်စုံစေခြင်း၊ အလိုရှိအပ်သောအရာ ပြီးစီးပြည့်စုံစေနိုင်မှုကို ပါဠိလို ဣဒ္ဓိ မြန်မာလို တန်းခိုးဟူ၍ ခေါ်၏။)
(၁) အဓိဌာနဣဒ္ဓိဟူသည် မိမိတကိုယ်တည်းကိုပင် အရာအထောင် လိုသလောက် ဖြစ်လာပါစေဟူ၍ ဉာဏ်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်လိုက်၏၊ ဆောက်တည်လိုက်၏။ စိတ်မှာ စွဲမြဲစွာထားလိုက်၏၊ ဆောက်တည်လိုက်တိုင်း မိမိအလိုရှိသမျှ အရာအထောင် နိမ္မိတရုပ်ပွါးများ အံ့ဩလောက်အောင် ဖြစ်ပွါးပြည့်စုံလာရခြင်းသည် အဓိဋ္ဌာနဣဒ္ဓိ မည်၏။ (ဤအဓိဋ္ဌာနဣဒ္ဓိသည် မိမိတည်းဟူသော ဣဒ္ဓိရှင် တန်းခိုးရှင်၏ ပင်ကိုယ်မူလရုပ် မပျောက်မကွယ်ပဲ အလွတ်ပြင်ပမှာ မိမိကိုယ်နှင့် တူ-မတူ အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ ဖြစ်စေမှုနှင့်သာ သက်ဆိုင်သော တန်းခိုးဣဒ္ဓိဖြစ်ပေ၏။)
(၂) မိမိကိုယ်ကို နဂိုရ်အတိုင်းမဟုတ်ပဲ နဂါးကြီးသဏ္ဌာန်ဖြစ်စေ၊ ဂဠုန်ကြီးသဏ္ဌာန်ဖြစ်စေ ဤသို့စသည်ဖြင့် ပြောင်းလဲ ဖန်ဆင်းလိုက်ခြင်းသည် ဝိကုဗ္ဗနဣဒ္ဓိမည်၏။ (ဝိ= အထူးထူးအထွေထွေ၊ ကုဗ္ဗန= ပြုလုပ်ဖန်ဆင်းခြင်း၊ မိမိကိုယ်ကို နဂိုရ်အသွင်သဏ္ဌာန်မှ ပြောင်း၍ အထူးထူးအထွေထွေ အလိုရှိရာ ပြုလုပ်ဖန်ဆင်းခြင်းဟု ဆိုလိုသည်။)
(၃) မိမိကိုယ်ကိုလည်း တစုံတရာ မပြောင်းလဲ၊ အလွတ်သက်သက်မှာလည်း မဟုတ်ပဲ မိမိ၏ ကိုယ်အတွင်းမှပင် မိမိနှင့် သဏ္ဌာန်တူစွာ ကိုယ်ငယ်တခု ဖန်ဆင်းခြင်းသည် မနောမယဣဒ္ဓိမည်၏။ မနောမယ= စိတ်အလိုရှိတိုင်း ပြီးစီးသည်။ (ဤ မနောမယဣဒ္ဓိမှာ- အဓိဋ္ဌာနဣဒ္ဓိကဲ့သို့ ကိုယ်၏ပြင်ဖက်မှာ အရာအမျိုးမျိုးကို ဖန်ဆင်းခြင်းလည်း မဟုတ်၊ ဝိကုဗ္ဗနဣဒ္ဓိကဲ့သို့ မိမိကိုယ်ကို အသွင်သဏ္ဌာန်တမျိုး ပြောင်းလဲ ဖန်ဆင်းခြင်းလည်း မဟုတ်၊ မိမိ၏ မူလကိုယ်ကို မူလအတိုင်းထားကာ ထိုအရင်းခံကိုယ်ထဲမှာ စိတ်ဖြင့်ပြီးသော= မိမိစိတ် အလိုရှိသလောက် ကိုယ်ငယ်တခု ဖန်ဆင်း ထုတ်နုတ်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။)
(ဟေ)
(၄) ညဏ်၏အာနုဘော် ပြန့်နှံ့သဖြင့် ဖြစ်ပေါ်သော အံ့ဩဖွယ်ရာ ပြည့်စုံမှုအထူးကို ဉာဏဝိပ္ဖါရဣဒ္ဓိဟုခေါ်၏။ ဤ ဉာဏဝိပ္ဖါရဣဒ္ဓိ၏ အကြောင်းကို အရှင်ဗာကုလထေရ် စသည်တို့၏ အစွမ်းဖြင့် သိအပ်၏။
ဗာကုလထေရ်အကြောင်း
အင်္ဂုတ္တရနိကာယ၊ ဧကကနိပါတ၊ ဧတဒဂ္ဂဝဂ်အဖွင့် အဋ္ဌကထာ၌ အကျယ်လာရှိသော အရှင်ဗာကုလ အကြောင်းအရာမှ လိုရင်းအကျဉ်းချုပ်ကို ထုတ်နုတ်ပြဆိုပေအံ့၊ အရှင်ဗာကုလသည် ကောသမ္ဗီပြည် သူဌေး၏သားဖြစ်၍ ဖွားပြီးလျှင် မကြာမီ မင်္ဂလာအခမ်းအနား ကျင်းပသောနေ့တွင် ယမုနာမြစ်၌ ကလေးကို ရေချိုးပေးရာ ငါးတကောင် လာရောက်၍ အဟပ်အမျို ခံရလေ၏၊ မျိုမိသည်နှင့် တပြိုင်နက်ပင် ထိုငါးသည် မရပ်မတည်နိုင် ဝမ်းတွင်းမှ ပူလောင်လှသဖြင့် ပြေးသွားလေရာ ဗာရာဏသီပြည်သို့ရောက်၍ တံငါများ ဖမ်းမိသဖြင့် ဗာရာဏသီပြည်အတွင်း လှည့်လည်ရောင်းချသည်တွင် ဗာရာဏသီ သူဌေးကတော်က ကိုယ်တိုင်ဝယ်၍ ငါး၀မ်းကို ခွဲသောအခါ တင့်တယ်လှပစွာသော ကလေးကိုရသဖြင့် နဂိုရ်ကလည်း သားမရှိသောကြောင့် အလွန်ပင် သားကို တောင့်တနေသူဖြစ်ရာ “ငါ့မှာ သားရပြီ”ဟု အလွန်ဝမ်းမြောက်စွာ မွေးမြူထား၏။
ကောသမ္ဗီပြည်ရှိ မိဖတို့က ဤသတင်းကို ကြားသောအခါ ငါတို့သားဖြစ်သည်၊ ပြန်၍ ပေးရမည်ဟု တောင်းလာကြ၏၊ ဗာရာဏသီ သူဌေးကတော်ကလည်း “ငါတို့နှင့်ထိုက်၍ ငါတို့လက်သို့ ရောက်လာသည်၊ ပြန်မပေးနိုင်”ဟု ငြင်းဆိုလေသည်။ တရားရုံးသို့ ရောက်သောအခါ တရားသူကြီးများက နှစ်ဦးဆိုင် အဆုံးအဖြတ် ပေးအပ်လေသည်။ ဤသို့လျှင် သူငယ်မှာ အမိနှစ်ဦး အဖနှစ်ဦး ဖြစ်နေသည်ကို အစွဲပြု၍ “ဗာကုလ”ဟု အမည်မှည့်ကြ၏။ (ဗာ= နှစ်၊ ကုလ= အမျိုး၊ အမိနှစ်ဦး အဖနှစ်ဦး စသည်ဖြင့် အမျိုးနှစ်ဦးရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်။)
ဤသူငယ်ကလေးမှာ ငါးမျိုဟပ်သွားသည်ကို ခံရသော်လည်း တစုံတရာ အန္တရာယ်မရှိခြင်းသည် အံ့ဩဖွယ်ရာ ထူးစွာသော အချက်ဖြစ်၏၊ ထိုအထူးသည် ယခုဘဝမှာ မချွတ်ဧကန် ရလတ္တံ့သော အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်၏အာနုဘော် ပြန့်နှံ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်၏၊ (ဤဘဝတွင် မချွတ်ဧကန် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို ရစေနိုင်မည့် ရဲရဲတောက်ပါရမီဉာဏ် ပါရှိလာသူဖြစ်၍ ထိုပါရမီဉာဏ်၏ အာနုဘော် ပြန့်နှံ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်း ဆိုလိုက ဆိုနိုင်ပေ၏။) ဤတန်းခိုးမျိုးကို ဉာဏဝိပ္ဖါရဣဒ္ဓိဟူ၍ ခေါ်သည်။
(ဟဲ)
သံကိစ္စသာမဏေ အကြောင်း
သံကိစ္စသာမဏေသည်လည်း သာဝတ္ထိပြည် သူကြွယ်သမီးတဦး၏ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေ တည်နေ၍ ဖွားခါနီးမှ မိခင်ကွယ်လွန်ရာ အလောင်းကို မီးသင်္ဂြိုဟ်ကြသည်တွင် ကျွမ်းလွယ်စိမ့်သောငှါ တံစူးဝါးဖြင့်ထိုး၍ မီးတိုက်ကြကုန်၏၊ တံစူးဝါး၏အစွန်းဖြင့် ဝမ်းတွင်းရှိ ကလေး၏ မျက်စိအစွန်းတနေရာမှာ ထိခိုက်သဖြင့် ကလေးငိုသောအခါ ကလေးမသေသေးကြောင်း သိရှိကြ၍ မီးပုံထက်မှ အလောင်းကိုချပြီးလျှင် ဝမ်းကိုခွဲကာ ကလေးကို ထုတ်ယူရလေသည်။ ထိုကလေးသည် ခုနစ်နှစ်အရွယ်တွင် ရှင်ပြု၍ ရဟန္တာဖြစ်လေသည်။
