မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၈
၃၅၅
အခဏ်း-၈
သတ္တဌာန စံနေတော်မူခဏ်း
(၁) ပလ္လင်္ကသတ္တာဟ
ဤသို့လျှင် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးနောက် ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့သို့ ရောက်သစ်စအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝမ်းမြောက်ရွှင်လန်း ဥဒါန်းကျူးရင့်တော်မူ၍ ထိုအပရာဇိတပလ္လင်တော်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ (= တင်ပလ္လင်ခွေ) ထိုင်နေတော်မူစဉ်ပင်-
“ငါသည် ဤ အပရာဇိတပလ္လင်ကို ရရှိရန် ပါရမီဆယ်ပါး တရားတို့ကို မြောက်မြားစွာ သူမတူတန်အောင် ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူးလျက် လေးအသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်းကြာ ကာလပတ်လုံး ကျင်လည်ခဲ့ရလေပြီ၊ ဤမျှ လေးအသင်္ချေ ကမ္ဘာတသိန်းကြာ ကာလပတ်လုံး ဤအပရာဇိတပလ္လင်ကို ရရှိရန် တန်ဆာဆင်အပ်ပြီးသော ဦးခေါင်းတော်ကိုဖြတ်၍ ငါလှူခဲ့ရပေါင်း များလှပြီ၊ မျက်လုံးတော် အစုံတို့ကို၎င်း, နှလုံးသားကို၎င်း ထုတ်၍ ငါလှူခဲ့ရပေါင်း များလှပြီ၊ ဇာလီမင်းသားကဲ့သို့သော သားတော်များကို၎င်း, ကဏှာဇိန်မင်းသမီးကဲ့သို့သော သမီးတော်များကို၎င်း, မဒ္ဒီဒေဝီကဲ့သို့သော ဇနီးများကို၎င်း အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ကျွန်ပြုလုပ်ခိုင်းကြရန် ငါလှူခဲ့ရပေါင်း များလှပြီ။ ဤပလ္လင်သည် ငါဘုရား၏ မာရ်ငါးပါးကို တစမကြွင်း ပယ်ရှင်းအောင်မြင်ရာ ပလ္လင်လည်း ဖြစ်ပေ၏၊ ဘုန်းကြက်သရေ မင်္ဂလာရှိကာ လွန်စွာမြင့်မြတ်သော ပလ္လင်လည်း ဖြစ်ပေ၏။ ဤအပရာဇိတ ပလ္လင်တော်၌ ထိုင်နေစဉ်ပင် ငါ၏ ဘုရားဖြစ်ရန် ကြံစည်တောင့်တ လိုလားအပ်သမျှကို ပြည့်စုံခဲ့ကုန်ပြီ၊ ဤမျှကျေးဇူး အထူးများလှသော ပလ္လင်တော်မှ ငါသည် မထသေး”—
ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် ကုဋေအသိန်းမက များလှစွာသော အရဟတ္တဖိုလ် စတုတ္ထဈာန် သမာပတ်တို့ကို ဝင်စားလျက် ထိုအပရာဇိတ
၃၅၆
ပလ္လင်တော်ထက်မှာပင် ခုနှစ်ရက်ကြာ သီတင်းသုံး ထိုင်နေတော်မူလေသည်။
မြတ်စွာဘုရားသည် ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့ တနေ့ပတ်လုံး ကုဋေအသိန်းမက များလှစွာသော အရဟတ္တဖိုလ် စတုတ္ထဈာန် သမာပတ်တို့ကို ဝင်စားလျက် ဝိမုတ္တိချမ်းသာ (= အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာ)ကို ခံစား သုံးဆောင်တော်မူ၍ ထိုကဆုန်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့ ညဉ့်ဦးယံ (ညဉ့်၏ ပဌမပိုင်းအချိန်)၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တရားတော်ကို အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ = အဝိဇ္ဇာဟူသော အကြောင်းကြောင့် ပုညာဘိသင်္ခါရ, အပုညာဘိသင်္ခါရ, အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရဟူသော သင်္ခါရသုံးမျိုးတို့ ဖြစ်ကုန်စွာ့တကား- ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် သံသရာဝဋ်ဒုက္ခ၏ ဖြစ်စဉ်တည်းဟူသော အနုလောမအားဖြင့်၎င်း, အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော = အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အဝိဇ္ဇာတရား အကြွင်းမရှိ (မဖြစ်မှုတည်းဟူသော ချုပ်ခြင်းဖြင့်) ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပုညာပုည အာနေဉ္ဇ သင်္ခါရသုံးမျိုးတို့ (မဖြစ်မှုတည်းဟူသော) ချုပ်ခြင်းဖြင့် ချုပ်ကြသည်- ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် သံသရာဝဋ်ဒုက္ခ၏ ချုပ်စဉ်တည်းဟူသော ပဋိလောမအားဖြင့်၎င်း နှလုံးသွင်း ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်။
ထိုသို့ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားကို အနုလုံ ပဋိလုံအားဖြင့် အဖန်ဖန် သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ ရွှေဉာဏ်တော်၌ အဝိဇ္ဇာအစရှိသော အကြောင်းတရားကြောင့်
၃၅၇
သင်္ခါရ အစရှိသော အကျိုးတရားတို့ မရပ်မနား ဖြစ်ပွါးမှုတည်းဟူသော သံသရာဝဋ်ဒုက္ခ၏ ဖြစ်စဉ် အနုလုံအနက်သဘောနှင့် အဝိဇ္ဇာအစရှိသော အကြောင်းတရားတို့ (မဖြစ်သော ချုပ်ခြင်းဖြင့်) ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရအစရှိသော အကျိုးတရားတို့ (မဖြစ်သော ချုပ်ခြင်းဖြင့်) ချုပ်ငြိမ်းမှု တည်းဟူသော သံသရာဝဋ်ဒုက္ခ၏ ချုပ်စဉ် ပဋိလုံအနက်သဘောကို တိုး၍ တိုး၍ ထင်လင်းသိသာသဖြင့် မြတ်စွာဘုရား၏ နှလုံးသား ဟဒယဝတ္ထုပေါ်ဝယ် နှစ်သက် ဝမ်းမြောက်ခြင်း ပီတိတရား ဦးဆောင်သည့် မဟာကြိယာ သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကဇောအစဉ်တို့ တသွင်သွင်ဖြစ်၍ နေလေသည်။
အိုးခွက်အတွင်းသို့ ထောပတ်ကိုဖြစ်စေ ဆီကိုဖြစ်စေ လောင်း၍ထည့်သောအခါ ထို အိုးခွက်တို့ပြည့်၍ ပိုလျှံသော ထောပတ်ဆီသည် အပြင်သို့လျှံ၍ ထွက်လာကုန်သကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရား၏ နှလုံးအိမ် ဟဒယဝတ္ထု တည်းဟူသော အိုးခွက်၌ တရားသဘောကို တိုး၍ တိုး၍ ထင်လင်းသိမြင်မှုကို အကြောင်းပြုကာ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပညာဉာဏ် ရှေ့သွားရှိသည့် ပီတိတရား တည်းဟူသော ထောပတ်ဆီတို့သည် နှလုံးအိမ် ဟဒယဝတ္ထု တည်းဟူသော အိုးခွက်တို့ ပြည့်ပြီးလျှင် ဝမ်းတွင်း၌မဆံ့ အပြင်သို့လျှံ၍ ထွက်လာသည့်ပမာ ထိုပညာဉာဏ် ရှေ့သွားရှိသော ပီတိကို အကြောင်းပြု၍ ဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်တော်မူလေသည်။
ယဒါ ဟေ၀ ပါတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ၊
အာတာပိနော ဈာယတော ဗြာဟ္မဏဿ။
အထဿ ကင်္ခါ ဝပယန္တိ သဗ္ဗာ၊
ယတော ပဇာနာတိ သဟေတုဓမ္မံ။
အာတာပိနော = တစ်ထောင့်ငါးရာ ကိလေသာတို့ကို လွန်စွာနှိပ်ကွပ် ပူပန်စေတတ်သည့် သမ္မပ္ပဓာန်လုံ့လ ဝီရိယလည်း ရှိပေထသော။ ဈာယတော = အာနာပါန စသည်ဖုံဖုံ သမထအာရုံနှင့် အလုံးစုံသော ရုပ်နာမ်ဓမ္မတို့၏
၃၅၈
အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တခြင်းရာ လက္ခဏာကို အပ္ပနာခိုက် ဈာန်မဂ်ဆိုက်အောင် စိုက်စိုက်စူးစူး အထူးမြဲမြံ ရှုအားသန်ပေထသော (ဝါ) ရှုအားသန်သောကြောင့်။ ဗြဟ္မဏဿ = မကောင်းမှုဟူသမျှကို အပပြုပြီးသော ရဟန္တာသခင် အရှင်သူမြတ်၏ သန္တာန်၌။ ယဒါ = အကြင်အခါ၌။ ဓမ္မာ = ဗောဓိပက္ခိယတရား သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးတို့သည်။ ဟဝေ = စင်စစ်။ ပါတုဘဝန္တိ = ဥပါဒ်ထင်ရှား ဖြစ်ပွားကြလေကုန်၏။ ယတော = ယင်းသို့ဗောဓိပက္ခိယတရား သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးတို့ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့်။ သဟေတုဓမ္မံ = အဝိဇ္ဇာအစရှိသော အကြောင်းတရားနှင့်တကွ သင်္ခါရအစရှိသော အကျိုးတရားထု ဒုက္ခအစုကို။ ပဇာနာတိ = ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်တော်မူခဲ့လေ၏။ အထ = ထိုသို့ ပဋိစ္စဓာတ် သမုပ္ပါဒ်ကို အတတ်ထင်ထင် လင်းလင်းမြင် သောအခါ၌။ အဿ = ထိုရဟန္တာသခင် အရှင်သူမြတ်၏ သန္တာန်၌။ သဗ္ဗာ = တစ်ခုမကြွင်း ခပင်းဥဿုံ အလုံးစုံကုန်သော။ ကင်္ခါ = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရား၌ ယုံမှားခြင်း, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတို့ကို မသိမြင်ခြင်း ကြောင့် ကာလသုံးပါးဝယ် ဖြစ်ပွားသည့် ရုပ်နာမ်တရားတို့၌ ယုံမှားခြင်းတရား တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးတို့သည်။ ဝပယန္တိ- ဝိအပယန္တိ = နေလျှံရှိန်ကျောက် ဆီးနှင်းပေါက်သို့ ကင်းပျောက်ချုပ်ငြိမ်း ရုပ်သိမ်းကြလေကုန်၏။
ထို့နောက် မဇ္ဈိမယံ (= ညဉ့်၏ အလယ်ပိုင်း) ရောက်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုမဇ္ဈိမယံ ကာလပတ်လုံး အကြောင်းအကျိုးတို့ ဆက်စပ်ဖြစ်ပွါးသည့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားကိုပင် အနုလုံ ပဋိလုံအားဖြင့် အဖန်ဖန်သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်။ ထိုသို့ ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ ရွှေဉာဏ်တော်၌ အကြောင်းတရားတို့၏ ကုန်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်တရား တိုး၍ တိုး၍ ထင်လင်းသိသာသဖြင့် ပညာတရား ပီတိတရားတို့ ရှေ့သွားဦးဆောင်သည့် မဟာကြိယာ သောမနဿသဟဂုတ်
၃၅၉
ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ်အစဉ်တို့ တသွင်သွင် ဖြစ်ပွါးပြီးလျှင် ထိုပီတိအဟုန်ကို ငုံ၍မထားနိုင်ပဲ ဝမ်းတွင်းမဆံ့ အပြင်သို့ ပြန့်၍ လျှံ၍ ထွက်လာသည့်ပမာ ထိုပညာဉာဏ် ရှေ့သွားရှိသော ပီတိကို အကြောင်းပြု၍ ဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်တော်မူပြန်လေသည်။
ယဒါ ဟေ၀ ပါတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ၊
အာတာပိနော ဈာယတော ဗြာဟ္မဏဿ။
အထဿ ကင်္ခါ ၀ပယန္တိ သဗ္ဗာ၊
ယတော ခယံ ပစ္စယာနံ အဝေဒိ။
၃၆၀
ထို့နောက် ပစ္ဆိမယံ (= ညဉ့်၏ နောက်ပိုင်းအချိန်)သို့ ရောက်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုပစ္ဆိမယံ ကာလပတ်လုံးလည်း အကြောင်းအကျိုးတို့ ဆက်စပ်ဖြစ်ပွါးသည့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားကိုပင် အနုလုံ ပဋိလုံအားဖြင့် အဖန်ဖန် သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူပြန်လေသည်။ ထိုသို့ ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ ရွှေဉာဏ်တော်၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဒုက္ခစက်ရဟတ်၏ မပြတ်လည်ပုံ ချုပ်ပြတ်ပုံတို့ကို လင်းလင်းသိမြင်သော အရိယမဂ်တရားတို့ တိုး၍ တိုး၍ ထင်လင်းသိသာသဖြင့် ပညာတရား ပီတိတရားတို့ ရှေ့သွားဦးဆောင်သည့် မဟာကြိယာ သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက ဇောစိတ္တုပ္ပဒ်အစဉ်တို့ တသွင်သွင်ဖြစ်ပွါးပြီးလျှင် ထိုပီတိအဟုန်ကို ငုံ၍မထားနိုင်ပဲ ဝမ်းတွင်းမဆံ့ အပြင်သို့ ပြန့်၍ လျှံ၍ ထွက်လာသည့်ပမာ ထိုပညာဉာဏ်ရှေ့သွားရှိသော ပီတိကို အကြောင်းပြု၍ သုံးကြိမ်မြောက် ဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်တော်မူပြန်လေသည်-
ယဒါ ဟဝေ ပါတုဘ၀န္တိ ဓမ္မာ၊
အာတာပိနော ဈာယတော ဗြာဟ္မဏဿ။
ဝိဓူပယံ တိဋ္ဌတိ မာရသေနံ၊
သူရိယောဝ ဩဘာသယမန္တလိက္ခံ။
၃၆၁
အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တခြင်းရာ လက္ခဏာကို အပ္ပနာခိုက် ဈာန်မဂ်ဆိုက်အောင် စိုက်စိုက်စူးစူး အထူးမြဲမြံ ရှုအားသန်ပေထသော (ဝါ) ရှုအားသန်သောကြောင့်။ ဗြဟ္မဏဿ = မကောင်းမှုဟူသမျှကို အပပြုပြီးသော ရဟန္တာသခင် အရှင်သူမြတ်၏ သန္တာန်၌။ ယဒါ = အကြင်အခါ၌။ ဓမ္မာ = ဗောဓိပက္ခိယတရား သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးတို့သည်။ ဟဝေ = စင်စစ်။ ပါတုဘဝန္တိ = ဥပါဒ်ထင်ရှား ဖြစ်ပွားကုန်၏။ (တဒါ = ထိုအခါ၌။) သူရိယော = ယုဂန္ဓိုရ်တောင်စွန်းမှ ပေါ်ထွန်းထွက်ပြူ ဥဒည်မူသော နေမင်းသည်။ အန္တလိက္ခံ = အဇဋာပြင် မိုးကောင်းကင်ကို။ ဩဘာသယံ- ဩဘာသယန္တော = မိမိအရောင် ခြည်တထောင်ဖြင့် မိုက်မှောင်ပယ်ရှင်း ထွန်းလင်းတောက်ပလျက်။ တိဋ္ဌတိ ဣ၀ = တည်သကဲ့သို့။ (သော ဗြဟ္မဏော = ထိုရဟန္တာသခင် အရှင်သူမြတ်သည်။ တေဟိ ဓမ္မေဟိ = ဗောဓိပက္ခိယတရား သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးတို့ဖြင့်။) မာရသေနံ = ကာမရာဂ စသည်ဆယ်ထပ် မာန်စစ်တပ်ကို။ ဝိဓူပယံ- ဝိဓူပယန္တော = မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် တိုက်ဖျက်ပယ်ဖျောက်လျက်။ တိဋ္ဌတိ = ပညာတန်ဆောင် ဉာဏ်တော်ရောင်ဖြင့် ထွန်းပြောင်ထိန်လက် ပြိုးပြိုးပြက်လျှင် နေစက်နှုန်းတူ တည်တော်မူ၏။
(ဥဒါန်းပါဠိတော်၌ “ညဉ့်၏ ပထမပိုင်း၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို အနုလုံအားဖြင့် ဆင်ခြင်တော်မူကြောင်း၊ သန်းခေါင်ယံ (= ညဉ့်၏ ဒုတိယပိုင်း)၌ ပဋိလုံအားဖြင့် ဆင်ခြင်တော်မူကြောင်း၊ တတိယယံ (= ညဉ့်၏ နောက်ပိုင်း)၌ အနုလုံ ပဋိလုံအားဖြင့် ဆင်ခြင်တော်မူကြောင်း” ဟောတော်မူသည်ကား ပလ္လင်္ကသတ္တာဟ ပြည့်မြောက်သည့် ခုနစ်ရက်မြောက်ညဉ့်၌ ဆင်ခြင်တော်မူသည်ကို ရည်ရွယ်၍ ဟောတော်မူခြင်းဖြစ်သည်။)
မြတ်စွာဘုရားသည် ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့ ညဉ့်သုံးယံ ကာလပတ်လုံး ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို အနုလုံ ပဋိလုံ ဆင်ခြင်တော်မူ၍ ရှေးဖော်ပြရာပါ ဥဒါန်းသုံးဂါထာတို့ကို
၃၆၂
ကျူးရင့်တော်မူပြီးလျှင် ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၂-ရက်နေ့ , ၃-ရက်, ၄-ရက်, ၅-ရက်, ၆-ရက်, ၇-ရက်နေ့တို့၌လည်း ထိုအပရာဇိတ ပလ္လင်တော်မှာပင် သီတင်းသုံး စံနေတော်မူကာ အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာကို ဝင်စား သုံးဆောင်တော်မူလေသည်။
(၂) အနိမိသသတ္တာဟ
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဘုရားဖြစ်ပြီးနောက် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အပရာဇိတပလ္လင်တော်၌ (တင်ပလ္လင်ခွေမှုကို မပြင်ပဲ တထိုင်တည်းဖြင့်) အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာကို ခံစား သုံးဆောင်တော်မူ၍ ခုနစ်ရက်ပြည့်မြောက်သောအခါ (ရှေးဘုရားတို့လက်ထက်က မဂ်ဖိုလ်ကိုရခဲ့သဖြင့် ဘုရားရှင်၏ဂုဏ်ကျေးဇူးကို တစိတ် တဒေသ သိရှိကြသော အရိယနတ်ဗြဟ္မာတို့မှတပါး) အချို့သော (ပုထုဇဉ်) နတ်ဗြဟ္မာတို့၏သန္တာန်၌ “မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုထက်တိုင်ပင် ပလ္လင်တော်မှ ထတော်မမူသေး၊ ယခု ရရှိပြီးသော ဂုဏ်ကျေးဇူးမှတပါး အခြား ဘုရားဖြစ်အောင် ပြုနိုင်သည့် ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ ရှိများ ရှိကုန်လေသေးသလော”ဟု ယုံမှားမှု ဖြစ်ပေါ်လာလေသည်။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရှစ်ရက်မြောက်နေ့ (လပြည့်ကျော် ၈-ရက်နေ့)၌ အရဟတ္တဖိုလ် သမာပတ်မှ ထတော်မူ၍ နတ်ဗြဟ္မာတို့၏ ယုံမှားမှုကို သိရှိတော်မူကာ ထိုနတ်ဗြဟ္မာတို့၏ ယုံမှားမှုကို ပယ်ရှားတော်မူအံ့သောငှါ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်၍ ရေမီးအစုံအစုံ တန်ခိုးပြာဋိဟာကို ပြတော်မူလေ၏။ (ဤယခု မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုင်၌ ပြအပ်သော ယမိုက်ပြာဋိဟာ, ကပိလဝတ်ပြည်ဝယ် ဆွေတော်မျိုးတော်တို့၏ အစည်းအဝေး၌ ပြအပ်သော ယမိုက်ပြာဋိဟာ, ဝေသာလီပြည်ဝယ် ပါထိကပုတ္တတက္ကတွန်းကို
၃၆၃
အကြောင်းပြု၍ဖြစ်သော အစည်းအဝေး၌ ပြအပ်သော ယမိုက်ပြာဋိဟာ ဤရေမီးအစုံအစုံ တန်ခိုးပြာဋိဟာ (= ယမိုက်ပြာဋိဟာ)စုသည် ကဏ္ဍမ္ဗသရက်ပင်အနီး၌ ပြအပ်သော ရေမီးအစုံအစုံ တန်ခိုးပြာဋိဟာနှင့် တူညီ၏။ ကဏ္ဍမ္မသရက်ပင်အနီး၌ ပြအပ်သော ရေမီးအစုံအစုံ တန်ခိုးပြာဋိဟာအကြောင်း အကျယ်စကားရပ်သည် နောက်၌ ထင်ရှားလတံ့။)
မြတ်စွာဘုရားသည် ရေမီးအစုံအစုံ တန်ခိုးပြာဋိဟာကို ပြတော်မူ၍ နတ်ဗြဟ္မာတို့၏ ယုံမှားမှုကို ပယ်ရှားတော်မူပြီးလျှင် ကောင်းကင်မှ ဆင်းသက်တော်မူ၍ အပရာဇိတပလ္လင်တော်မှ စဉ်းငယ် အရှေ့အရပ်သို့ ယွန်းသော မြောက်အရပ် (= အရှေ့မြောက်ထောင့်အရပ်)၌ မတ်မတ်ကြံ့ခိုင် ရွှေတုရိုဏ်တိုင်ကဲ့သို့ ရပ်တည်တော်မူပြီးလျှင် “ငါသည် ဤအပရာဇိတ ပလ္လင်တော်၌ သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်ကို ရအပ်လေပြီ တကား”ဟု စဉ်းစား ဆင်ခြင်တော်မူကာ လေးအသင်္ချေ ကမ္ဘာတသိန်းကြာ ဆည်းပူးတော်မူခဲ့သော ပါရမီတော်တို့၏ အကျိုးဖြစ်သည့် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ရတော်မူရာ အပရာဇိတပလ္လင်တော်နှင့် မဟာဗောဓိပင်ကို မျက်လုံးတော် မမှိတ်ပဲ ကြည့်ရှုလျက် ခုနစ်ရက်ကို လွန်စေတော်မူသည်။ ထိုအရပ်သည် အနိမိသစေတီဟူ၍ မည်တွင်လေသည်။
(၃) စင်္ကမသတ္တာဟ
ထို့နောက် တတိယသတ္တာဟသို့ ရောက်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အပရာဇိတပလ္လင်တော်နှင့် အနိမိသစေတီတို့၏အကြား အရှေ့အနောက် အလျားရှိသော နတ်ဗြဟ္မာတို့ ဖန်ဆင်းအပ်သည့် ရတနာစင်္ကြံ၌ တရားတော်ကို ဆင်ခြင်ကာ ဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားကာဖြင့် လူးလာတုံ့ခေါက် စင်္ကြံလျှောက်လျက် ခုနစ်ရက်ကို ကုန်လွန်စေတော်မူသည်။ ထိုအရပ်သည် ရတနစင်္ကမစေတီဟူ၍ မည်တွင်လေသည်။
၃၆၄
(၄) ရတနဃရသတ္တာဟ
ထို့နောက် စတုတ္ထသတ္တာဟသို့ ရောက်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် မဟာဗောဓိပင်မှ အနောက်မြောက်ထောင့် အရပ်ဝယ် နတ်ဗြဟ္မာတို့ ဖန်ဆင်းအပ်သော ရတနာဃရ ရွှေအိမ်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ စံနေတော်မူကာ အဘိဓမ္မာပိဋက တရားတော်မြတ်ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်။
ဇိနာလင်္ကာရဋီကာ အလိုအားဖြင့်.. ရတနာဃရ ရွှေအိမ်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ စံနေတော်မူကာ တရားတော်ကို သုံးသပ်ဆင်ခြင်၍ ဝေနေယျ သတ္တဝါအပေါင်းကို ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်တော်မူလတ်သည်တွင် ကျွတ်ထိုက်သသူ နတ်လူဗြဟ္မာ သတ္တဝါတို့သည် သီလ၌တည်၍ သမာဓိဖြင့် စိတ်ကို တည်ကြည်အောင် ပြုပြီးလျှင် ပညာဖြင့် ဝိပဿနာအလုပ် အားထုတ်ကျင့်ကြံ၍ မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန် တည်းဟူသော အရိယာဘုံသို့ သက်ရောက်ကြကြောင်း သီလ, သမာဓိ, ပညာတည်းဟူသော ပဋိပတ်လမ်းစဉ် လမ်းကြောင်းကို ကောင်းစွာ သိမြင်တော်မူသဖြင့် ရှေးဦးစွာ သီလကိုပြဆိုရာ ဝိနည်းပိဋကကို သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်၊ ထို့နောက် သမာဓိကိုပြဆိုရာ၌ သုတ္တန်ပိဋကကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်။ ထို့နောက် ပညာကိုပြဆိုရာ အဘိဓမ္မာပိဋကကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူလေသည်။