ဤသံကိစ္စသာမဏေအလောင်း သူငယ်ကလေးသည်လည်း ယခုဘဝမှာ မချွတ် ရလတ္တံ့သော အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်၏ အာနုဘော် ပြန့်နှံ့ခြင်းကြောင့် မီးသင်္ဂြိုဟ်ရာတွင် အသက်မသေပဲ ရှိရ၏။ (ဤဘဝတွင် မချွတ်ဧကန် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို ရစေနိုင်မည့် ရဲရဲတောက် ပါရမီဉာဏ် ပါရှိလာသူဖြစ်၍ ထိုပါရမီဉာဏ်၏ အာနုဘော် ပြန့်နှံ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်း ဆိုလိုက ဆိုနိုင်ပေ၏။)
(၅) သမာဓိဝိပ္ဖါရဣဒ္ဓိ ဟူသည်ကား.. သမာဓိဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော ဈာန်သမာပတ် တို့ကို ဝင်စားခါနီးဖြစ်စေ၊ ဝင်စားတုန်း ဝင်စားဆဲမှာဖြစ်စေ၊ ဝင်စား ပြီးစမှာဖြစ်စေ ဖြစ်ပေါ်လာသော အံ့ဩဖွယ်ရာအထူးသည် သမာဓိအာနုဘော် ပြန့်နှံ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ပြည့်စုံမှု (တန်းခိုး) မည်၏။ ဤတန်းခိုးအကြောင်းကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာ၌ အရှင်သာရိပုကြာဝတ္ထုမှစ၍ ဝတ္ထုအများ ပြထားရာ အရှင်သာရိပုတြာဝတ္ထုတခုမျှကို ထုတ်ပြပေအံ့..၊
အရှင်သာရိပုတြာအကြောင်း
တနေ့သောအခါ အရှင်သာရိပုတြာသည် အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်နှင့်အတူ ကပေါတမည်သောချောက်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူကြစဉ် ဆံပင်ကိုရိတ်ပြီးခါစ လသာသော ညဉ့်တညဉ့်တွင် လွင်တီးခေါင် (လွင်ပြင်)၌ သမာပတ်ကို ၀င်စားနေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဘီလူးမိုက်တကောင်သည် အဖော်ဘီလူးနှင့် လာကြရာ အရှင်သာရိပုတြာ၏ ဦးခေါင်းပြောင်ပြောင်ကိုမြင်လျှင် အလွန်တရာ ပုတ်ခတ်ချင်သောစိတ် ဖြစ်ပေါ်လာ၍ အဖော်ဘီလူးက တားမြစ်သော်လည်း မရပဲ ဦးခေါင်းတော်ကို တအားကုန် ပုတ်ခတ်လေ၏။ ဘီလူးပုတ်ခတ်သဖြင့် မြည်သောအသံသည် မိုယ်းခြိမ်းသံနှင့်အတူ ပြင်းထန်လှပေ၏။ သို့သော်လည်း မထေရ်မြတ်မှာ ဤဘီလူးမိုက်၏ ပုတ်ခတ်ခြင်းကြောင့်
(ဟော)
တစုံတရာ နာကျင်ခြင်းမရှိ၊ ဤသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ဝင်စားနေသော သမာဓိ၏ တန်းခိုးအာနုဘော် ပြန့်နှံ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု သိမှတ်အပ်၏။
(၆) အရိယဣဒ္ဓိ ဟူသည်ကား.. အရိယာပုဂ္ဂိုလ်များသည် စက်ဆုပ်ဖွယ်ဖြစ်သော အာရုံကိုပင် စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအနေဖြင့် ရှုတော်မူလိုကြက စက်ဆုပ်ဖွယ် မဟုတ်သောအနေဖြင့် ရှုတော်မူနိုင်ကြ၏။ စက်ဆုပ်ဖွယ်မဟုတ်သော အာရုံကိုပင် စက်ဆုပ်ဖွယ်အနေဖြင့် ရှုတော်မူလိုကြက စက်ဆုပ်ဖွယ်အနေဖြင့် ထင်မြင်အောင် ရှုတော်မူနိုင်ကြ၏။ ဤသို့ မည်သည့်အာရုံကိုမဆို မိမိနှလုံးသွင်းလိုသည့်အတိုင်း ထင်မြင်လာအောင် နှလုံးသွင်းကာ ရှုတော်မူနိုင်ကြခြင်းသည် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်များသာ တတ်စွမ်းနိုင်သော တန်းခိုးဖြစ်၍ ဤတန်းခိုးကို အရိယဣဒ္ဓိ= (အရိယာတို့၏ တန်းခိုး)ဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏။
(၇) ကမ္မဝိပါကဇဣဒ္ဓိ ဟူသည်ကား.. ငှက်စသည်တို့၏ ကောင်းကင်မှာ ပျံသွားနိုင်ခြင်း စသည်ပင် ဖြစ်၏။ ငှက်တို့သည် ကောင်းကင်မှာ သွားနိုင်အောင် ယခုဘဝ တစုံတရာ စီမံအားထုတ်ရခြင်း မရှိ၊ ရှေးကံ စီမံလိုက်သော အကျိုးအတိုင်း ဖြစ်လာရသော သဘောတရားဟု ဆိုလိုသည်၊ နတ် ဗြဟ္မာများ ကမ္ဘာဦးသူလူများ အချို့သော ဝိနိပါတိကအသူရာများ ကောင်းကင်၌ သွားလာနိုင်ခြင်း စသည်သည်လည်း ကမ္မဝိပါကဇဣဒ္ဓိပင် ဖြစ်၏။
(၈) ပုညဝန္တဣဒ္ဓိ ဟူသည်ကား.. စကြာမင်းစသည်တို့၏ ကောင်းကင်၌ သွားနိုင်ခြင်း စသည်ပင် ဖြစ်၏။ ကောင်းမှုရှိသောသူတို့ဖြစ်၍ ကောင်းကင်၌ သွားနိုင်ခြင်းစသော တန်းခိုးရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်။ စကြာမင်းကြီးသွားရာ ကောင်းကင်သို့ လိုက်ပါကြသော စစ်သည်ဗိုလ်ထု ဟူသမျှသည်လည်း ပုညဝန္တအစစ်ဖြစ်သော စကြာမင်းကြီးကို အမှီပြု၍ ရရှိကြသော တန်းခိုးဟူ၍ပင် ဆိုအပ်၏။ ဇောတိကသူဌေး ဇဋိလသူဌေး ဃောသကသူဌေး မေဏ္ဍကသူဌေး စသည်တို့၏ စည်းစိမ်ချမ်းသာစုသည်လည်း ပုညဝန္တဣဒ္ဓိပင် ဖြစ်၏။
(ကမ္မဝိပါကဇဣဒ္ဓိနှင့် ပုည၀န္တဣဒ္ဓိတို့ ထူးခြားပုံကား.. ယခုဘဝမှာ တစုံတရာ စီမံပြုလုပ် အားထုတ်ခြင်းမရှိပဲ ရှေးဘဝကံ စီမံလိုက်သည့်အတိုင်း ယခုဘဝ မွေးကတည်းကပင် ပြည့်စုံလာသော တန်းခိုးကို ကမ္မဝိပါကဇဣဒ္ဓိဟု ခေါ်ဆိုသည်။
ပုညဝန္တဣဒ္ဓိမှာ ပုညဟူသည် ကုသိုလ်ကံပင် ဖြစ်သော်လည်း ထိုပုညသည် ရှေးဘဝကပါလာသော ပုညသက်သက်မဟုတ်၊ ယခုဘဝမှာ အထောက်အပံ့အဖြစ် အားထုတ်ပြုလုပ် ဆောင်ရွက်အပ်သော အချက်များလည်း ပါဝင်ရသေးသည်၊ ဤသို့ မွေးကတည်းက ပါလာသည်မဟုတ်ပဲ
(ဟော်)
ယခုဘဝ တစုံတရာ အားထုတ်ပြုလုပ်အပ်သော အထောက်အပံ့ အကြောင်းအချက်ရမှ ပြည့်စုံလာသော တန်းခိုးသည် ပုညဝန္တဣဒ္ဓိမည်၏။ ထင်ရှားအောင် ထပ်၍ပြဆိုရသော်-
စကြာမင်းကြီးမှာ မွေးကတည်းက စကြာရတနာ တခါတည်း ပါလာသည်မဟုတ်၊ နောက်မှ ဥပုသ်နှင့်တကွ စကြာကျင့်ဝတ်တရားများကို ကျင့်ကြံသဖြင့် စကြာရတနာတည်းဟူသော အရာဝတ္ထု ဆိုက်ရောက်လာရသည်။ သို့ဖြစ်၍ စကြာရတနာကို ရခြင်းအကြောင်းမှာ ရှေးကံသက်သက်ကြောင့်မဟုတ်၊ ယခုဘဝ အထောက်အပံ့ကံ ပါနေသည်ကိုလည်း သိအပ်၏။)
(၉) ဝိဇ္ဇာမယဣဒ္ဓိ ဟူသည်ကား.. ဝိဇ္ဇာဓိုရ်များ၏ ကောင်းကင်၌ သွားနိုင်ခြင်း စသည်တည်း။ (အထူး ဖန်တီးပြုလုပ်ထားသည့် မန္တန်အတတ် ဆေးအတတ် စသည်ကြောင့် ပြီးစီးသည့် တန်းခိုးဟု ဆိုလိုသည်။)
(၁၀) သမ္မာပယောဂဣဒ္ဓိ ဟူသည်ကား.. ထိုထိုအမှုကိစ္စကို ကောင်းစွာ အားထုတ် ပြုလုပ်မှုကြောင့် ရရှိလာသော ပြည့်စုံခြင်း အမျိုးမျိုးပင်တည်း။ (ဤသမ္မာပယောဂဣဒ္ဓိသည်ကား အရာကျယ်ဝန်းလှ၏၊ အမြတ်ဆုံးအားဖြင့် မဂ်ဖိုလ်တရားများသည်လည်း ကောင်းစွာအားထုတ်မှု အတွက်ကြောင့် ရရှိသည် ဖြစ်၍ သမ္မာပယောဂဣဒ္ဓိ မည်၏။ အလုံးစုံသိမ်းရုံး၍ အကျဉ်းဆုံးဖော်ပြရလျှင် နှုတ်မှုပညာဟူသမျှ လက်မှုပညာဟူသမျှ ဗေဒင်သုံးပုံ သင်ကြားခြင်း ပိဋကသုံးပုံ သင်ကြားခြင်း (အယုတ်သဖြင့်) လယ်ထွန်ခြင်း စိုက်ပျိုးခြင်း စသည်တို့ကိုပြု၍ ဖြစ်ပေါ်ရရှိလာသော ပြည့်စုံမှုဟူသမျှသည် သမ္မာပယောဂဣဒ္ဓိချည်းပင် ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏။)
ဤဣဒ္ဓိဆယ်မျိုးတွင် ပဌမဖြစ်သော အဓိဋ္ဌာနဣဒ္ဓိမှာ အဓိဋ္ဌာန်ဟူသည် ပြဆိုခဲ့ပြီးသောအတိုင်း အရှင်စူဠပန္ထက မထေရ်တို့ကဲ့သို့ တကိုယ်တည်းကိုပင် အရာအထောင် စသည်ဖြစ်အောင် အဓိဋ္ဌာန်ခြင်း ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဣဒ္ဓိရှင်မဟုတ်သူ လူသာမန်တို့မှာလည်း ဤကဲ့သို့ ဆောက်တည်ချက် ရှိကြသော်လည်း အခြေခံဈာန်သမာဓိ မရှိကြသောကြောင့် ဆောက်တည်ချက်အတိုင်း မပြည့်စုံပဲ ရှိရသည်။ ဣဒ္ဓိရှင်တို့မှာမူ အခြေခံ ဈာန်သမာဓိ အားကြီးလှသောကြောင့် ဆောက်တည်ချက်အတိုင်း ပြည့်စုပြီးမြောက်လေသည်ဟု ယုံမှားမရှိ မှတ်ယူအပ်၏။
နိရောဓရှေ့သွား အဓိဌာန်
နိရောဓသမာပတ်ကို ၀င်စားသောအခါ၌လည်း သမာပတ်ရှစ်ပါးလုံးကိုရရှိသော အနာဂံပုဂ္ဂိုလ် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့ ထိုနိရောဓသမာပတ်ကို ၀င်စားတော့မည်ဆိုလျှင် ဝင်စားခါနီးဆဲဆဲတွင် “ငါ သမာပတ်ဝင်စားနေသည့်
(ဟံ)
ရက်အတွင်းမှာ ငါ၏ကိုယ်နှင့် ကင်းကွာလွတ်လပ် သီးခြားတည်ရှိနေသော ပစ္စည်းများသည် တစုံတရာ အန္တရာယ်ကြောင့် ပျက်စီးခြင်း မရှိပါစေသတည်း၊ သံဃာတော်က ငါ့ကို တောင့်တပါလျှင် သံဃတမန်ရဟန်း မလာရောက်မီ သမာပတ်မှ ထရပါစေသတည်း၊ မြတ်စွာဘုရားက ခေါ်တော်မူလျှင် ခေါ်တော်မူသော ခဏ၌ပင် သမာပတ်မှ ထရပါစေသတည်း” ဤကဲ့သို့ အဓိဋ္ဌာန်ပြုပြီး ဆောက်တည်ပြီး စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိပြီးမှ သမာပတ်ကို ၀င်စားတော်မူကြရ၏။
ထိုသို့ ဝင်စားသောအခါ အဓိဋ္ဌာန်ချက်အတိုင်း သမာပတ်ဝင်စားချိန်အတွင်း ထိုသမာပတ်ရှင်ပုဂ္ဂိုလ်၏ ကိုယ်နှင့် ကင်းကွာလွတ်လပ် သီးခြားတည်ရှိနေသော ပစ္စည်းများကို ရန်သူမျိုးငါးပါးတို့ မဖျက်ဆီးနိုင်၊ သမာပတ်ဝင်စားချိန်အတွင်း သံဃာက အလိုရှိလျှင် သံဃတမန်ရဟန်း မလာရောက်မီပင် သမာပတ်မှ ထနှင့်၏၊ မြတ်စွာဘုရားက ခေါ်တော်မူလျှင် ခေါ်တော်မူသော ခဏ၌ပင် သမာပတ်မှ ထတော့၏။ သမာပတ်ရှင်ပုဂ္ဂိုလ်၏ ကိုယ်ခန္ဓာနှင့် ထိစပ်နေသည့် သင်္ကန်းစသော ပစ္စည်းတို့မှာ သမာပတ်၏ တန်းခိုးကြောင့် အဓိဋ္ဌာန်မပြုရပဲပင် ရန်သူမျိုးငါးပါး မဖျက်ဆီးနိုင်။
အဓိဋ္ဌာန်သုံးမျိုး
အဓိဋ္ဌာန်ဟု ခေါ်အပ်သော ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိခြင်း သဘောသည် အရာသို့လိုက်၍-
(၁) ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန် (ရှေးအဖို့ကပင် နိမိတ်ပြရန် စိတ်ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိခြင်း။)
(၂) အာသီသအဓိဋ္ဌာန် (မိမိ လိုလားတောင့်တအပ်သော အကြောင်းအရာအတွက် စိတ်ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိခြင်း။)
(၃) ဝတအဓိဋ္ဌာန် (ကျင့်ဝတ်တရားကို ကျင့်ကြံရန် စိတ်ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိခြင်း။)—
အားဖြင့် သုံးပါးအပြားရှိ၏။
(၁) ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်
ထိုတွင် ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်၏ အကြောင်းကို ဝီသတိနိပါတ် စမ္ပေယျဇာတ် စသည်ဖြင့် သိအပ်၏။ စမ္ပေယျဇာတ်အရ ပြဆိုလိုရင်း အကျဉ်းချုပ်မှာ.. စမ္ပေယျနဂါးမင်းသည် လူ့ပြည်သို့သွားကာ ဥပုသ်စောင့်သုံးမည်ဟု အမိန့်ရှိသည်တွင် သုမနာ နဂါးမိဖုရားကြီးက “လူ့ပြည်မှာ ဘေးရန်တွေများလှပါသည်၊
(ဟား)