အဘိဓမ္မာပိဋက တရားတော်များကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ အောက်ဖြစ်သော ဓမ္မသင်္ဂဏီကျမ်း, ဝိဘင်းကျမ်း, ဓာတုကထာကျမ်း, ပုဂ္ဂလပညတ်ကျမ်း, ကထာဝတ္ထုကျမ်း, ယမိုက်ကျမ်းတို့ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသော အခိုက်၌ သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်က ကျယ်ဝန်း တရားနည်းက ကျဉ်းသဖြင့် ရွှေဉာဏ်တော် မကွန့်မြူးလောက်သေးရကား ရောင်ခြည်တော်ခြောက်ပါးတို့ မကွန့်မြူကြသေးပဲ ခုနစ်ဆင့်မြောက်ဖြစ်သည့် အနန္တနယ သမန္တပဋ္ဌာန်းကျမ်းကြီးကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ (မဟာသမုဒြာအတွင်း၌ မြူးကွန့်ခွင့်ကိုရသော
၃၆၅
ယူဇနာ တထောင်ရှိသည့် တိမိင်္ဂလငါးကြီးပမာ) သဗ္ဗညုတရွှေဉာဏ်တော်သည် မြူးကွန့်ခွင့်ကို ရတော်မူလေသည်။
အနန္တနယသမန္တပဋ္ဌာန်းကျမ်းကြီးဝယ် အလွန်သိမ်မွေ့နူးညံ့နက်နဲသော တရားအချက်တို့ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူလတ်သောအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ သန္တာန်၌ အလွန် နှစ်သက် ဝမ်းမြောက်ခြင်း ပီတိတရား ဖြစ်ပွါးလာလေသည်။ ပီတိတရား ဖြစ်ပွါးသောကြောင့် သွေးတော် ကြည်လင်လေသည်။ သွေးတော် ကြည်လင်ခြင်းကြောင့် အရေတော် ကြည်လင်လေသည်။ အရေတော် ကြည်လင်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တော်ရှေ့ပိုင်းမှ အိမ်လုံး တောင်လုံးခန့် ပမာဏရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည် ထွက်ပေါ် ကွန့်မြူးကြ၍ ကောင်းကင်၌ ပျံသန်းသွားသော ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းပမာ အရှေ့အရပ်မျက်နှာ အနန္တစကြဝဠာတို့သို့ မြူးကွန့် ပြေးသွားကြကုန်၏။
ကိုယ်တော်နောက်ပိုင်းမှလည်း ထို့အတူ ရောင်ခြည်တော်တို့ ထွက်ပေါ်ကွန့်မြူးကြ၍ အနောက်အရပ်မျက်နှာ အနန္တစကြဝဠာတို့သို့ မြူးကွန့် ပြေးသွားကြကုန်၏။ လက်ျာနံပါးတော်မှလည်း ထို့အတူ ရောင်ခြည်တော်တို့ ထွက်ပေါ်ကွန့်မြူးကြ၍ တောင်အရပ်မျက်နှာ အနန္တစကြဝဠာတို့သို့ မြူးကွန့် ပြေးသွားကြကုန်၏။ လက်ဝဲနံပါးတော်မှလည်း ထို့အတူ ရောင်ခြည်တော်တို့ ထွက်ပေါ်ကွန့်မြူးကြ၍ မြောက်အရပ်မျက်နှာ အနန္တစကြဝဠာတို့သို့ ကွန့်မြူး ပြေးသွားကြကုန်၏၊ ခြေဖဝါးတော် အပြင်တို့မှလည်း သန္တာညွန့်အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့ ထွက်ပေါ်ကွန့်မြူးကြ၍ မြေထု ရေထု လေထုကို ထွင်းဖောက်ပြီးလျှင် အောက် အဇဋာပြင် ကောင်းကင်သို့ သက်ဝင် ပြေးသွားကြကုန်၏။ ဦးခေါင်းတော်မှလည်း နီလာဆွဲကြိုးကုံးကို လှည့်ပတ်သည့်ပမာ ညိုသော ရောင်ခြည်တော်အလုံးတို့သည် တလုံးပြီးတလုံး ထွက်ပေါ်ကွန့်မြူးကြ၍ ကာမာဝစရ နတ်ပြည်ခြောက်ရွာ ဗြဟ္မာ့ပြည် နှစ်ဆယ်တို့ကို ကျော်တက်၍ အထက်အဇဋာကာသ
၃၆၆
ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်ကွန့်မြူးကြလေသည်။ ထိုအချိန်မှာ အနန္တစကြဝဠာ၌ရှိကြသည့် အနန္တသတ္တဝါ အားလုံးတို့ သည် ရွှေရောင်အဆင်း ဝါဝင်းတောက်ပ၍ နေကြကုန်၏။
အထူးအားဖြင့်.. ပဋ္ဌာန်းတရားတော်ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသည့် ထိုနေ့၌ မြတ်စွာဘုရား၏ ကိုယ်တော်မှ ထွက်ပေါ် ကွန့်မြူးကြသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည် ယနေ့တိုင်အောင်ပင် အနန္တစကြဝဠာ လောကဓာတ်တို့သို့ ဥတုဇရုပ် အဆက်ဆက်အနေအားဖြင့် သွားလျက် ရှိကြကုန်၏။
ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိဝန္ဒနာ ဂါထာများ
ဤအရာ၌ မဟာဝိသုဒ္ဓါရာမ ဆရာတော်ဘုရား ရေးသား ဖွဲ့ဆိုတော်မူအပ်သော “ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိဝန္ဒနာ = ရောင်ခြည်တော်ခြောက်ပါး ဘုရားရှိခိုး” ဂါထာပါဌ်အနက်တို့ကို သုတကာမီပုဂ္ဂိုလ်တို့ အလို့ငှါ ထုတ်ဖော်ရေးသား ပြဆိုဦးအံ့။
၁။ သတ္တသတ္တာဟမဇ္ဈမှိ၊ နာထော ယော သတ္တ သမ္မသိ။
ပတွာ သမန္တပဋ္ဌာနံ၊ ဩကာသံ လဘတေ တဒါ။
နာထော = လူသုံးမျိုးတို့၏ ကိုးစားရာတဆူ ဖြစ်တော်မူသော။ ယော သတ္ထာ = အကြင် မြတ်စွာဘုရား ကိုယ်တော်မြတ်သည်။ သတ္တသတ္တာဟမဇ္ဈမှိ = ပလ် + နိမ် + စင် + ဃ + အ + မု + ရ- ဟု သတ္တာဟခုနစ်လီ နောစာလီဝယ် ချက်လယ်ဗွေချာ ရတနာဃရ သတ္တာဟ၌။ (ဝါ) ပလ္လင်္ကသတ္တာဟ, အနိမိသသတ္တာဟ, စင်္ကမသတ္တာဟ, ရတနာဃရသတ္တာဟ, အဇပါလသတ္တာဟ, မုစလိန္ဒသတ္တာဟ, ရာဇာယတနသတ္တာဟ- ဟူသော သတ္တာဟခုနစ်လီ နောစာလီဝယ် ချက်လယ်ဗွေချာ ရတနာဃရ
၃၆၇
သတ္တာဟ၌။ သတ္တ = ဓမ် + ဝိ + ဓာ + လ + က + ယ + ပဋ္ဌာန်း အဘိဓမ္မာ ခုနစ်ကျမ်းတို့ကို။ (ဝါ) ဓမ္မသင်္ဂဏီ, ဝိဘင်း, ဓာတုကထာ, ပုဂ္ဂလပညတ်, ကထာဝတ္ထု, ယမိုက်, ပဋ္ဌာန်း အဘိဓမ္မာ ခုနစ်ကျမ်းတို့ကို။ သမ္မသိ = ကပ်အလီလီ ဖြည့်ခဲ့ညီသား ပါရမီဘုန်းစည် အတည်တည်ကြောင့် နှိုင်းရှည်မဲ့ရှဲ နက်နဲမွေ့သိမ် တေဇိန်ပြောထု သဗ္ဗညုဖြင့် ရှေးရှုတပ်တပ် သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူလေပြီ။ တဒါ = ထိုသို့ သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော် မူသောအခါ၌။ သမန္တပဋ္ဌာနံ = ယူဇနာပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင် နက်ဝှမ်းဆောင်သား ကျောက်တောင်ပတ်ခွေ သမုဒ်ရေထက် အနေကျယ်ဝှမ်း နည်းစုံဆန်းသော သမန္တပဋ္ဌာန်းကျမ်းကြီးသို့။ ပတွာ = ဉာဏ်ရည်တော်လျောက် အစဉ်ရောက်၍။ ဉာဏံ = ကပ်အလီလီ ဖြည့်ခဲ့ညီသား ပါရမီဘုန်းစည် အတည်တည်ကြောင့် နှိုင်းရှည်မဲ့ရှဲ နက်နဲမွေ့သိမ် တေဇိန်ပြောထု သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်မြတ်သည်။ ဩကာသံ = မြူးထူးကျက်စား ကစားခွင့်ကို။ လဘတေ = ရတော်မူလေ၏။
၂။ ယောဇနာနံ သတာယာမော၊
ပဉ္စ တိမိရပိင်္ဂလော။
ကီဠောကာသံ သမုဒ္ဒေဝ၊
ဂမ္ဘီရေ လဘတေ ယထာ။
ယထာ = ပမာတန္တု အပြိုင်ပြု၍ နှိုင်းရှုစရာ ဥပမာပုံဆို အဘယ်လိုနည်းဟူမူကား။ ယောဇနာနံ = ခုနစ်တောင်တတာ ဝီသာဥသဘ ဂါဝုတသီတိ စတ္တာရိဂါဝါ ယူဇနာတို့၏။ ပဉ္စသတာယာမော = ငါးရာရှည်လျား လွန်ကြီးမားသော။ တိမိရပိင်္ဂလော = တိမိရပိင်္ဂလ အမည်ရသော ငါးကြီးသည်။ ဂမ္ဘီရေ = ယူဇနာပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင် နက်ဝှမ်းဆောင်သော။ သမုဒ္ဒေ၀- သမုဒ္ဒေ ဧ၀ = တောင်ခွေပတ်ချုပ် ရေသမုဒ်၌သာလျှင်။
၃၆၈
ကီဠောကာသံ = မြီးဆံရွှင်ပျယ် စံပယ်ခတ်ကူး မြူးထူးကျက်စား ကစားခွင့်ကို။ လဘတေ ယထာ = ရလေသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ = ထို့အတူ။ ဉာဏံ = ကပ်အလီလီ ဖြည့်ခဲ့ညီသား ပါရမီဘုန်းစည် အတည်တည်ကြောင့် နှိုင်းရှည်မဲ့ရှဲ နက်နဲမွေ့သိမ် တေဇိန်ပြောထု သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်မြတ်သည်။ ဩကာသံ = မြူးထူးကျက်စား ကစားခွင့်ကို။ လဘတေ = ရတော်မူလေ၏။
၃။ သမ္မသန္တဿ တံ ဓမ္မံ၊
တဒါ သတ္ထု သရီရတော။
တံ တံ ဓာဝန္တိ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ၊
လောဟိတာဒိပသီဒနာ။
တဒါ = ထိုသို့ အခွင့်ရတော်မူသော အခါ၌။ တံ ဓမ္မံ = ပရမာဏုမြူ ပုံတူအလား (သိမ်မွေ့နူးညံ့စွာသော) ထိုပဋ္ဌာန်းတရားကို။ သမ္မသန္တဿ = သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသော။ သတ္ထု = ဗြဟ္မာနတ်လူ သုံးဘုံသူကို ကြည်ဖြူရွှင်ပြုံး ရွှေနှလုံးဖြင့် ဆုံးမတော်မူပေတတ်သော မြတ်စွာဘုရား၏။ လောဟိတာဒိပသီဒနာ = သွေးတော်စသည် ကြည်လင်တောက်ပခြင်းကြောင့်။ သရီရတော = ပကတိအတောင် တစ်ဆယ့်ရှစ်တောင်ပေါ် ရွှေကိုယ်တော်မှ။ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ = ညို + ရွှေ + ဖြူ + နီ + မောင်းရီ + ပြိုးပြက် တခဲနက်အား ခြောက်ပါးသော အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်။ တံ တံ ဌာနံ = ဝဲယာရှေ့နောက် အထက်အောက်ဟု ဆိုအပ်သော ထိုထိုအရပ်ဌာနသို့။ ဓာဝန္တိ = ထိုဤမားမား ပြေးသွားတော်မူကြလေကုန်၏။
၄။ နီလာယော နီလဋ္ဌာနေဟိ၊
ပီတောဒါတာ စ လောဟိတာ။
တမှာ တမှာ တု မဉ္ဇေဋ္ဌာ၊
နိက္ခမိံသု ပဘဿရာ။
၃၆၉
နီလဋ္ဌာနေဟိ = ဆံတော် မျက်နက်တော်ဟု ဆိုအပ်သော ညိုရာရာ အရပ်တော်တို့မှ။ နီလာယော = ဝန်းကျင်ပျံဝဲ ဖြန့်မြှောက်ကြဲအပ်သော အောင်မည်းညို ကြာညို မျက်စဉ်းညိုကဲ့သို့လည်းကောင်း, တလျှပ်လျှပ် တငြိမ့်ငြိမ့် တအိမ့်အိမ့် တနွှဲနွှဲ တလွှဲလွှဲခပ်အပ်သော ပတ္တမြားယပ်ညို ပုဆိုးညိုကဲ့သို့၎င်း, ထိုထိုရပ်ခွင် ဝန်းကျင်ပတ်ခွေ မိုးနှင့်မြေကို လွှမ်းအုပ်ညိုစေလျက် မည်းနက်ရောင်တွဲ့ ပြာလဲ့စိမ်းစို ညိုသောအဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်။ နိက္ခမိံသု = ပဋ္ဌာန်းဒေသနာတော်မြတ်ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသည့် နေ့ကစ၍ ယခုည ယခုနေ့တိုင်အောင် အရောင်ရှိန်ရှိန် တထိန်ထိန်နှင့် အိမ်လုံး တောင်လုံးခန့် ပမာဏ ကြွကြွဝင်းဝင်း ထွန်းလင်း တောက်ပလျက် ထွက်ခွာဝေးခြား ပြေးသွားတော်မူကြလေကုန်ပြီ။