အကယ်၍ တစုံတရာ ဘေးရန်ဖြစ်ခဲ့သော် အဘယ်သို့သော နိမိတ်ဖြင့် သိကြရပါမည်နည်း”ဟု လျှောက်ထားသည်တွင် နဂါးမင်းက မင်္ဂလာရေကန်သို့ ခေါ်သွားပြီးလျှင် “ရေကန်ကို ကြည့်ပါလော့၊ ငါ့ကို တစုံတယောက်သောရန်သူ ဖမ်းယူနှိပ်စက်ပါလျှင် ဤရေသည် နောက်ကျု၍ ပြလိမ့်မည်။ အကယ်၍ ဂဠုန် ဖမ်းယူလျှင် ဤရေသည် ပွက်ပွက်ဆူ၍ ပြလိမ့်မည်။ အကယ်၍ အလမ္ပာယ်ဖမ်းယူလျှင် သွေးအဆင်းကဲ့သို့ ခြင်းခြင်းနီ၍ ပြလိမ့်မည်”ဟူ၍ နိမိတ်များကို ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် စာတုဒ္ဒသီ= (တဆယ့်လေးရက်) ဥပုသ်စောင့်သုံးရန် အဓိဋ္ဌာန်ပြု၍ လူ့ပြည်သို့ သွားလေ၏။
လူ့ပြည်သို့သွား၍ ဥပုသ်စောင့်သုံးရာ အလမ္ပာယ်ဖမ်းထားသဖြင့် နဂါးပြည်သို့ မပြန်လာပဲ တလခန့်ကြာသည်တွင် မိဖုရားကြီးသည် စိတ်ပူပန်၍ ရေကန်ကိုကြည့်ရှုရာ ရေမျက်နှာပြင်သည် သွေး၏အဆင်းကဲ့သို့ ခြင်းခြင်းနီ၍ ပြလေ၏။
ဤစမ္ပေယျနဂါးမင်း၏ အဓိဋ္ဌာန်ခြင်း ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိခြင်းသည် ရှေးဦးစွာ ကြိုတင်နိမိတ်ပြရန် ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားခြင်း ဖြစ်သောကြောင့် ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန် မည်၏။
ဤနည်းအတူ အလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား တောထွက်တော်မူရာ အနော်မာသောင်ယံ၌ ဆံတော်ကိုပယ်ပြီးလျှင် “အကယ်၍ ငါဘုရားဖြစ်မည်မှန်လျှင် ကောင်းကင်၌ တည်နေပါစေ၊ ဘုရားမဖြစ်နိုင်ပါမူ မြေပြင်သို့ ကျပါစေ”ဟူ၍ ဆောက်တည်တော်မူကာ ဆံတော်ကို ကောင်းကင်သို့ပစ်လိုက်ရာ ပန်းဆိုင်းကဲ့သို့ ကောင်းကင်မှာ တည်နေကြောင်း ဇာတ်အဋ္ဌကထာနိဒါန်းတွင် လာရှိသည်။ ဤအချက်မှာလည်း အလောင်းတော်သည် ဘုရားဖြစ်မဖြစ် နိမိတ်ကို သိလိုသည့်အတွက် ကြိုတင်အဓိဋ္ဌာန်ခြင်း ဖြစ်သောကြောင့် ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်ပင် မည်၏။
တဖန် အလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် ရဟန်းပြုကာ ခြောက်နှစ်ကြာ ဒုက္ကရစရိယာ ကျင့်တော်မူပြီးမှ သူဌေးသမီးသုဇာတာ ကပ်လှူအပ်သော ဃနာနို့ဆွမ်းကို နေရဉ္ဇရာမြစ်ကမ်းတွင် ဘုဉ်းပေးတော်မူပြီးနောက် “ငါသည်
(ဠ)
ယနေ့ ဘုရားဖြစ်မည်မှန်အံ့၊ ဤရွှေခွက်သည် အညာသို့ ဆန်စေသတည်း၊ ဖြစ်မည်မဟုတ်လျှင် အောက်သို့ စုန်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်တော်မူ၍ မြစ်ရေကြော မျှောလိုက်သည်တွင် ရွှေခွက်သည် အထက်အညာသို့ ဆန်သွားပြီးမှ ကာလနဂါးမင်းထံ ရောက်သွားကြောင်း ကျမ်းဂန်လာရှိသည်။ ဤအရာ၌လည်း အလောင်းတော်သည် ရေမျက်နှာပြင်သို့ ရွှေခွက်ကိုမျှောခြင်းဖြင့် ဘုရားဖြစ်မဖြစ် နိမိတ်ကို ကြိုတင်သိရှိရန် အဓိဋ္ဌာန်ခြင်းဖြစ်၍ ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်ပင် မည်၏။
ဤနည်းအတိုင်း လောကမှာ မိမိတို့ အလိုရှိအပ်သောအရာ ပြည့်စုံမည် မပြည့်စုံမည်ကို ကြိုတင်သိရှိရန် အဓိဋ္ဌာန်ပြုခြင်းဟူသမျှသည် ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်ချည်း မည်၏။
ဤအဓိဋ္ဌာန်သည် လောက၌ ယခုကာလတိုင်အောင်ပင် အပြုအလုပ်များ၍ ထင်ရှားလှ၏။ တန်းခိုးကြီးသောဘုရား (သို့မဟုတ်) နတ်စင်များမှာ လူများ ကျောက်ချီခြင်းအမှု ပြုလုပ်တတ်ကြ၏၊ ထိုသို့ပြုလုပ်ရာ၌ “ကျွန်ုပ်အကြံ ပြည့်စုံမည်ဖြစ်လျှင် ဤကျောက်ခဲ လေးပါစေ၊ ပြည့်စုံမည်မဟုတ်လျှင် ပေါ့ပါစေ” ဟူ၍သော်၎င်း၊ သို့မဟုတ် “ပြည့်စုံမည်ဖြစ်လျှင် ပေါ့ပါစေ၊ ပြည့်စုံမည်မဟုတ်လျှင် လေးပါစေ” ဟူ၍သော်၎င်း နှုတ်မြွက်ဆောက်တည်၍ ကျောက်ချီလေ့ရှိကြ၏။ ထိုသို့ ချီမကြသောအခါ ကျောက်ခဲ၏ လေးခြင်း ပေါ့ခြင်းဖြင့် နောက်အခါ မိမိတို့ အလိုရှိအပ်သောအရာကိစ္စ ပြည့်စုံမည် မပြည့်စုံမည်ကို ကြိုတင်၍ နိမိတ်ဖတ်ကြသည်။ ဤကျောက်ချီခြင်းများလည်း ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်ပင် ဖြစ်၏။
(၂) အာသီသအဓိဌာန်
အာသီသအဓိဋ္ဌာန်ဟူသည် မိမိ တောင့်တလိုလားချက် ပြည့်စုံစေရန် အဓိဋ္ဌာန်ပြုခြင်း ဆောက်တည်ခြင်း စိတ်၌ စွဲမြဲစွာထားရှိခြင်းဖြစ်၏။ ဤ အာသီသအဓိဌာန်ကိုကား ဝိဓုရဇာတ်တော်လာ စကားတို့ဖြင့် သိအပ်၏။
ဝိဓုရဇာတ်တော် ဂါထာအမှတ် (၁၉၇)၏အဖွင့် အဋ္ဌကထာမှာ အလောင်းတော် ဝိဓုရအမတ်သည် “ငါ သေရမည်ကို မကြောက်”ဟူ၍ ရဲရဲတောက် ကြုံးဝါးပြီးလျှင် ကေသရာခြင်္သေ့ကဲ့သို့ မကြောက်ရွံ့သော ဣန္ဒြေတော်ဖြင့် ဆောက်တည်ပြီးလျှင် ပါရမီတော်တို့ကို ရှေ့သွားပြု ဆင်ခြင်တော်မူကာ ပုဆိုးကို မြဲစွာဝတ်လျက် မြင်းမြီးကိုကိုင်၍ လိုက်ပါသွားတော်မူကြောင်း ဖွင့်ပြထားသည်။ ဤဝိဓုရအမတ်၏ အဓိဋ္ဌာန်ချက်သည် မိမိဝတ်ထားသည့်ပုဆိုး မကျွတ်ပဲ မြဲတည်စေလိုသည့်အတွက် အဓိဋ္ဌာန်ချက်ဖြစ်၍ အာသီသအဓိဋ္ဌာန်မည်၏။
(ဠာ)
ဧကကနိပါတ် (၂) သီလဝဂ်၊ (၁၀) နဠပါနဇာတ်၌လည်း ဘုရားအလောင်းမျောက်မင်း အမှူးရှိသော မျောက်နှစ်သောင်းတို့သည် ရေဘီလူးကြမ်း စောင့်ရှောက်နေသော ရေကန်မှရေကို ကန်အတွင်း မဆင်းပဲ သောက်ယူရန် ကန်ပတ်လည်၌ ပေါက်ရောက်နေသော ကျူတောမှ ကျူတပင်ကို ယူစေပြီးလျှင် ကျူရိုးအတွင်းမှာ အဆစ်အဖု အခံမရှိစေရန် သစ္စာပြု၍ အလောင်းတော်မျောက်မင်း မှုတ်တော်မူသည်တွင် ကျူးရိုးတချောင်းလုံး ဒိုးလျှိုပေါက်ဖြစ်၍ သောက်စေရာတွင် မျောက်တွေက အများဖြစ်၍ တကောင်လျှင် တချောင်းကျစီ မှုတ်၍မပေးနိုင်တော့ပဲ “ဤကန်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ကျူပင်တို့သည် ဒိုးလျှိုပေါက်ချည်း ဖြစ်ကုန်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်၍ပေးကြောင်း လာရှိသည်။ ဤအရာ၌ အလောင်းတော် မျောက်မင်း၏ အဓိဋ္ဌာန်ခြင်းသည်လည်း မျောက်အများ အသီးအသီး ရေစုတ်ယူနိုင်စေရန် လိုလားသည့်အတွက် အဓိဋ္ဌာန်ခြင်းဖြစ်၍ အာသီသအဓိဋ္ဌာန်ပင် မည်၏။
ဧကကနိပါတ် (၃) ကုရုင်္ဂဝဂ် (၂) ကုက္ကုရဇာတ်၌လည်း ဗာရာဏသီပြည် ဗြဟ္မဒတ်မင်းကြီး၏ စီးတော်ရထားမှ သားရေများကို နန်းတွင်းခွေးများ စားကြသည်တွင် နန်းတော်ပြင်ပရှိ မြို့သူမြို့သားတို့၏ခွေးများ ဝင်ရောက်စားကြသည်ဟု အထင်ရှိကာ နန်းပြင်ခွေးများကို မင်းမှုထမ်းတို့ လိုက်လံ သတ်ဖြတ်ကြသည်တွင် ခွေးအများတို့သည် မြို့တွင်းမှာ မနေဝံ့တော့ပဲ သုသာန်သင်းချိုင်းတခုမှာ စုဝေး၍နေကြ၏။ ထိုအခါ ဘုရားအလောင်းခွေးသည် အကြောင်းကို မေးမြန်း၍ ဤမင်းစီးရထားမှ သားရေတို့ကို ပြင်ပကခွေးများ စားနိုင်မည်မဟုတ်၊ နန်းတွင်းခွေးများသာ စားနိုင်ကြမည်ဟု သိရှိတော်မူပြီးလျှင် “သင်တို့ ကောင်းမွန်စွာ ဆိုင်းငံ့၍ နေရစ်ကြဦး၊ ငါ နန်းတော်တွင်းသို့ ဝင်မည်”ဟု မှာကြားခဲ့ပြီးလျှင် ပါရမီတော်တို့ကို ဆင်ခြင်ကာ မေတ္တာတရားရှေ့ထား၍ “ငါ့အပေါ် ခဲကိုဖြစ်စေ၊ ဒုက်ကိုဖြစ်စေ တစုံတယောက် သောသူမျှ မပစ်နိုင်ပါစေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်၍ တကိုယ်တည်းပင် မြို့တွင်းသို့ ဝင်သွားကြောင်း ပြဆိုထားသည်။ ဤအရာ၌ ဘုရားအလောင်းတော်ခွေး၏ အဓိဋ္ဌာန်ခြင်းသည် နန်းပြင်ခွေးများ ဘေးမှ ကင်းဝေးစေရန် လိုလားသည့်အတွက် ဆောင်ရွက်ရန် အဓိဋ္ဌာန်ခြင်းဖြစ်၍ အာသီသအဓိဋ္ဌာန်ပင် မည်၏။
ဝီသတိနိပါတ် မာတင်္ဂဇာတ်၌လည်း ဗာရာဏသီပြည် ဗြဟ္မဒတ်မင်းလက်ထက် ဘုရားအလောင်းတော်သည် ယုတ်ညံ့သော ဒွန်းစဏ္ဍားမျိုး၌ဖြစ်၍ မာတင်္ဂဟု အမည်တွင်လေသည်။ ဗာရာဏသီ သူဌေးသမီးသည်လည်း နှစ်သက်ဖွယ်ရာအာရုံကို မြင်ရခြင်းသည် မင်္ဂလာဖြစ်၏ဟု အယူရှိသူဖြစ်၍ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ ဟု အမည်တွင်လေသည်။ တနေ့သ၌ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာသည် အခြွေအရံများစွာတို့နှင့် ဥယျာဉ်ကစား ထွက်လာရာ အလောင်းတော် မာတင်္ဂသည်လည်း
(ဠိ)
မြို့တွင်းသို့ ဝင်လာခိုက်တွင် ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ၏လူစုနှင့် လမ်းမှာ ဆိုင်မိသဖြင့် မျက်နှာငယ်သူပီပီ ဘေးသို့ တိမ်းရှောင်၍ နေပါသော်လည်း ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာသည် ဘုရားအလောင်း မာတင်္ဂဒွန်းစဏ္ဍားကိုမြင်လျှင် စက်ဆုပ်ဖွယ်ရာကို မြင်ရသည်၊ မင်္ဂလာမရှိသောနေ့ ဖြစ်သည်”ဟု ဆိုကာ ဥယျာဉ်ကစား မသွားတော့ပဲ ထိုနေရာမှပင် အိမ်သို့တဖန် လှည့်၍ပြန်သွားလေ၏။ အခြွေအရံ ကပ်မြှောင်စားတို့က “နင့်ကြောင့် ငါတို့ ယနေ့ မပျော်မပါး မစားမသောက်ကြရကုန်”ဟု ပြောဆိုကာ ထိုးကြ ကန်ကြ ရိုက်ကြ ပုတ်ကြ၍ လူမှန်းမသိအောင် နှိပ်စက်ပြီးမှ ပြန်သွားကြလေ၏။ မာတင်္ဂသည် ခဏအကြာ သတိရလာသောအခါ “ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ၏လူများသည် အပြစ်မရှိသောငါ့ကို နှိပ်စက် ညှဉ်းပန်းကြသည်။ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာကိုရမှသာ ငါထမည်၊ မရလျှင် ငါမထ”ဟု အဓိဋ္ဌာန်ကာ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ၏ အဖသူဌေး နေအိမ်တံခါး၌ သွား၍အိပ်နေကြောင်း အဋ္ဌကထာ၌ ပြဆိုသည်။ ဤအလောင်းတော် မာတင်္ဂ၏ အဓိဋ္ဌာန်သည်လည်း ဒိဋ္ဌ မင်္ဂလိကာ၏ မာန်မာနကို နှိမ်ချိုးလိုသည့်အတွက် ဆောက်တည်ချက်ဖြစ်၍ အာသီသအဓိဋ္ဌာန်ပင် မည်၏။
ဝိနည်း မဟာဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၌လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးခါစ သတ္တသတ္တာဟ စံတော်မူရာ လင်းလွန်းပင်ရင်း သီတင်းသုံး၍အပြီးတွင် တပုဿ ဘလ္လိက ညီနောင်တို့ လာရောက်၍ မုံ့လှူရာ (ဃဋိကာရဗြဟ္မာလှူဒါန်းသည့် သပိတ်မှာ ဃနာနို့ဆွမ်း ခံမည့်နေ့ကပင် ကွယ်ခဲ့ပြီဖြစ်၍) မည်သည့်ခွက်ဖြင့် အလှူခံရမည်နည်းဟု စဉ်းစား ဆင်ခြင်တော်မူရာတွင် စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီး လေးဦးတို့က မြသပိတ်လေးလုံးတို့ကို မြတ်ဘုရားအား ကပ်လှူကြရာ မြတ်စွာဘုရားက ခံယူတော်မမူ၊ ထို့နောက်မှ နတ်မင်းကြီးလေးဦးတို့သည် ပဲနောက်အဆင်းရှိသော ကျောက်သပိတ် လေးလုံးတို့ကို ကပ်လှူကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လေးလုံးသော သပိတ်တို့ကိုပင် နတ်မင်းကြီးများ၏ သဒ္ဓါတရားကို စောင့်ရှောက်တော်မူလိုသည့်အတွက် ခံယူတော်မူပြီးနောက် သပိက်လေးလုံးတို့ကို ဆင့်ပြီးလျှင် “သပိတ်တလုံးတည်း ဖြစ်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်တော်မူရာ အနားရစ် လေးရစ်ရှိသည့် သပိတ်တလုံးတည်းသာဖြစ်ကြောင်း ဖွင့်ပြတော်မူသည်။ ဤအရာ၌လည်း မြတ်စွာဘုရား၏ အာသီသအဓိဋ္ဌာန်ပင် ဖြစ်သည်ဟု သိအပ်၏။