ပီတဋ္ဌာနေဟိ = ရွှန်းအိကိုယ်ရည် ဝါရွှေရာအရပ်တော်တို့မှ။ ပီတာ = ပတ်လည်ဝန်းကျင် ရွှေရည်ယဉ်ဆမ်း ရွှေပုဆိုး ဖြန့်လှမ်းသကဲ့သို့၎င်း, ကျီကျူမှုန့်ရွှေဝါ မြင်းသီလာဆေးဒန်း ပွင့်မဟာလှေခါးပန်းတို့သည် ကောင်းကင်ပြည့် ပြွမ်းသကဲ့သို့၎င်း ဖုံးလွှမ်းမိုးကာ ဆယ်မျက်နှာရပ်ခွင်ကို ဝါလွင် ထိန်လင်းစေလျက် ဝါဝင်းထိန်ပြေ ရွှေသောအဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်။ နိက္ခမိံသု = ပဋ္ဌာန်းဒေသနာတော်မြတ်ကို သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော်မူသည့် နေ့ကစ၍ ယခုည ယခုနေ့တိုင်အောင် အရောင်ရှိန်ရှိန် တထိန်ထိန်နှင့် အိမ်လုံး တောင်လုံးခန့် ပမာဏ ကြွကြွဝင်းဝင်း ထွန်းလင်းတောက်ပလျက် ထွက်ခွါဝေးခြား ပြေးသွားတော်မူကြလေကုန်ပြီ။
ဩဒါတဋ္ဌာနေဟိ = အရိုးတော် သွားတော် မျက်ဖြူတော်ဟု ဆိုအပ်သော ဖြူရာရာအရပ်တော်တို့မှ။ ဩဒါတာ = ပတ်လည်ဝန်းကျင် ငွေအိုးမှ သွန်အပ်သော
၃၇၀
နို့ရည်အယဉ် ကောင်းကင်ပြည့်ငွေဗိတာန် ဝေဟာသံတိမ်မြင့်က တဝင့်ဝင့် တနွှဲနွှဲ တလွှဲလွှဲခပ်အပ်သော ငွေပြားယပ် ငွေစံပယ် သင်းခွေနွယ်ကြာဖြူ မြတ်လေးဖြူကြက်ရုံးတို့ အုပ်ဖုံးကာ ယှက်ထွေးသကဲ့သို့ ဖြူဖွေးသပ္ပါယ် စင်ကြယ်သန့်ရှင်းသော အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်။ နိက္ခမိံသု = ပဋ္ဌာန်း ဒေသနာတော်မြတ်ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသည့် နေ့ကစ၍ ယခုည ယခုနေ့တိုင်အောင် အရောင်ရှိန်ရှိန် တထိန်ထိန်နှင့် အိမ်လုံးတောင်လုံးခန့် ပမာဏ ကြွကြွဝင်းဝင်း ထွန်းလင်းတောက်ပလျက် ထွက်ခွာဝေးခြား ပြေးသွားတော်မူကြလေကုန်ပြီ။
လောဟိတဋ္ဌာနေဟိ = မျက်စိသားသွေး နီတွေးရာအရပ်တော်တို့မှ။ လောဟိတာ = ဆုန်းမှုန့်တပ်စွဲ ရဲသောချိပ်ရည် ကမ္ပလာနီမြန်း လယ်ခေါင်ရမ်းမိုးစွေ ပန်းကသစ်အနေလို ရေမြေရော ကောင်းကင်ပါ အာကာသအဇဋာမှာ တိမ်မိလ္လာယှက်ပြေးသကဲ့သို့ နီတွေးထိန်ကျင် လွင်သောအဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်။ နိက္ခမိံသု = ပဋ္ဌာန်းဒေသနာတော်မြတ်ကို သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော်မူသည့် နေ့ကစ၍ ယခုည ယခုနေ့တိုင်အောင် အရောင်ရှိန်ရှိန် တထိန်ထိန်နှင့် အိမ်လုံး တောင်လုံးခန့် ပမာဏ ကြွကြွဝင်းဝင်း ထွန်းလင်းတောက်ပလျက် ထွက်ခွာဝေးခြား ပြေးသွားတော်မူကြလေကုန်ပြီ။
တု = ထိုမှတစ်ပါးကုန်သော။ မဉ္ဇေဋ္ဌာ = မည်းနီညိုလောင်း ရောယှက်ပေါင်းသဖြင့် မှောင်းမှဲ့မှိုင်းအုံ မှုန်ရည်သော အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်လည်းကောင်း။ ပဘဿရာ = လကဆုန်ခါ အဇဋာပြင်ကျယ် ကောင်းကင်လယ်က လျှပ်နှယ်ယှက်ကူး ပိုးရေမြူးစံ မီးပေါက်လျှံကဲ့သို့ ဝဲပျံတက်သက် ပြိုးပြိုးပြက်သောအားဖြင့် တခဲနက် အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်လည်းကောင်း။ တမှာ တမှာ သရီရပဒေသာ = ဤသို့သောဓာတ် ဤအရပ်ဟု
၃၇၁
မသတ်မှတ်နိုင် ထွန်းပြိုင်ရွှန်းစို ထိုထိုကိုယ်တော် အစိတ်မှ။ နိက္ခမိံသု = ပဋ္ဌာန်းဒေသနာတော်မြတ်ကို သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော်မူသည့် နေ့ကစ၍ ယခုည ယခုနေ့တိုင်အောင် အရောင်ရှိန်ရှိန် တထိန်ထိန်နှင့် အိမ်လုံး တောင်လုံးခန့် ပမာဏ ကြွကြွဝင်းဝင်း ထွန်းလင်းတောက်ပလျက် ထွက်ခွာဝေးခြား ပြေးသွားတော်မူကြလေကုန်ပြီ။
၅။ ဧဝံ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိယော၊
ဧတာ ယာဝဇ္ဇဝါသရာ။
သဗ္ဗာ ဒိသာ ဝိဓာဝန္တိ၊
ပဘာ နဿန္တိ တတ္ထိကာ။
ဧဝံ = ဤသို့။ ဧတာ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိယော = ညို + ရွှေ + ဖြူ + နီ + မောင်းရီ + ပြိုးပြက် တခဲနက်အားဖြင့် ထိုခြောက်ပါးသော အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော်တို့သည်။ ယာဝဇ္ဇဝါသရာ = သာသနာတော်ရောင် ထွန်းပြောင်ထိန်လက် ယနေ့ထက်တိုင်အောင်။ သဗ္ဗာ ဒိသာ = ဝန်းကျင်ပတ်ခြုံ လုံးစုံနှံ့စပ် အရပ်ဒိသာ ဆယ်မျက်နှာတို့သို့။ ဝိဓာဝန္တိ = ထိုဤမားမား ပြေးသွားကြလေကုန်ပြီ။ တတ္ထိကာ = ရောင်ခြည်တော်ခြောက် အစဉ်လျှောက်၍ ရောက်လေရာရာ ပဒေသာပင် ဥယျာဉ်ဗိမာန် အစရှိသော ထိုထိုအရပ်၌ ဖြစ်ကုန်သော။ ပဘာ = လက်ဆယ်ချောင်းဖြင့် သောင်းစက္ကဝါ ထွန်းနိုင်ပါသား ဗြဟ္မာနတ်မင်း စသည်တို့၏ ကိုယ်ရောင် ဘုန်းရောင် အစရှိသော အရောင်တို့သည်။ နဿန္တိ = တေဇိန်ပယ်ရှင်း မထွန်းလင်းနိုင်သည်ဖြစ်၍ ကွယ်ကင်း ပြေပျောက်ကြရလေကုန်၏။
၆။ ဣတိ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိတ္တာ၊
အင်္ဂီရသောတိ နာမသော။
လောကေ ပတ္ထဋဂုဏံ တံ၊
ဝန္ဒေ ဗုဒ္ဓံ နမဿိယံ။
၃၇၂
ဣတိ- ဧဝံ ယထာဝုတ္တနယေန = အကြင် အကြင် ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းဖြင့်။ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိတ္တာ = ခြောက်ပါးသော အဆင်းရှိသော ရောင်ခြည်တော် ရှိတော်မူသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ နာမသော = လွန်ကဲထူးမြတ် ဂုဏ်သကတ်ကြောင့် ရတော်မူအပ်သော အတ္ထာနုဂတာ အမည်တော်အားဖြင့်။ အင်္ဂီရသောတိ = အင်္ဂီရသဟူ၍။ လောကေ = လောကသုံးရပ် ဘုံသုံးထပ်၌။ ပတ္ထဋဂုဏံ = ကျေညာအောက်ထက် ပြန့်တက်ကျော်စောသော ကျေးဇူးတော် ဂုဏ်တော်တို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူထသော။ နမဿိယံ = တလောကလုံး ညွတ်ရုံးဖြန့်မိုး ရှိခိုးပူဇော်ခြင်းငှာ ထိုက်တော်မူပေထသော။ တံ ဗုဒ္ဓံ = သစ္စာလေးပါး မြတ်တရားကို ပတ္တမြားမျက်ရှင် လက်ဝယ်တင်သို့ ထင်ထင်ကြီး သိတော်မူပါပေသော လောကထွတ်ထား ထိုမြတ်စွာဘုရားကို။ အဟံ = တရားဉာဏ်ဝင် ရှုဆင်ခြင်မူ မစင်မကြယ် ရွံဖွယ်လုံးလုံး သုံးဆယ့်နှစ်၀ ကောဋ္ဌာသကို ကာယသမုတ် အကျွန်ုပ်သည်။ ဝန္ဒေ- ဝန္ဒာမိ = သက်တော်ရှိစဉ် သုံးလူ့ရှင်ကို ထင်ထင်မှန်းရည် ယုံကြည်ကြိမ်ကြိမ် သဒ္ဓါရှိန်ဖြင့် ဦးနှိမ်ညွတ်ကာ လက်အုပ်မိုး၍ ရှိခိုးပါ၏ မြတ်စွာဘုရား။
ပဋ္ဌာန်းတရားတော်သည် ကောင်းကင်ကဲ့သို့ နည်းပေါင်း အနန္တနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ မြေကြီးအထုပမာ ပြန့်ကျယ်လှစွာ၏၊ သမုဒြာရေထုပမာ နက်နဲလှစွာ၏၊ ထိုသို့ပင် ဖြစ်သော်လည်း သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်၏အလား ကြီးမားလျင်မြန်လှစွာသောကြောင့် ခုနစ်ရက်ဖြင့်ပင် သုံးသပ်ဆင်ခြင်ခြင်းကိစ္စ ပြီးဆုံးလေသည်။ ထိုသို့ တရားရတနာကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး နေတော်မူရာအရပ်သည် ရတနာဃရစေတီဟူ၍ မည်တွင်လေသည်။
(၅) အဇပါလသတ္တာဟ
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် မဟာဗောဓိပင်၏ အနီး၌ပင် လေးသတ္တာဟ (= ၂၈-ရက်)တို့ကို ကုန်လွန်စေပြီးနောက်
၃၇၃
ပဉ္စမသတ္တာဟသို့ ရောက်သောအခါ မဟာဗောဓိပင်မှ အရှေ့အရပ်၌ တည်ရှိသော အဇပါလ ညောင်ပင်ရင်းသို့ ကြွရောက်တော်မူပြီးလျှင် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး တရားကိုဆင်ခြင်ကာ ဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားကာဖြင့် အဇပါလညောင်ပင်ရင်း၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသည်။ (ထိုညောင်ပင်ရိပ်သို့ ဆိတ်ကျောင်းသားများ လာရောက်နေထိုင်မှု များသောကြောင့် အဇပါလညောင်ပင်ဟူ၍ တွင်လေသည်။ အဇပါလ = ဆိတ်ကျောင်းသားတို့ အရိပ်ခိုနားနေရာ + နိဂြောဓ = ညောင်ပင်။)
ထိုအခါ အမျိုးအမည်အားဖြင့် မထင်ရှားသည့် တဟုန်းဟုန်း မာန်မူခြင်းသဘောရှိသော ပုဏ္ဏားတယောက်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားနှင့် နှစ်လိုဝမ်းမြောက်ဖွယ်စကားကို ပြောကြားလေ၏၊ နှစ်လိုဝမ်းမြောက်ဖွယ်ရှိ၍ အသက်ထက်ဆုံး အောက်မေ့ထိုက်သော စကားကို ပြောကြား ပြီးဆုံးစေပြီးနောက် သင့်လျောက်ပတ်ရာအရပ်၌ ရပ်တည်နေပြီးလျှင် ထို (ဟုံဟုင်္က)ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားကို-
“အရှင်ဂေါတမ.. လောက၌ အဘယ်မျှသော တရားဖြင့် ဗြာဟ္မဏခေါ် သူမြတ်စင်စစ် ဖြစ်နိုင်ပါသနည်း၊ သူမြတ်ဖြစ်အောင် ပြုတတ်သော တရားများကား အဘယ်တရားများ ဖြစ်ပါသနည်း”-
ဟူသော အမေးစကားကို လျှောက်ထား မေးမြန်းလေ၏။
ဤ၌ ထို (ဟုံဟုင်္က)ပုဏ္ဏားအား မြတ်စွာဘုရားသည် တရားနာခံပြု၍ တရားဟောစေကာမူ သစ္စာလေးပါးတရားကို ထိုးထွင်း၍ သိမည်မဟုတ်။ မှန်၏.. ဓမ္မစကြာတရားကို မဟောမီ မြတ်စွာဘုရား ရွတ်ဆိုဟောကြားအပ်သော တရားဂါထာကို ကြားနာရသော သူတို့အား တပုဿ, ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်တို့အား သရဏဂုံပေးခြင်းမျိုးကဲ့သို့ပင် ဝါသနာဘာဂိယမျှသာ အကျိုးရနိုင်သည်။ သစ္စာလေးပါးတရားကို ထိုးထွင်းသိမြင်ကာ မဂ်ဖိုလ်ပေါက် မရောက်နိုင်ချေ။ ယင်းသို့ဖြစ်ခြင်းမှာ ဓမ္မတာပင်ဖြစ်သည်။
၃၇၄
(သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ ၃၊ မျက်နှာ ၁၄၈-မှ။) ထိုသို့ ထို(ဟုံဟုင်္က)ပုဏ္ဏားမှာ တရားဒေသနာ၏ တည်ရာမဟုတ် (= သစ္စာလေးပါးတရား သိမြင်မည့်သူ မဟုတ်)သဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် (ဟုံဟုင်္က)ပုဏ္ဏားကို တရားနာခံအရာ ထားတော်မမူ၊ ထိုပုဏ္ဏားမေးလျှောက်သည့် အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို သိရှိတော်မူကာ ဤဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်တော်မူလေသည်-
ယော ဗြာဟ္မဏော ဗာဟိတပါပဓမ္မော၊
နိဟုံဟုင်္ကော နိက္ကသာဝေါ ယတတ္တော။
ဝေဒန္တဂူ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော၊
ဓမ္မေန သော ဗြဟ္မဝါဒံ ဝဒေယျ။
ယဿုဿဒါ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။
ယော ဗြာဟ္မဏာ = အကြင် ဗြာဟ္မဏခေါ်တွင် ရဟန္တာ အရှင်သူမြတ်သည်။ ဗာဟိတပါပဓမ္မော = မကောင်းမှု ဟူသမျှကို အပပြုပြီး ဖြစ်တော်မူ၏။ နိဟုံဟုင်္ကော = တဟုန်းဟုန်း မာန်မူခြင်းမှလည်း ကင်းစင်ပေ၏။ နိက္ကသာဝေါ = ကိလေသာမည် ဖန်ရည်စိုစွတ်ခြင်းမှလည်း ကင်းရှင်း၏။ ယတတ္တော = ဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်းကြိုးကုတ် အားထုတ်သော စိတ်လည်း ရှိတော်မူ၏။ (ဝါ) ယတတ္တော = သီလသံဝရဖြင့် စောင့်ထိန်းအပ်သော နှလုံးလည်း ရှိတော်မူ၏။ ဝေဒန္တဂူ = မဂ်ဉာဏ်လေးပါးတို့ဖြင့် သင်္ခါရတရားတို့၏ ဆုံးရာဧကန် စင်စစ်မှန်သော နိဗ္ဗာန်ထုတ်ချောက် မျက်မှောက်ပြုသောအားဖြင့် ရောက်တော်မူ၏။ (ဝါ) မဂ်ဉာဏ်လေးပါးတို့၏ အဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့လည်း ရောက်တော်မူ၏။ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော = နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း ကောင်းမြတ်သော မဂ်အကျင့်ကို ကျင့်သုံးတော်မူပြီး ဖြစ်တော်မူ၏။ ယဿ = အကြင်ရဟန္တာသခင် အရှင်သူမြတ်၏ (သန္တာန်၌)။ လောကေ = ဖြစ်လျှင်ပျက်ရ အလုံးစုံသော လောက၌။ (ဝါ) လောကတွင်။ ကုဟိဉ္စိ = ရောက်ဆိုက်တွေ့ကြုံ တစုံတခုသော အာရုံ၌မျှ။ ဥဿဒါ = ရာဂတရား ဖြစ်ပွါးထူခြင်း
၃၇၅
ရာဂုဿဒ, ဒေါသတရား ဖြစ်ပွါးထူပြောခြင်း ဒေါသုဿဒ, မောဟတရား ဖြစ်ပွါးထူပြောခြင်း မောဟုဿဒ, မာနတရား ဖြစ်ပွါးထူပြောခြင်း မာနုဿဒ, ဒိဋ္ဌိတရား ဖြစ်ပွါးထူပြောခြင်း ဒိဋ္ဌုဿဒ- ဤဥဿဒငါးမျိုး တရားဆိုးတို့သည်။ နတ္ထိ = တစိုးတစိ မရှိကြကုန်။ သော ဗြာဟ္မဏော = ထိုဗြာဟ္မဏခေါ်တွင် ရဟန္တာအရှင်သူမြတ်သည်။ ဓမ္မေန = မဖောက်မပြန် သင့်မြတ်လျော်ကန်သော အကြောင်းမှန်ဖြင့်။ ဗြဟ္မဝါဒံ = ငါကားဗြာဟ္မဏ မှန်မောလှဟု မြွက်ဟထင်လင်း ပြောဆိုခြင်းကို။ ဝဒေယျ = မရွံ့မကြောက် ရဲရဲတောက် ပြောဆိုရာ၏။
မာရ်နတ်မင်း လက်လျှော့ အရှုံးပေးခြင်း
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားသခင် အဇပါလညောင်ပင်ရင်း၌ နေတော်မူသောအခါ မာရ်နတ်မင်းသည် ခုနစ်နှစ်ကြာ အပြစ်တင်ရန် အခွင့်အပေါက်ကို ရှာကြံလျက် မြတ်စွာဘုရားနောက်သို့ တကောက်ကောက် လိုက်ခဲ့ပါသော်လည်း အပြစ်တင်ရန် အမှုအပေါက်ကို အဏုမြူလောက်မျှပင် မရရှိခဲ့ရကား ဘုရားထံမှောက် သွားရောက်ပြီးလျှင်-
“အိုရဟန်းဂေါတမ.. သောကတရား လွှမ်းမိုး နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ဤတောအရပ်ဝယ် ကြံမှိုင်၍ နေဘိသလော၊ သင်သည် အရာအထောင်သောဥစ္စာကို ရှုံးခဲ့လေသလော၊ သို့မဟုတ် အရာအထောင်သော ဥစ္စာကိုတည်း
၃၇၆
တောင့်တကာ ကြံမှိုင်၍ နေဘိသလော၊ သို့မဟုတ် မြို့ရွာအတွင်း လွန်လွန်မင်းမင်း အကုသိုလ်မှု ပြုခဲ့မိသဖြင့် သူတပါးတို့၏မျက်နှာကို မကြည့်ဝံ့ပဲ ဤတောထဲ၌ လာရောက်ကာ ကြံမှိုင်၍ နေဘိသလော၊ အဘယ့်ကြောင့် လူအများနှင့် မိတ်ဆွေဖွဲ့မှုကို မပြုဘိသနည်း။ သင့်မှာ တစုံတယောက်နှင့်မျှ မေတ္တာနှီးရင်း မိတ်ဖွဲ့ခြင်း အလျှင်းမရှိပါတကား”–
ဟု မြတ်စွာဘုရားကို ဂါထာဖြင့် လျှောက်ထား ပြောကြားလေသည်။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားက-
ဟု ဖြေကြားသောအခါ မာရ်နတ်မင်းသည် တဖန်ထပ်၍-
ဟု ပြောဆိုပြန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားက-
၃၇၇
“အို မာရ်နတ်.. ငါဘုရားမှာ ရွှေငွေစသော အသုံးအဆောင် သင်္ကန်းစသော ပစ္စည်းလေးရပ်တို့၌ ဥစ္စာဟူ၍ တွယ်တာတပ်မက်ခြင်း အလျှင်းမရှိ၊ ငါဘုရားကား အခြားသူများကဲ့သို့ ငါ့ဥစ္စာဟူ၍ ပြောဆိုသူမဟုတ်ချေ။ အို မာရ်နတ်.. ငါဘုရားကို သင်သည် ဤသို့ထူးချွန် ပုဂ္ဂိုလ်မွန်ဟူ၍ မှတ်ယူဘိလော့၊ ဘဝသုံးပါးကို ငါဘုရား စွန့်ပယ်ပြီးဖြစ်ရကား သင်၏နယ်ပယ်ဖြစ်သည့် ဘဝသုံးပါး, ယောနိလေးပါး, ဂတိငါးပါး, ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ခုနစ်ပါး, သတ္တာဝါသ ကိုးပါးတို့၌ ငါဘုရား၏ သွားရာလမ်းကြောင်းကို သင် မြင်ရလိမ့်မည်မဟုတ်”–
ဟု မိန့်တော်မူသောအခါ မာရ်နတ်မင်းသည် တဖန်ထပ်၍-
ဟု ပြောဆို အညွန့်တက်ပြန်လေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားက-
ဟု မိန့်ဆိုတော်မူလေရာ မာရ်နတ်မင်းသည် ရွာသူသားငယ်တို့ ရိုက်ချိုးသဖြင့် တက်မ (= လက်မ)ကျိုးသော ပုဇွန်ပမာ ကြံရာမရ ဖြစ်ရှိပြီးလျှင်-
၃၇၈
မေဒဝဏ္ဏဉ္စ ပါသာဏံ၊ ဝါယသော အနုပရိယဂါ။
အပေတ္ထ မုဒုံ ဝိန္ဒေမ၊ အပိ အဿာဒနာ သိယာ။
အလဒ္ဓါ တတ္ထ အဿာဒံ၊ ဝါယသေတ္တော အပက္ကမေ။
ကာကော၀ သေလမာသဇ္ဇ၊ နိဗ္ဗိဇ္ဇာပေမ ဂေါတမ။
ဂေါတမ = ဂေါတမအမည်ရှိသော မဟာသမ္မတမင်း၏ အနွယ်ဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား..။ (ယထာ = ဥပမာဆိုသည် ရှိသော်ကား။) ဧတ္ထ = ဤအိအိရွဲရွဲ သားဆီခဲကြီး၌။ မုဒုံ = မွမွရွရွ နူးညံ့လှသော မံသဆိမ့်အီ အသားဆီကို။ အပိ ဝိန္ဒေမ = ရကုန်ငြားအံ့လည်း မသိ။ (ဝါ) ရကုန်မည်စင်စစ်တည်း။ အဿာဒနာ = ကြောခြင်စိမ့်စိမ့် ကိုယ်လုံးအိမ့်မျှ ချိုဆိမ့်လှစွာ အရသာဖြင့် သာယာမူးမေ့ လျှာအတွေ့သည်။ အပိ သိယာ = ဖြစ်ငြားအံ့လည်းမသိ။ (ဝါ) ဖြစ်မည်စင်စစ်တည်း။ (ဣတိ = ဤသို့အကြံ ဥပါဒါန်ဖြင့်။) ဝါယသော = ကျီးမိုက်သည်။ မေဒဝဏ္ဏဉ္စ = အဆီခဲအသွေးအဆင်း ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော။ ပါသာဏံ = ကျောက်လုံးကြီးကို။ အနုပရိယဂါ = အဋ္ဌဒိသာ ရှစ်မျက်နှာ၌ ချာချာလည်ပတ် ဝန်းဝိုင်းလတ်၍ အငတ်အားကြီး နှုတ်သီးအားကိုး ဆိတ်ဆွထိုးလေ၏။
သော ဝါယသော = ထိုကျီးမိုက်သည်။ တတ္ထ = ထိုကျောက်လုံးကြီး၌။ အဿာဒံ = သာယာကောင်းမြေ့ လျှာအတွေ့ကို။ အလဒ္ဓါ = မရသည်ဖြစ်၍။ ဧတ္တော = ထိုကျောက်လုံးကြီးမှ။ အပက္ကမေ = ရှောင်ခွါဆုတ်ရှဲ ဖယ်လွှဲရလေ၏။ သော ကာကော = ထိုကျီးမိုက်သည်။ တံ သေလံ = အဆီခဲလို ရွှန်းရွှန်းစိုသော ထိုကျောက်လုံးကို။ အာသဇ္ဇ = ထိုးဆိတ်ထိပါး၍။ နိဗ္ဗိဇ္ဇတိ ဣ၀ = ရသာအငွေ့ မြူတစေ့မျှ မတွေ့လေပဲ အပန်းသဲ၍ ဖယ်လွှဲရလေဘိ၏သို့။ မယမ္ပိ = အကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း။
၃၇၉
ဟူသော ဤနိဗ္ဗေဇနီယ (= လက်လျှော့ညှိုးချုံး အရှုံးပေးသော) နှစ်ဂါထာတို့ကို ရွတ်ဆိုလေ၏။
မာရ်နတ်မင်းသမီးတို့ လာရောက်ဖြားယောင်းခြင်း
ထို့နောက် မာရ်နတ်မင်းသည် “ငါကား အပြစ်တင်ရန် အခွင့်အပေါက်ကို ရှာကြံလျက် ဤမျှလောက် ကာလပတ်လုံး နောက်ယံတွယ်တာ လိုက်ခဲ့ပါသော်လည်း ဤသိဒ္ဓတ္ထမင်းသား၏ အပြစ်ပြုဖွယ် စဉ်းငယ်လောက်မျှ ချွတ်ချော်တိမ်းပါးသော အချက်များကို မတွေ့မမြင်ရချေ။ ယခုအခါ၌ကား ဤသိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် ငါ၏ အလိုနိုင်ငံ ဘုံသုံးတန်ကို တော်လှန်လွန်မြောက် သွားခဲ့လေပြီ”ဟု တွေးတောပူပန် ကြံစည်ပြီးလျှင် အလွန်ပင် နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်ရှိရကား မြတ်စွာဘုရားနှင့် မနီးမဝေးသော လမ်းမကြီး၌ ကြံတွေးငေးမှိုင် တယောက်တည်း ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်ပြီးနောက် တဆယ့်ခြောက်ပါးသော အကြောင်းများကို အဖန်ဖန် စိတ်ကူးပြီး မြေကြီးမှာ တဆယ့်ခြောက်ကြောင်းသော အရေးတို့ကို ရေးခြစ်ဆွဲငင်ကာ နေလေ၏။ တဆယ့်ခြောက်ကြောင်းသော အရေးတို့ကား-
(၁) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က ဒါနပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ပဌမ အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၂) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သီလပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ၊
၃၈၀
ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ဒုတိယ အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၃) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က နေက္ခမ္မပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် တတိယ အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၄) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က ပညာပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် စတုတ္ထ အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၅) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က ဝီရိယပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ၊ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ပဉ္စမ အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၆) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က ခန္တီပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ၊ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ခြောက်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၇) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သစ္စာပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ
၃၈၁
ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ခုနစ်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၈) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က အဓိဋ္ဌာနပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ရှစ်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၉) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က မေတ္တာပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ကိုးခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၀) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က ဥပေက္ခာပါရမီကို မဖြည့်ကျင့် ဆည်းပူးခဲ့မိချေ၊ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ဆယ်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၁) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တိဉာဏ်ကို ရရန်အကြောင်း ကောင်းမှုဆယ်လီ ပါရမီတို့ကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ဆယ့်တစ်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၂) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော
၃၈၂
အာသယာနုသယဉာဏ်ကို ရရန်အကြောင်း ကောင်းမှုဆယ်လီ ပါရမီတို့ကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ၊ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ဆယ့်နှစ်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၃) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော မဟာကရုဏာ သမာပတ္တိဉာဏ်ကို ရရန်အကြောင်း ကောင်းမှုဆယ်လီ ပါရမီတို့ကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် ဆယ့်သုံးခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၄) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော ယမကပါဋိဟာရိယဉာဏ်ကို ရရန်အကြောင်း ကောင်းမှုဆယ်လီ ပါရမီတို့ကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ၊ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် တဆယ့်လေးခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၅) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော အနာဝရဏဉာဏ်ကို ရရန်အကြောင်း ကောင်းမှုဆယ်လီ ပါရမီတို့ကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် တဆယ့်ငါးခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
(၁၆) “ငါသည် ဤသိဒ္ဓတ်မင်းသားကဲ့သို့ ရှေးရှေးဘဝတို့က သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော
၃၈၃
သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ရရန်အကြောင်း ကောင်းမှုဆယ်လီ ပါရမီတို့ကို မဖြည့်ကျင့် မဆည်းပူးခဲ့မိချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဤအလောင်းမင်းသားနှင့် တူတန်ညီမျှသူ ငါမဖြစ်နိုင်”ဟု စိတ်ကူးလျက် တဆယ့်ခြောက်ခုမြောက် အကြောင်းအရေးကို ရေးခြစ် ဆွဲငင်လေ၏။
ထိုအခါ တဏှာ, အရတိ, ရဂါ အမည်ရှိကြသော မာရ်နတ်မင်း၏ သမီးသုံးယောက်တို့သည် “ငါတို့၏ဖခင် (မာရ်နတ်မင်း)ကို မတွေ့မမြင်ရချေ၊ ယခုအခါ ငါတို့ဖခင်သည် အဘယ်အရပ်မှာ ရှိလေသနည်း”ဟု ကြည့်ရှုကြကုန်လတ်သော် နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ရောက်၍ မြေပေါ်မှာ ရေးခြစ်လျက် ကြံတွေးငေးမှိုင် ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်နေသော မာရ်နတ်မင်းကို မြင်ကြသဖြင့် ဖခင် မာရ်နတ်မင်းထံသို့ လျင်မြန်စွာ ချဉ်းကပ် ရောက်လာကြပြီးလျှင် “ဖခင်.. အဘယ့်ကြောင့် နှလုံးမသာယာပဲ ဆင်းဆင်းရဲရဲ ဖြစ်နေရပါသနည်း”ဟု မေးမြန်းကြကုန်၏။ မာရ်နတ်မင်းက “ချစ်သမီးတို့.. ဤရဟန်းကြီးဂေါတမသည် ငါဖခင်၏ အလိုနိုင်ငံ ဘဝသုံးတန်ကို တော်လှန်လွန်မြောက် သွားခဲ့လေပြီ၊ ဤမျှလောက် ခုနစ်နှစ်ကြာ ကာလပတ်လုံး အပြစ်တင်ရန် အခွင့်အပေါက်ကို တကောက်ကောက် လိုက်လံကြည့်ရှုပါသော်လည်း ထိုရဟန်းကြီးဂေါတမ၏ အမှုယွင်းဖောက် အပြစ်တင်ရန် အခွင့်အပေါက်ကို အဏုမြူလောက်မျှ မတွေ့ရချေ။ ထို့ကြောင့်ပင်လျှင် ငါဖခင်သည် နှလုံးမသာယာပဲ ငြိုငြင်ဆင်းကာ နေရ၏”ဟု သမီးသုံးယောက်တို့အား ပြောကြားလေသော် “ဖခင် ယင်းသို့ဖြစ်လျှင် ဘာတခုကိုမျှ ကြောင့်ကြ စိုးရိမ်တော်မမူပါလင့်၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုရဟန်းကြီးဂေါတမကို မိမိ၏အလိုသို့ လိုက်ပါအောင် ဖြားယောင်းသွေးဆောင်၍ ဖခင်ထံမှောက် ရောက်အောင် ခေါ်ဆောင်ခဲ့ကြပါမည်”ဟု သမီးသုံးယောက်တို့က ပြောဆိုကြပြန်၏။
ထိုအခါ မာရ်နတ်မင်းက “ ချစ်သမီးတို့.. ဤရဟန်းကြီးဂေါတမကို လောက၌ မည်သူတဦးတယောက်မျှ မိမိ၏ အလိုအကြိုက်သို့
၃၈၄
လိုက်ပါလာအောင် ဖြားယောင်းသွေးဆောင်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်မည်မဟုတ်ချေ။ ဤရဟန်းကြီးဂေါတမသည် မတုန်မလှုပ် မြဲမြံခိုင်ခံ့သော အစလသဒ္ဓါ၌ တည်သူဖြစ်ပေသည်”ဟု ပြောဆိုလတ်သော် သမီးသုံးယောက်တို့က “ဖခင်.. အကျွန်ုပ်တို့သည် မိန်းမများဖြစ်ကြပါသည်၊ ယခုပင်လျှင် ထိုရဟန်းကြီးဂေါတမကို ရာဂကျော့ကွင်း စသည်ဖြင့် တုတ်နှောင်ဖွဲ့ချည်၍ အလျင်အမြန် ဖခင်ထံသို့ ခေါ်ဆောင်ခဲ့ကြပါကုန်အံ့၊ သို့အတွက် သင်ဖခင် စိတ်ပျက်ပူပင်ကာ မနေပါလင့်”ဟု ပြောဆိုကြပြီးနောက် နတ်သမီး သုံးယောက်တို့သည် ဘုရားထံမှောက် သွားရောက်ကြပြီးလျှင် “အရှင်ရဟန်း.. အရှင်မြတ်၏ ခြေရင်း၌ ဝပ်စင်းတုပ်ကွ နေထိုင်ကြပြီးလျှင် လိုသမျှ အာရုံကိုပေး၍ လုပ်ကျွေး ပြုစုကြပါရစေ”ဟု ဖြားယောင်းစကား ပြောကြား ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုမာရ်နတ်မင်းသမီး သုံးယောက်တို့ ပြောဆိုသော စကားကို နှလုံးသွင်းမှု မပြုသည့်ပြင် မျက်စိတော်ကိုပင် ဖွင့်၍မကြည့်ပဲ ဖလသမာပတ်ကို ၀င်စားကာ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို ခံစားလျက် နေတော်မူ၏။
တဖန် မာရ်နတ်သမီး သုံးယောက်တို့သည် “ယောက်ျားတို့၏ အလိုဆန္ဒမှာ အမျိုးမျိုး ရှိကြ၏။ အချို့သော ယောက်ျားတို့သည် ကုမာရီနွယ် ပျိုရွယ်သူတို့၌ ချစ်ခင်ကြကုန်၏။ အချို့သော ယောက်ျားတို့သည် ပဌမအရွယ်သို့ ရောက်ရှိတည်နေသော မိန်းမတို့၌ ချစ်ခင်တပ်မက် နှစ်သက်ကြကုန်၏။ အချို့သော ယောက်ျားတို့သည် မဇ္ဈိမအရွယ်သို့ ရောက်ရှိတည်နေသော မိန်းမတို့၌ ချစ်ခင်တပ်မက် နှစ်သက်ကြကုန်၏။ သို့ဖြစ်၍ ငါတို့သည် အမျိုးမျိုးအစားစားသော အရွယ်အဆင်းတို့ဖြင့် ဤရဟန်းကြီးကို ဖြားယောင်းသွေးဆောင်ကြကုန်စို့”ဟု အချင်းချင်း ပြောဆိုတိုင်ပင်ပြီးနောက် တယောက်တယောက်လျှင် တရာစီ တရာစီ (၁) ကုမာရီနွယ် ပျိုရွယ်သူ မိန်းမများအသွင် (၂) သားမဖွားသေးသော မိန်းမများအသွင် (၃) တကြိမ်သားဖွားပြီးသော မိန်းမများအသွင် (၄) နှစ်ကြိမ် သားဖွားပြီးသော မိန်းမများအသွင်
၃၈၅
(၅) မိန်းမလတ်များအသွင် (၆) မိန်းမကြီးများအသွင် အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ လှပတင့်တယ် ချစ်ခင်ဖွယ်ဖြစ်အောင် ဖန်ဆင်းကြပြီးလျှင် ခြောက်ကြိမ်တိုင်တိုင် မြတ်စွာဘုရားထံမှောက်သို့ သွားရောက် ချဉ်းကပ်ကြကုန်လျက် ရှေးနည်းအတူ “အရှင်ရဟန်း.. အရှင်မြတ်၏ခြေရင်း၌ ဝပ်စင်းတုပ်ကွ နေထိုင်ကြပြီးလျှင် လိုသမျှအာရုံကိုပေး၍ လုပ်ကျွေး ပြုစုကြပါရစေ”ဟု ဖြားယောင်းစကား ပြောကြားကြသောအခါလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ရှေးနည်းအတူ ထိုမာရ်နတ်မင်းသမီး သုံးယောက်တို့ ပြောဆိုသော စကားကို နှလုံးသွင်းမှု မပြုသည့်ပြင် မျက်စိတော်ကိုပင် ဖွင့်၍မကြည့်ပဲ ဖလသမာပတ်ကို ၀င်စားကာ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို ခံစားလျက်သာ နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် “နတ်သမီးတို့.. ဖဲသွားကြကုန်လော့၊ သင်တို့သည် အဘယ်အကျိုးကို မြင်၍ ဤကဲ့သို့ အလိုပါကြောင်း ဖြားယောင်း သွေးဆောင်မှုကို ပြုလုပ်အားထုတ်ကြကုန်ဘိသနည်း၊ ဤအမှုမျိုးကို ရာဂ, ဒေါသ, မောဟ မကင်းသေးသော သူတို့၏ မျက်မှောက်၌သာ ပြုလုပ်ခြင်းငှါ လျောက်ပတ်၏၊ ငါဘုရားသည်ကား ရာဂတရားကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်အပ်ပြီးပြီ၊ ဒေါသတရားကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်အပ်ပြီးပြီ၊ မောဟတရားကိုလည်း အကြွင်းမဲ့ ပယ်အပ်ပြီးပြီ”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူပြီးလျှင် ကိုယ်တော်မြတ်၏ ကိလေသာတရား ပယ်စွန့်ထားပြီး ဖြစ်ပုံကို အာရုံပြု၍-