အဓိဋ္ဌာန်နှင့် သစ္စာ အထူး
ဤ အဓိဋ္ဌာန်ပါရမီခဏ်းလာ ဆိုအပ်ပြီးသည့် ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန် အာသီသအဓိဋ္ဌာန်တို့နှင့် သစ္စာပါရမီခဏ်းလာ ဣစ္ဆာပူရဏသစ္စာတို့ကို မခြားမနား အလားတူကဲ့သို့ပင် ထင်မှတ်နေတဘ်ကြ၏။ အကြောင်းမှာ ထိုသုံးပါးလုံးပင် မိမိအလိုဆန္ဒ ပြည့်ဝမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ နေကြသောကြောင့် ဖြစ်၏။
(ဠီ)
စပ်လျဉ်းပုံမှာ.. ဣစ္ဆာပူရဏသစ္စာလာ သုဝဏ္ဏသာမ၏ မယ်တော် ခမည်းတော် ဗဟုသုန္ဒရီနတ်သမီးတို့ သစ္စာပြုကြရာမှာ သုဝဏ္ဏသာမ၏မြှားဆိပ် ပျောက်ကင်းမှုကို လိုလားချက်အရ သစ္စာပြုခြင်းဖြစ်၍၊ ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန် အရာ၌လည်း ဘုရားဖြစ်မည်မှန်က မြှောက်လိုက်သော ဆံတော်သည် မြေပြင်သို့ မကျစေသတည်းဟု မိမိလိုလားသော ဘုရားဖြစ်ရန်အတွက် ရည်သန်ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်၏။ အာသီသအဓိဋ္ဌာန် အရာ၌လည်း ဝိဓုရအမတ်ကြီး မြင်းမြီးကိုဆွဲ၍ လိုက်ပါခါနီးတွင် “ငါ၏ပုဆိုး မကျွတ်စေသတည်း”ဟု မိမိပုဆိုး မကျွတ်စေရန် လိုလားသောကြောင့် အဓိဋ္ဌာန်ပြုခြင်းပင် ဖြစ်၏။ ဤသို့ လိုလားမှုအဓိက တူနေကြသည့်အတွက် မကွဲမပြား တသဘောတည်း ထင်မှတ်တတ်ကြသည်။ ထိုကြောင့်ပင် ယခုကာလ အချို့သောသူများ “ကျွန်ုပ်တို့ သစ္စာဓိဋ္ဌာန် ပြုကြပါသည်” စသည်ဖြင့် သစ္စာနှင့် အဓိဋ္ဌာန်တို့ကို တွဲဖက်ပြောဆိုတတ်ကြကုန်၏။
အမှန်အားဖြင့်ကား သစ္စာသည် ပါရမီဆယ်ပါးတွင် သီးခြားပါရမီတပါးဖြစ်၍ အဓိဋ္ဌာန်သည်လည်း ပါရမီဆယ်ပါးတွင် သီးခြားပါရမီတပါး ဖြစ်သောကြောင့် သစ္စာနှင့် အဓိဋ္ဌာန်တို့သည် အချင်းချင်းမတူ ကွဲပြား ထူးခြားသော အရာစုသာ ဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊ မတူပုံကား.. သစ္စာဟူသည် ပြဆိုခဲ့ပြီးသောအတိုင်း ကောင်းသည်ဖြစ်စေ ဆိုးသည်ဖြစ်စေ မှန်ကန်ခြင်းသဘောဖြစ်၍၊ ထိုမှန်ကန်ခြင်း သစ္စာသဘောကို အခြေခံပြုပြီးမှ လိုအပ်သောအရာကို တောင့်တခြင်းသည် ဣစ္ဆာပူရဏသစ္စာ မည်၏။ မှန်ကန်သော သဘောတခုခုကို အခြေခံပြုခြင်းမရှိပဲ အလိုအလျောက် လိုအပ်သောအရာကို တောင့်တ ဆောက်တည်ခြင်းသည် အဓိဋ္ဌာန်ဖြစ်၏။
ထပ်မံ၍ ရှင်းပြရသော်.. သုဝဏ္ဏသာမဇာတ်တော်၌ မယ်တော် ခမည်းတော်တို့ သစ္စာပြုကြရာမှာ “သုဝဏ္ဏသာမသည် ရှေးအခါက တရားကိုသာ ကျင့်လေ့ရှိပါသည်။ (ဤကား အခြေခံ အမှန်သဘောတည်း။) ဤသစ္စာစကားကြောင့် ကျွန်ုပ်သား၏အဆိပ်သည် ပျောက်ကင်းပါစေသတည်း၊ (ဤကား အလိုရှိရာ တောင့်တချက်တည်း။) ဤကဲ့သို့ ဣစ္ဆာပူရဏသစ္စာမှာ မှန်ကန်ခြင်းသဘောကို အခြေခံထား၍ လိုလားအပ်သည်ကို တောင့်တခြင်း ဖြစ်လေသည်။
ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်၏ “ငါဘုရားဖြစ်မည်မှန်သော် ဤဆံသည် မြေပြင်သို့ မကျစေသတည်း”ဟု ဆို၍ ဆံတော်ကို ကောင်းကင်သို့ မှန်ကန်ခြင်းသဘောတခုကို အခြေခံထားခြင်းမရှိပဲ မြှောက်လိုက်ခြင်းဖြစ်သောကြောင့် သစ္စာသဘော အခြေခံမပါချေ။ ဘုရားဖြစ်မည် မဖြစ်မည်ကို ကြိုတင်သိရှိရန် ဆံတော်မြေသို့ ပြန်၍ကျခြင်း မကျခြင်း တည်းဟူသော ပုဗ္ဗနိမိတ်အတွက် ဆောက်တည်ချက် အဓိဋ္ဌာန်သာဖြစ်သည်ကို သိရှိရာ၏။
(ဠု)
ဝိဓုရအမတ်ကြီး မြင်းမြီးကိုဆွဲ၍ လိုက်ခါနီးတွင် “ဤ ငါ့အဝတ်သည် မကျွတ်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်ပြုရာ၌လည်း မှန်ကန်ခြင်းသဘော တခုခုကို အခြေခံပြုခြင်း မရှိသောကြောင့် သစ္စာနှင့်မဆိုင်ပဲ အာသီသအဓိဋ္ဌာန်သာ ဖြစ်လေသည်။
ဤသို့လျှင် သစ္စာနှင့် အဓိဋ္ဌာန်တို့မှာ မှန်ကန်ခြင်း သဘောတခုခုကို အရင်းခံထားခြင်း အခြေခံထားခြင်း ရှိ-မရှိအားဖြင့် ထူးခြားကြသည်ကို သတိပြု မှတ်သားရာ၏။
(၃) ဝတအဓိဋ္ဌာန်
၀တအဓိဋ္ဌာန် ဟူရာ၌ (ဝတ)အရ အဓိပ္ပါယ်ကို ဝေဖန်သိရှိဖို့ လို၏၊ ဝတ-ဟူသည်မှာ ထူးသောအကျင့် ဖြစ်၏၊ ထိုထူးသောအကျင့်သည်လည်း ကောင်း မကောင်းအားဖြင့် နှစ်မျိုးရှိရာ အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်၌ သီလဗ္ဗတပရာမာသ အမည်တပ်၍ ဟောအပ်သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူတခုရှိ၏၊ အလေ့အကျင့်ကို မှားသောအားဖြင့် သုံးသပ်ခြင်းဟု ဆိုလို၏။