ယဿ ဇိတံ နာဝဇီယတိ၊
ဇိတမဿ နော ယာတိ ကောစိ လောကေ။
တံ ဗုဒ္ဓမနန္တဂေါစရံ၊
အပဒံ ကေန ပဒေန နေဿထ။
ယဿ ဇာလိနီ ဝိသတ္တိကာ၊
တဏှာ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ နေတဝေ။
တံ ဗုဒ္ဓမနန္တဂေါစရံ၊
အပဒံ ကေန ပဒေန နေဿထ။
၃၈၆
ယဿ = အကြင်မြတ်စွာဘုရားသည်။ ဇိတံ = အောင်အပ်ပြီးသော ကိလေသာကို။ နာဝဇီယတိ = တဖန် မအောင်အပ်၊ (အောင်ဖွယ်မရှိဟု ဆိုလိုသည်)။ လောကေ = လောက၌။ အဿ = ထိုမြတ်စွာဘုရားအား။ ဇိတံ = အောင်အပ်ပြီးသော ကိလေသာသည်။ ကောစိ = တစုံတခုမျှ။ နော ယာတိ = အစဉ်မလိုက်။ (အထ = ထိုသို့ဖြစ်လျက်။) အနန္တဂေါစရံ = သဗ္ဗညုတဉာဏ်အစွမ်းဖြင့် အဆုံးမရှိသော ကျက်စားရားအာရုံ ရှိတော်မူထသော။ အပဒံ = ရာဂစသော အကြောင်းမရှိထသော။ တံ ဗုဒ္ဓံ = ထိုဘုရားရှင်ကို။ ကေန ပဒေန = အဘယ်အကြောင်းဖြင့်။ နေဿထ = ဆောင်ကုန်အံ့နည်း။
ယဿ = အကြင်မြတ်စွာဘုရားအား။ ကုဟိဉ္စိ = တစုံတခုသော လောကသို့။ နေတဝေ = ဆောင်ခြင်းငှါ။ ဇာလိနီ = ရစ်ပတ်မြှေးယှက် ကွန်ရက်နှင့် တူစွာထသော။ ဝိသတ္တိကာ = အဆိပ်လျင်သောသဘော ရှိထသော။ (ဝါ) အထူးသဖြင့် ကပ်ငြိတတ်ထသော။ တဏှာ = တဏှာသည်။ နတ္ထိ = မရှိ။ (အထ = ထိုသို့ဖြစ်လျက်။) အနန္တဂေါစရံ = သဗ္ဗညုတဉာဏ်အစွမ်းဖြင့် အဆုံးမရှိသော ကျက်စားရာအာရုံ ရှိတော်မူထသော။ အပဒံ = ရာဂစသော အကြောင်းမရှိထသော။ တံ ဗုဒ္ဓံ = ထိုဘုရားရှင်ကို။ ကေန ပဒေန = အဘယ်အကြောင်းဖြင့်။ နေဿထ = ဆောင်ကုန်အံ့နည်း။ (သင်္ဂဇာဆရာတော်၏ အနက်။)
ဓမ္မပဒပါဠိတော် ဗုဒ္ဓဝဂ်လာ ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို မြွက်ဆို မိန့်ကြားတော်မူ၏။ ထိုနတ်သမီး သုံးယောက်တို့သည် “ငါတို့ဖခင်သည် အမှန်ကိုပင် ပြောဆိုပေ၏။ ဤရဟန်းကြီး ဂေါတမသည် အရဟံဂုဏ်ရှင် သုဂတဂုဏ်ရှင် ဖြစ်တော်မူရကား လောက၌ ရာဂဖြင့် ဖြားယောင်းသွေးဆောင်ရန် လွယ်ကူသူမဟုတ်” ဤသို့ အစရှိသော ချီးမွမ်းစကားကို ပြောကြားကြပြီးလျှင် ဖခင် မာရ်နတ်မင်းထံသို့ ပြန်သွားကြကုန်၏။
၃၈၇
တရားတော်ကို အရိုအသေအလေးအမြတ်ပြု၍နေရန်
အကြံတော်ဖြစ်ခြင်း
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအဇပါလ သတ္တာဟ၌ စံနေတော်မူစဉ်ပင် “သူတပါး၌ ရိုသေမှု ကျိုးနွံမှု မပြုပဲ (= ရိုသေကျိုးနွံရမည့်သူ မရှိပဲ) နေထိုင်ရခြင်းသည် ဆင်းရဲ၏၊ ငါသည် အဘယ်မည်သော ကိလေသာခပ်သိမ်း ငြိမ်းအေးပြီးသူ မကောင်းမှုကို အပပြုပြီးသူကို အရိုအသေ အလေးအမြတ်ပြု၍ ဆည်းကပ်ပြီးလျှင် နေရပါမည်နည်း”ဟု ကြံစည် စဉ်းစားတော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားအား ဆက်၍ အကြံဖြစ်ပြန်သည်မှာ “ငါသည် မပြည့်စုံ မလုံလောက်သေးသော သီလဂုဏ်, သမာဓိဂုဏ်, ပညာဂုဏ်, ဝိမုတ္တိဂုဏ်ကို ပြည့်စုံ လုံလောက်စေရန် ငါ့ထက် သီလ, သမာဓိ, ပညာ, ဝိမုတ္တိဂုဏ်အားဖြင့် သာလွန်မြင့်မြတ်သူကို ဆည်းကပ်ပြီးလျှင် နေအံ့”ဟု ကြံစည်တော်မူ၍ ကိုယ်တော်မြတ်ထက် သီလ, သမာဓိ, ပညာ, ဝိမုတ္တိဂုဏ်အားဖြင့် သာလွန်မြင့်မြတ်သူကို သဗ္ဗညုတရွှေဉာဏ်တော်ဖြင့် ဆင်ခြင် ကြည့်ရှုတော်မူသောအခါ ကိုယ်တော်မြတ်ထက် သီလဂုဏ်, သမာဓိဂုဏ်, ပညာဂုဏ်, ဝိမုတ္တိဂုဏ်အားဖြင့် သာလွန်မြင့်မြတ်သူ ဘုံသုံးပါး၌ တဦး တယောက်ကိုမျှ မတွေ့ရှိရကား “ငါသည် မိမိထိုးထွင်း၍ သိပြီးသော တရားကိုသာလျှင် အရိုအသေ အလေးအမြတ်ပြု၍ နေရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု အကြံအစည် ဖြစ်တော်မူပြန်၏။
ထိုအခါ သဟမ္ပတိ ဗြဟ္မာကြီးသည် မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်အကြံအစည်ကို သိပြီးလျှင် ဘုရားထံမှောက်သို့ တခဏခြင်း လာရောက်ချဉ်းကပ်၍ လက်ဝဲဘက်ပခုံး၌ ဗြဟ္မာတဘက်ကို လောပတ်တင်ပြီးလျှင် လက်ျာဒူးကို မြေ၌ထောက် လက်အုပ်ကို ချီမြှောက်လျက် “ဘုန်းတော်ကြီးမြတ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်တော်ဘုရား၏ ဤအကြံသည် ကြံစည်တော်မူတိုင်း မှန်ပါသည်ဘုရား၊ မြတ်စွာဘုရား.. အတိတ်ကာလ၌ ပွင့်တော်မူကြပြီးသော မြတ်စွာဘုရားတို့သည်လည်း တရားကိုသာလျှင် အရိုအသေ အလေးအမြတ်ပြု၍ နေတော်မူကြပါကုန်ပြီ၊
၃၈၈
နောက် အနာဂတ်ကာလ၌ ဖြစ်ပွင့်တော်မူကြမည့် မြတ်စွာဘုရားတို့သည်လည်း တရားကိုသာလျှင် အရိုအသေ အလေးအမြတ်ပြု၍ နေတော်မူကြပါကုန်လတ္တံ့။ ဘုန်းတော်ကြီးမြတ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား.. ယခု ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဖြစ်ပွင့်တော်မူဆဲဖြစ်သော အရှင်မြတ်ဘုရားသည်လည်း တရားကိုသာလျှင် အရိုအသေ အလေးအမြတ်ပြု၍ နေတော်မူစေချင်ပါ၏”ဟု လျှောက်ထားပြီးလျှင်-
ယေ စ အတီတာ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ယေ စ ဗုဒ္ဓါ အနာဂတာ။
ယော စေတရဟိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဗဟူနံ သောကနာသနော။
သဗ္ဗေ သဒ္ဓမ္မဂရုနော၊ ဝိဟံသု ဝိဟရန္တိ စ။
အထောပိ ဝိဟရိဿန္တိ၊ ဧသာ ဗုဒ္ဓါန ဓမ္မတာ။
တသ္မာ ဟိ အတ္တကာမေန၊ မဟတ္တမဘိကင်္ခတာ။
သဒ္ဓမ္မော ဂရုကာတဗ္ဗော၊ သရံ ဗုဒ္ဓါန သာသနံ။-
ဟူသော ဤသုံးဂါထာကို တဖန်ဆက်၍ လျှောက်ပြန်လေသည်။
သဗ္ဗေ = ခပ်သိမ်းဥဿုံ အလုံးစုံသော တေကာလိက ဘုရားရှင်တို့သည်။ သဒ္ဓမ္မဂရုနော = တရားတော်ကို အရိုအသေ အလေးအမြတ် ပြုတော်မူကြကုန်လျက်။
၃၈၉
ဝိဟံသု စ = နေလည်း နေတော်မူကြကုန်ပြီ။ ဝိဟရန္တိ စ = နေလည်း နေတော်မူကြကုန်ဆဲ။ (ဂါရဝဗဟုဝုစ်ဖြစ်သည်။) အထောပိ = ထိုမှတပါး။ ဝိဟရိဿန္တိ စ = နေလည်း နေတော်မူကြကုန်လတ္တံ့။ ဧသာ = ဤသို့ တရားကိုသာ အရိုအသေပြု၍ နေခြင်းသည်။ ဗုဒ္ဓါနံ = သဗ္ဗညု မြတ်စွာဘုရားတို့၏။ ဓမ္မတာ = ထုံးတမ်းစဉ်လာ ဓမ္မတာပေတည်း။
တသ္မာ ဟိ- တသ္မာ ဧဝ = ထို့ကြောင့်သာလျှင်။ အတ္တကာမေန = အကျိုးရကြောင်း မိမိ၏ အစီးအပွါးကောင်းကို လိုလားတောင့်တသော။ မဟတ္တံ = အကျိုးကြီးမြတ် ပူဇော်အပ်သူ၏အဖြစ်ကို။ အဘိကင်္ခတာ = တောင့်တလင့်ဆို အလိုရှိသောပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဗုဒ္ဓါနံ = မြတ်စွာဘုရားတို့၏။ သာသနံ = သုံးပါးသိက္ခာ သာသနာကို။ သရံ- သရန္တေန = အောက်မေ့သည်ဖြစ်၍။ သဒ္ဓမ္မော = သူတော်ကောင်းတို့၏ဥစ္စာ တရားရတနာကို။ ဂရုကာတဗ္ဗော = ရိုသေကပ်ဆည်း နေ့ညဉ့်မှီး၍ ကျောက်ထီးတန္တု အလေးပြုအပ်၏။
သဟမ္ပတိ ဗြဟ္မာကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားကို ဤသုံးဂါထာကို လျှောက်ဆိုပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေစွာရှိခိုး၍ လက်ျာရစ်လှည့်ပြီးလျှင် ထိုနေရာမှာပင် ကွယ်ပျောက်၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့ ရောက်လေသည်။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သဟမ္ပတိဗြဟ္မာကြီး၏ တောင်းပန် လျှောက်ထားချက်နှင့် ကိုယ်တော်မြတ်အား သင့်လျော် လျောက်ပတ်ချက်ကို ပြက်ပြက်ထင်ထင် သိမြင်တော်မူကာ ကိုယ်တော်မြတ်သိပြီးသော တရားတော်ကိုသာ အရိုအသေ အလေးအမြတ်ပြု၍ နေတော်မူလေ၏။ (နောက်အခါ သံဃာတော်တို့ (၁) ထေရ်ကြီးဝါကြီးတို့ များပြားမှု (= ရတ္တညုမဟတ္တ) (၂) သံဃာအရေအတွက် များပြားမှု (= ဝေပုလ္လမဟတ္တ) (၃) သာသနာတော် ကျယ်ပြန့်လာမှု (= ဗြဟ္မစရိယမဟတ္တ) (၄) လာဘ်လာဘ များပြားမှု (= လာဘဂ္ဂမဟတ္တ)
၃၉၀
ဤ မဟတ္တလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံလာသောအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သံဃာ၌လည်း အရိုအသေ အလေးအမြတ်မှု ပြုတော်မူသည်၊ ထို့ကြောင့်ပင် မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီက မြတ်စွာဘုရားအတွက် သင်္ကန်းလျာအစုံ လှူဒါန်းလာသောအခါ “မိထွေးတော်.. သံဃာအား လှူပါလေ၊ သံဃာအား လှူအပ်သည်ရှိသော် ဘုရားကိုရော သံဃာကိုပါ ပူဇော်အပ်သည် ဖြစ်ပေလတံ့”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူကာ သံဃာ၌ ရိုသေမှု မြတ်နိုးမှုကို အထင်အရှား ပြုတော်မူလေသည်။)
(၆) မုစလိန္ဒသတ္တာဟ
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအဇပါလ (= ဆိတ်ကျောင်း) ညောင်ပင်ရင်း၌ သီတင်းသုံးတော်မူကာ တရားတော်မြတ်ကို သုံးသပ် ဆင်ခြင်လျက် ခုနစ်ရက်ကို ကုန်လွန်စေပြီး၍ ထိုအဇပါလ ညောင်ပင်ရင်းမှ ဖဲခွါခဲ့ပြီးလျှင် မဟာဗောဓိပင်မှ အရှေ့တောင် မုစလိန္ဒာအိုင်အနီး ကျည်းပင်ရင်းသို့ ကြွသွားတော်မူပြီးလျှင် ထိုကျည်းပင်ရင်း၌ အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာကို ခံစားတော်မူကာ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး တခုတည်းသော ထက်ဝယ် (= တင်ပလ္လင်)ဖြင့် ထိုင်နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ အခါမဲ့မိုးကြီး (မိုးဥတုမရောက်မီ ရွာသောမိုးကြီး) ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ရွာဖြိုး စွေသွန်းလေသည်။ (ဤမိုးမျိုးကား စကြာမင်း ပေါ်ထွန်းသောအခါ မြတ်စွာဘုရား ပွင့်ထွန်းတော်မူသောအခါ = ဤအခါနှစ်ပါး၌သာ ရွာသွန်းလေသည်။) ထိုမိုးကြီး ရွာသွန်းလတ်သော် မုစလိန္ဒာအိုင်၏ အောက်၌ရှိသော နဂါးဘုံဗိမာန်ကို အစိုးရသည့် အလွန် တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးသော မုစလိန္ဒာနဂါးမင်းသည် “ဤအခါမဲ့မိုးကြီးသည် ငါ၏ဘုံဗိမာန်အတွင်းသို့ မြတ်စွာဘုရားသခင် ဝင်လျှင်ဝင်ခြင်းပင် ရွာသွန်းခဲ့လေပြီ၊ မြတ်စွာဘုရားအတွက် နေထိုင်ရန်ကျောင်းတော်ကို ရရှိမှ သင့်ပေမည်”ဟု ကြံစည် စဉ်းစားကာ မုစလိန္ဒာနဂါးမင်းသည် မိမိကိုယ်တိုင်က ရတနာခုနှစ်ပါးဖြင့်ပြီးသော ပြာသာဒ်ကြီးကို