မှားသောအားဖြင့် သုံးသပ်ခြင်းဟူသည်မှာ (ဂေါသီလ) နွားတို့၏ အလေ့အထ (ဂေါဝတ) နွားတို့၏အကျင့်ကို အတုလိုက်၍ နွားများသည် မတ်တတ်စားခြင်း မတ်တတ် ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်စွန့်ခြင်း ပြုသကဲ့သို့ မတ်တတ်စားခြင်း မတ်တတ် ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်စွန့်ခြင်း အစရှိသော နွားတို့၏ အလေ့အကျင့်အတိုင်း ပြုလုပ်လျှင် သံသရာမှ စင်ကြယ်၏ (သံသရာဝဋ်မှ ကျွတ်လွတ်၏)ဟူ၍ အလွဲလွဲအမှားမှား မှတ်ယူခြင်းပင်ဖြစ်၏။ (ဤအရာ၌ နွားများမှာ သီလဗ္ဗတပရာမာသ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိရှိနေသည်ဟု ဆိုလိုရင်းမဟုတ်၊ ထိုနွားတို့၏ အလေ့အကျင့်ကို အတုလိုက်၍ ကျင့်သောသူမှာသာ ထိုသီလဗ္ဗတပရာမာသ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။) သို့ဖြစ်၍ မကောင်းသောအရာ၌လည်း ထူးသောအကျင့်ကို (ဝတ)ခေါ်သည်ဟု သိမှတ်အပ်၏။
ဤအဓိဋ္ဌာန်အရာ၌ကား မြင့်မြတ်သော ပါရမီနှင့် သက်ဆိုင်သော အရာဖြစ်၍ ထိုယုတ်ညံ့သော ဝတ-တရားများ မပါဝင်နိုင်၊ မြင့်မြတ်သော လှူဒါန်းမှု သီလစောင့်ထိန်းမှုစသော ကျင့်ဝတ်တရားများကိုသာ ဝတ-ခေါ်သည်ဟု မှတ်ယူအပ်၏။ ဤမြင့်မြတ်သော ပါရမီကောင်းမှု ကုသိုလ်ကျင့်ဝတ်တရားများကို ကျင့်ကြံမည်ဟု ဆောက်တည်လိုက်လျှင်ပင် ဝတအဓိဋ္ဌာန်ဟူ၍ ခေါ်ကား ခေါ်နိုင်ပေ၏။ သို့ရာတွင် ဆောက်တည်ရုံ ဝတအဓိဋ္ဌာန်ခေါ်ရရုံနှင့် အဓိဋ္ဌာန်ပါရမီ ဖြစ်မြောက်လေပြီဟူ၍ကား မဆိုနိုင်။ အကြောင်းသော်ကား အဓိဋ္ဌာန်ဟူသည် လွန်ခဲ့ပြီးသောအတိတ် ယခုရောက်ဆဲ ပစ္စုပ္ပန်တို့နှင့် မသက်ဆိုင်၊ နောက်အခါမှာ ယခုဆောက်တည်သည့်အတိုင်း စိတ်၌ စွဲမြဲထားသည့်အတိုင်း အမှန်ကျင့်မှသာ
(ဠူ)
ပါရမီမြောက်နိုင်ပေသည်။ ယခုလောလောဆယ်မှာ မည်မျှပင် ထက်သန်သောစိတ်ဖြင့် ဆောက်တည် အဓိဋ္ဌာန်ပြုစေကာမူ နောက်အခါ မကျင့်ကြံပဲ ပျက်ကွက်လျှင် အသုံးမဝင် အဓိပ္ပါယ်မရှိသော အဓိဋ္ဌာန်သာ ဖြစ်တော့၏။
ဤအကြောင်းကို ကဝိလက္ခဏ သတ်ပုံကျမ်း၌လည်း “ကြံ့ချိုသဏ္ဌာန်၊ အဓိဋ္ဌာန်၊ ကျင့်ဟန်မြဲသေချာ”ဟူ၍ စပ်ဆိုထား၏။ အဓိပ္ပါယ်မှာ.. အဓိဋ္ဌာန်ပြုလိုလျှင် ကြံ့ချိုနှင့် သဏ္ဍန်တူပါစေ၊ ကြံ့မျိုးဟူသည် တချောင်းတည်းသာ ရှိ၏၊ နှစ်ချောင်းမရှိ။ သို့ဖြစ်၍ အဓိဋ္ဌာန်ဟူသည်လည်း အဓိဋ္ဌာန်သည့်အတိုင်း အတည်သာ ဖြစ်ရမည်။ အပျက်အစီးမရှိရ၊ မြဲမြဲမြံမြံ သေသေချာချာ ကျင့်ကြံရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤကဝိလက္ခဏစကားသည် ဗုဒ္ဓဝင်ပါဠိတော်လာ (ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလော)စသော ဥပမာစကားနှင့် ညီညွတ်လှပေ၏။ ဤဥပမာအရ အဓိပ္ပါယ်ကို ရှေးက ပြခဲ့ပြီ။
အဓိဋ္ဌာန်အမျိုးမျိုး ခွဲခြားကာ ရှေးကပြဆိုခဲ့ရာတွင် ပါဝင်သော ဥပုသ်အဓိဋ္ဌာန် သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန် သပိတ်အဓိဋ္ဌာန်တို့မှာ အာပတ်လွတ်ကင်းအောင် လိုက်နာပြုကျင့်ရသော ဝိနည်းပရိယာယ်များဖြစ်၍ ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန် အာသီသအဓိဋ္ဌာန် ဝတအဓိဋ္ဌာန် ဤသုံးမျိုးတို့၌ မပါဝင်နိုင်ကြ၊ ဝသီဘော်ငါးပါးတွင် ပါဝင်သော အဓိဋ္ဌာန် ဣဒ္ဓိဆယ်ပါးတွင် ပါဝင်သော အဓိဋ္ဌာန် နိရောဓသမာပတ်၏ ရှေ့သွားဖြစ်သော အဓိဋ္ဌာန်တို့သည်ကား အာသီသအဓိဋ္ဌာန်များ ဖြစ်ကုန်၏။
အလောင်းတော်များနှင့် အဓိဋ္ဌာန်သုံးပါး
ဤပြအပ်ပြီးသော အဓိဋ္ဌာန်သုံးမျိုးတို့တွင် ပုဗ္ဗနိမိတ္တအဓိဋ္ဌာန်နှင့် အာသီသအဓိဋ္ဌာန် ဤနှစ်မျိုးတို့ကို ဘုရားအလောင်းတော်ကြီးများသည် အဓိဋ္ဌာန်ပါရမီမြောက်ရန် အထူး ဖြည့်ကျင့်တော်မူကြသည် မဟုတ်ပဲ ပြုခွင့်သင့်ရာမှာသာ ပြုကျင့်တော်မူကြ၍၊ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တို့ကို ရခြင်း၏အကြောင်း ကောင်းမြတ်သော အဓိဋ္ဌာန်ပါရမီ ပြည့်စေရန်မှာ ဤဝတအဓိဋ္ဌာန်ကိုသာ အားထုတ်တော်မူကြကုန်၏။
အားထုတ်တော်မူကြပုံ တစိတ်တဒေသကို ထုတ်ပြရသော် စရိယာပိဋကပါဠိ သိဝိရာဇစရိယခဏ်း၌-
နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
ယံကိဉ္စိ မာနုသံ ဒါနံ၊ အဒိန္နံ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
ယောပိ ယာစေယျ မံ စက္ခုံ၊ ဒဒေယျံ အဝိကမ္ပိတော။
(ဠေ)
ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏၊ အဓိပ္ပါယ်မှာ.. ချစ်သားသာရိပုတြာ.. သိဝိမင်းဖြစ်သောအခါ ငါသည် မြတ်သော ပြာသာဒ်ထက်၌ “လူအများပြုလုပ် လှူဒါန်းကြသော ဒါနအလုံးစုံကိုပင် ငါ မလှူဒါန်းဘူးသော ဒါနဟူ၍ မရှိ၊ အကြင်သူသည် ငါ၏မျက်စိကို အလိုရှိပါသည်ဟု တောင်းရမ်းလာအံ့၊ ထိုသူအား မျက်စိကို မတုန်မလှုပ် ပေးလှူအံ့သည်သာတည်း”ဟူ၍ ကြံစည်ခဲ့၏ဟု ဆိုလိုသည်။
ဤစကားရပ်တွင် သိဝိမင်းကြီးသည် “ယနေ့ ငါ့ထံမှာ ငါ၏မျက်စိကို အလိုရှိပါသည်ဟု အကြင်သူသည် တောင်းရမ်း အလှူခံလာငြားအံ့၊ ထိုအလှူခံအား မျက်စိကို တုန်လှုပ်တွန့်တိုခြင်းမရှိပဲ လှူဒါန်းမည်”ဟု ဆောက်တည်တော်မူ စိတ်၌ စွဲမြဲစွာ ထားတော်မူ၏။ ဆောက်တည်တော်မူသည့်အတိုင်းပင် သိကြားမင်းက ပုဏ္ဏားယောင်ဆောင်၍ မျက်စိတော်တဖက်ကို အလှူခံလာသောအခါ နှစ်ဖက်လုံးကိုပင် မတုန်မလှုပ် စွန့်လှူတော်မူလိုက်လေသည်။ ဤသိဝိမင်းကြီး၏ အဓိဋ္ဌာန်သည် လှူဒါန်းမှုနှင့်စပ်သော အဓိဋ္ဌာန်ဖြစ်၏။
ဘူရိဒတ္တစရိယခဏ်း၌လည်း-
စတုရော အင်္ဂေ အဓိဋ္ဌာယ၊ သေမိ ဝမ္မိကမုဒ္ဓနိ။
ဆဝိယာ စမ္မေန မံသေန၊ နဟာရုအဋ္ဌိကေဟိ ဝါ။
ယဿ ဧတေန ကရဏီယံ၊ ဒိန္နံယေ၀ ဟရာကု သော။-
ဟူ၍ ဘူရိဒတ်နဂါးမင်း ဥပုသ်သီတင်း စောင့်သုံးရာ အဓိဋ္ဌာန်ပြုပုံကို ဟောတော်မူသည်။ အဓိပ္ပါယ်မှာ (၁) အရေထူအရေပါး (၂) အသားအသွေး (၃) အကြော (၄) အရိုး ဤအင်္ဂါလေးပါးတို့ကို ဆောက်တည်၍ အကြင်သူသည် ဤအင်္ဂါလေးပါးအနက် အကြင်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းဖြင့် ပြုဖွယ်ကိစ္စရှိအံ့၊ ထိုသူသည် အလိုရှိရာ အသုံးပြုလိုရာ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းကို ယူပါစေ၊ ငါ ပေးလှူအပ်ပြီးသည်သာတည်းဟု ဆောက်တည် အဓိဋ္ဌာန်တော်မူပြီးလျှင် တောင်ပို့ထက်၌ ခွေ၍ နေတော်မူ၏ဟု ဆိုလိုသည်။
ဤ၌ ဘူရိဒတ်နဂါးမင်းသည် သီလနှင့်စပ်၍ မြတ်သောသီလဖြစ်စေရန် ဤကိုယ်အင်္ဂါလေးပါးတို့ကို အဆုံးခံတန် ငါခံမည်၊ သီလကိုကား မပျက်စေရဟူသော သဘောဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်တော်မူခြင်းဖြစ်၍ သီလနှင့်စပ်သော အဓိဋ္ဌာန်ပင် ဖြစ်ပေ၏။
ဝီသတိနိပါတ် (၁၀) စမ္ပေယျဇာတ်တော်၌လည်း စမ္ပေယျနဂါးမင်းသည် ရှေးက ပြဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မိဖုရားကြီးအား အရေးရှိက သိနိုင်ရန် နိမိတ်များကို ညွှန်ကြားပြီးနောက် ဥပုသ်သွား၍စောင့်ကြောင်းကို-
(ဠဲ)
“နိမိတ္တာနိ အာစိက္ခိတွာ စာတုဒ္ဒသီဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝမ္မိမတ္ထကေ နိပဇ္ဇိ”-
ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ၌ ဖွင့်ပြသည်။ အဓိပ္ပါယ်မှာ.. နိမိတ်များကို ပြောကြားပြီးလျှင် တဆယ့်လေးရက် လကွယ်ဥပုသ်ကို စောင့်သုံးမည်ဟု အဓိဋ္ဌာန်ပြုကာ နဂါးပြည်မှ ထွက်ခဲ့၍ လူ့ပြည်သို့ သွားပြီးလျှင် တောင်ပို့ထိပ်မှာ ခွေအိပ်၍နေ၏ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤစမ္ပေယျနဂါးမင်း၏ အဓိဋ္ဌာန်မှာကား သီလသက်သက်စောင့်သုံးရန် ဆောက်တည်သော အဓိဋ္ဌာန်ဖြစ်၏။
ဤသိဝိမင်းကြီး၏ မျက်စိလှူဒါန်းရန် အဓိဋ္ဌာန် ဘူရိဒတ်နဂါးမင်းနှင့် စမ္ပေယျနဂါးမင်းတို့၏ သီလစောင့်သုံးရန် အဓိဋ္ဌာန်တို့မှာ လှူဒါန်းမှု သီလစောင့်သုံးမှုတို့ကားတခြား အဓိဋ္ဌာန်မှုကားတခြား တရားတမျိုးစီ ဖြစ်ကြ၏။ သိဝိမင်းကြီး၏ မျက်စိအစုံကိုလှူဒါန်းမှု ဒါနသည် သိကြားပုဏ္ဏားအား လှူဒါန်းသောခဏ၌ ဖြစ်၏၊ အဓိဋ္ဌာန်သည်ကား မလှူဒါန်းရမီ လှူဒါန်းမည်ဟု စိတ်ကြံရွယ် အတည်ပြုစဉ်ကပင် ဖြစ်နှင့်၏။ သို့ဖြစ်၍ အဓိဋ္ဌာန်ကား ပဌမ ဒါနကား ဒုတိယဖြစ်ကုန်၏။ နဂါးမင်းများ၏ သီလအရာမှာလည်း အဓိဋ္ဌာန်က ပဌမကြိုတင်ဖြစ်ရှိ၍ သီလက နောက်မှဖြစ်သည်။ လောက၌လည်း မည်သည့်ကိစ္စမှာမဆို “ဤကဲ့သို့ ပြုလုပ်မည်”ဟု စိတ်၌ထားပြီး ဆောက်တည်ပြီးမှ ထိုထိုကိစ္စတို့ကို ပြုလုပ်ကြခြင်းသည် ဓမ္မတာပင် ဖြစ်၏။
တေမိမင်းသား၏ အဓိဋ္ဌာန်
ဘုရားအလောင်းတော်သည် ကာသိမင်း၏ သားတော်ဖြစ်၍ တေမိယမင်းသားဟု အမည်တွင်လေသည်။ (တေမိယမင်းသားဟု အမည်တွင်ရခြင်းမှာ အလောင်းတော်မင်းသား ဖွားသောနေ့မှာ ကာသိတိုင်းအလုံး မိုဃ်းသည်းထန်စွာ ရွာသွန်း၍ လူအများ စိတ်အေးချမ်းသာ စိုစွတ်ကြသောကြောင့် တေမိယဟူသော အမည်ကို ခမည်းတော်က မှည့်ခေါ်တော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။) တေမိမင်းသား ဖွားမြင်ပြီး၍ တလရှိသောအခါ ခမည်းတော်၏ရင်ခွင်၌ စံနေခိုက် ခိုးသားလေးဦးကို ဖမ်းယူ၍ မင်းကြီးထံပြရာ မင်းကြီးက အသီးအသီး အပြစ်ဒဏ်ပေးသည်ကို တွေ့မြင်တော်မူရသဖြင့် များစွာ ထိတ်လန့်တော်မူပြီးလျှင် “ဤမင်းအိမ်နန်းတော်မှ ထွက်မြောက်ရအောင် ငါ မည်သို့ကြံရပါမည်နည်း”ဟု စဉ်းစားကာ များစွာ စိတ်မချမ်းမသာ ဖြစ်တော်မူလေသည်။
နောက်တနေ့တွင် ထီးဖြူတော်အောက်၌ တယောက်တည်း စံနေခါ ယမန်နေ့က တွေ့ခဲ့ရသော ခမည်းတော်၏ တရားဆုံးဖြတ်ချက်ကို တွေးတောဆင်ခြင်မိကာ မင်းပြုလုပ်ရမည့်အရေး တွေးတောကြောက်ရွံ့သဖြင့် လက်ဖြင့်ဆုပ်ချေထားသော ပဒုံမာကြာပန်းအတူ ညှိုးနွမ်း၍နေတော်မူသော အလောင်းတော်အား
(ဠော)
ရှေးဘဝတခုက မယ်တော်ဖြစ်ခဲ့ဘူးသည့် ထီးချက်စောင့်နတ်သမီးက “ချစ်သား.. မစိုးရိမ်လင့်၊ မင်းအိမ်နန်းတော်မှ ထွက်မြောက်လိုပါလျှင် သင်သည် မဆွံ့ပဲနှင့် ဆွံ့ယောင်- (နား)မပင်းပဲနှင့် ပင်းယောင်- မအပဲနှင့် အယောင်- ဤသုံးချက်ကို ငါဆောင်၍နေမည်ဟု အဓိဋ္ဌာန်ပြုပါလေ၊ သင်အလိုရှိတိုင်း ပြည့်စုံပါလိမ့်မည်”ဟု ပြောကြားသဖြင့် အလောင်းတော် တေမိမင်းသားသည် “သုံးချက်လုံးကို ငါ စွဲမြဲစွာ ကျင့်ကြံမည်”ဟု ဆောက်တည်တော်မူကာ ဆောက်တည်တော်မူသည့်အတိုင်းလည်း မပျက်မကွက် ကျင့်ကြံတော်မူ၏။
တဆယ့်ခြောက်နှစ်ပတ်လုံး အမျိုးမျိုးသော နည်းတို့ဖြင့် စုံစမ်း (အလိုစမ်း)ပါသော်လည်း အဓိဋ္ဌာန်ထားသည့် အချက်သုံးချက် တစုံတရာမှ မပျက်ကွက်အောင် ဆောက်တည်ကျင့်သုံး၍ နေတော်မူလေသည်။ ထိုအခါ ခမည်းတော်က “ငါ့သားသည် အမှန်စင်စစ်ပင် ဆွံ့လည်းဆွံ့ နားလည်းပင်း အလည်းအသူဖြစ်သည်၊ သုသာန်သို့ထုတ်၍ မြှုပ်သတ်စေ”ဟူ၍ အမိန့်ထုတ်ပြန်တော်မူရ၏။
အဓိဋ္ဌာနပါရမီခဏ်း ပြီး၏။
**********