၃၉၁
ဖန်ဆင်းနိုင်သော တန်ခိုးအာနုဘော်နှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်စေကာမူ “ဤသို့ တန်ခိုးဖြင့် ရတနာပြာသာဒ်ကြီး ဖန်ဆင်း၍ လှူခဲ့သော် ငါ့မှာ အကျိုးကြီးလိမ့်မည်မဟုတ်၊ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား ကိုယ်ဖြင့် ဝေယျာဝစ္စကောင်းမှု ပြုပေအံ့”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် ကြီးမားလှစွာသော ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘောကို ဖန်ဆင်း၍ မြတ်စွာဘုရားကို အချမ်း, အပူ, မှက်, ခြင်, ယင်ရဲ စသည်တို့ မထိပါး မနှိပ်စက်နိုင်စေရန် အခွေခုနစ်ထပ် ရစ်ပတ်ကာရံလျက် ဦးခေါင်းတော်ထက်၌ ပါးပျဉ်းဖြင့် ဖြန့်ကြက်အုပ်ဖုံး ဆောင်းမိုး၍ ထားလေ၏။
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် မကျဉ်းမြောင်းသော ဂန္ဓကုဋီတိုက်အတွင်း၌ သီတင်းသုံးရသကဲ့သို့ မုစလိန္ဒာနဂါးမင်း၏ အခွေခုနစ်ထပ်အတွင်းမှာ သီတင်းသုံးတော်မူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာကို ခံစားလျက် ခုနစ်ရက်ကို ကုန်လွန်စေတော်မူပြီးသောအခါ မုစလိန္ဒာနဂါးမင်းသည် အလွန်မြင့်မား မိုးသားတိမ်ရိပ်
၃၉၂
ကင်းစင်သည့် ကောင်းကင်အပြင်ကို ကြည့်ရှုသိမြင်သဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို မိမိ၏ အခွေပါးပျဉ်းတို့ဖြင့် ရစ်ပတ်ဖုံးအုပ်ထားရန် မလိုတော့ရကား နဂါးအသွင်ကို ပယ်ဖျောက်ပြီးလျှင် ရှုချင်စဖွယ် လုလင်ငယ်အသွင် ဖန်ဆင်း၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ရှေ့တော်၌ မြတ်စွာဘုရားကို လက်အုပ်ချီမိုး ရှိခိုးလျက်သာ ရပ်တည်ကာနေလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် “ဖလသမာပတ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာကို ခံစား၍ နေသောသူအား နေလေရာရာ အရပ်တိုင်းမှာပင် ချမ်းသာသုခ ဖြစ်၏”ဟူသော အကြောင်းကို ကောင်းစွာဆင်ခြင် သိမြင် ဝမ်းမြောက်တော်မူရကား ပီတိအဟုန်ကို ငုံ၍မထားနိုင်ပဲ-
သုခေါ ဝိဝေကော တုဋ္ဌဿ၊
သုတဓမ္မဿ ပဿတော။
အဗျာပဇ္ဇံ သုခံ လောကေ၊
ပါဏဘူတေသု သံယမော။
သုခါ ဝိရာဂတာ လောကေ၊
ကာမာနံ သမတိက္ကမော။
အသ္မိမာနဿ ယော ဝိနယော၊
ဧတံ ဝေ ပရမံ သုခံ။
၃၉၃
လောကေ = လောက၌။ သုခံ = ချမ်းသာလှပေ၏။ ပါဏဘူတေသု = လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါတို့၌။ သံယမော = မညှဉ်းပန်း မနှိပ်စက်လို ဗြဟ္မစိုရ် ကရုဏာတရား ပွါးများခြင်းသည်။ သုခေါ = ချမ်းသာလှပေ၏။
လောကေ = လောက၌။ ကာမာနံ = ၀တ္ထုအာရုံ ကာမဂုဏ်တို့ကို။ သမတိက္ကမော = သမုစ္ဆေဒပဟာန်ဖြင့် ပယ်လှန် လွန်မြောက်ရာဖြစ်သော။ ဝိရာဂတာ = ရာဂကင်းသူဟူ၍ အသိဉာဏ်သဒ္ဓါတို့ဖြစ်ကြောင်း ကောင်းမြတ်သော အနာဂါမိမဂ်သည်။ သုခါ = ချမ်းသာလှပေ၏။ အသ္မိမာနဿ = ငါတလူလူ မာန်မူထောင်လွှားမှုကို။ ယော ဝိနယော = အပြီးအငြိမ်း ပယ်ဖျောက်ရာ အကြင် အရဟတ္တဖိုလ်သည်။ အတ္ထိ = ရှိ၏။ ဧတံ = ဤအရဟတ္တဖိုလ်သည်။ ဝေ = စင်စစ်။ ပရမံ သုခံ = သင်္ခတတရားအလုံးတွင် အမြတ်ဆုံးသော ချမ်းသာပေတည်း။
ဤဥဒါန်းစကား (နှစ်ဂါထာ)တို့ကို မြွက်ဆို ကျူးရင့်တော်မူလေ၏။
(၇) ရာဇာယတနသတ္တာဟ
မြတ်စွာဘုရားသည် ကျည်းပင်ရင်း၌ အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာကို ခံစားတော်မူလျက် ခုနစ်ရက်လွန်မြောက် သတ္တမသတ္တာဟသို့ ရောက်သောအခါ ကျည်းပင်ရင်းမှ ဖဲခွါခဲ့ပြီးလျှင် မဟာဗောဓိပင်၏ တောင်မျက်နှာ ရာဇာယတန (= လင်းလွန်းပင်ရင်း)သို့ ကြွသွား ထိုင်နေတော်မူ၍ ထိုလင်းလွန်းပင်ရင်း၌ အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာကိုပင် ခံစားတော်မူကာ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး သီတင်းသုံး ထိုင်နေတော်မူ၏။
၃၉၄
ထိုအခါ လေးဆယ့်ကိုးရက် (= သတ္တသတ္တာဟ) ပြည့်မြောက်သော ဝါဆိုလဆန်း ၅-ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ထိုလင်းလွန်းပင်ရင်း၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားအား မျက်နှာတော်သစ်လိုသော စိတ်အကြံဖြစ်သည်ကို သိရှိ၍ သိကြားနတ်မင်းသည် ဆေးကြဇုသီးကို ဆက်ကပ်လေသည်။ ထိုကြဇုသီးကို မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုဉ်းပေးတော်မူလေသည်။ ထိုဆေးကြဇုသီးကို ဘုဉ်းပေးပြီးလျှင်ပြီးခြင်း မြတ်စွာဘုရားအား သရီရဝလဉ္ဇနကိစ္စ (= ကိုယ်လက်သုတ်သင်ခြင်းခေါ်သည့် ကျင်ကြီးကျင်ငယ် စွန့်ခြင်းကိစ္စ) ဖြစ်လေသည်။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားအား သိကြားမင်းသည်ပင် နဂါးပြည်မှာဖြစ်သော ကွမ်းရိုးဒန်ပူကို၎င်း, (မျက်နှာသစ်ရန်) အနောတတ်အိုင်ရေကို၎င်း ဆက်ကပ် လှူဒါန်းလာသည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် သိကြားမင်း ဆက်ကပ်လာသည့် ထိုကွမ်းရိုးဒန်ပူကို ဝါးတော်မူပြီးလျှင် အနောတတ်အိုင်ရေဖြင့် ခံတွင်းဆေးခြင်း, မျက်နှာတော်သစ်ခြင်း အမှုကိုပြု၍ ထိုလင်းလွန်းပင်ရင်း၌ပင် ထိုင်နေတော်မူလေ၏။
တပုဿနှင့် ဘလ္လိက (= ဘလ္လိယ) ကုန်သည်ညီနောင်တို့
ဒွေဝါစိကသရဏဂုံတည်ခြင်း
ထိုအခါ တပုဿ (နောင်တော်)နှင့် ဘလ္လိက (ညီတော်) ကုန်သည်နှစ်ယောက်တို့သည် လှည်းအစီးပေါင်း ငါးရာတို့ဖြင့် မိမိတို့နေရာ ဥက္ကလာဇနပုဒ်မှ မဇ္ဈိမဒေသသို့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရန် သွားကြကုန်သည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရား သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူရာ လင်းလွန်းပင်၏အနီး ခရီးမဖြင့် သွားကြကုန်ဆဲဖြစ်၏။ ထိုအခါ ရွှံ့ညွှန်ရေမရှိပဲ ညီညွတ်သောမြေအပြင်၌ပင် ထိုကုန်သည်ညီနောင်တို့၏ ကုန်တင်လှည်းများသည် ရွှံ့ညွှန်၌ နစ်ကျွံ၍နေသည့်ပမာ တန့်ရပ်ကာ တည်နေကြကုန်၏။ “အကြောင်း အဘယ်သို့ ရှိသနည်း”ဟု ကုန်သည်ညီနောင်တို့ ကြံစည်တိုင်ပင်၍
၃၉၅
နေကြစဉ်ပင် ထိုကုန်သည်ညီနောင်တို့၏ ရှေးဘဝက ဆွေမျိုးရင်းချာ တော်စပ်ခဲ့ဘူးသော နတ်သားသည် သစ်ပင်ခွထက်၌ ကိုယ်ထင်ရှားပြလျက် “အမောင်တို့.. မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်၍ မကြာသေးမီ သတ္တသတ္တာဟ (= လေးဆယ့်ကိုးရက်) ကာလပတ်လုံး ဆွမ်းအစာအာဟာရ သုံးဆောင်တော်မမူပဲ အရဟတ္တဖိုလ် ချမ်းသာကိုသာ ခံစားတော်မူလျက် ယခုအခါ လင်းလွန်းပင်ရင်း၌ပင် နေထိုင်သီတင်းသုံးဆဲ ရှိနေသည်၊ အမောင်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ဆွမ်းအစာအာဟာရဖြင့် မြတ်နိုးကော်ရော် ပူဇော်ကြကုန်လော့၊ ယင်းသို့ မြတ်နိုးကော်ရော် ပူဇော်ခြင်းသည် အမောင်တို့အဖို့ရာ နေ့ရှည်ရက်လျား စီးပွါးချမ်းသာ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
ထိုစကားကိုကြား၍ ကုန်သည်ညီနောင်တို့သည် အလွန် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကြကာ “ဆွမ်းချက်နေလျှင် အချိန်ကြာလိမ့်မည်”ဟု အောက်မေ့ ဆင်ခြင်ကြပြီးလျှင် မိမိတို့မှာ အသင့်ပါလာသော မုံ့ကြွက်ကျစ် (နှင့်) ပျားဆုပ်မုံ့တို့ကို ယူဆောင်ကြကာ မြတ်စွာဘုရားထံမှောက်သို့ သွားရောက်ချဉ်းကပ်၍ ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင် သင့်လျောက်ပတ်ရာ အရပ်၌ ရပ်တည်ကြ၍.. “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်တော်ဘုရားသည် အကျွန်ုပ်တို့၏ မုံ့ကြွက်ကျစ် (နှင့်) ပျားဆုပ်မုံ့တို့ကို ခံယူတော်မူပါ။ ယင်းသို့ ခံယူတော်မူခြင်းသည် အကျွန်ုပ်တို့အဖို့ရာ နေ့ရှည်ရက်လျား စီးပွါးချမ်းသာ ဖြစ်ပါလိမ့်မည်”ဟု ရိုသေစွာ လျှောက်ထားကြကုန်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် (သုဇာတာ၏ ဃနာနို့ဆွမ်းကို ခံယူသောနေ့ကပင် တောထွက်စဉ်အခါ ဃဋိကာရဗြဟ္မာကြီး ကပ်လှူသော မြေသပိတ် ကွယ်ပျောက်ခဲ့လေသောကြောင့်) “ရှေးရှေး နောင်တော် မြတ်စွာဘုရားတို့သည် လက်တော်တို့ဖြင့် အာဟာရကို အလှူမခံကြကုန်၊ ထို့ကြောင့် ငါသည် ယခု ကုန်သည်ညီနောင်တို့ လှူဒါန်းအပ်သော မုံ့ကြွက်ကျစ် (နှင့်) ပျားဆုပ်မုံ့တို့ကို အဘယ်အရာဝတ္ထုဖြင့် အလှူခံရပါမည်နည်း”ဟု
၃၉၆
ကြံစည်တော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်အကြံတော်ကို သိကြ၍ အရပ်လေးမျက်နှာတို့မှ ဓတရဋ္ဌ, ဝိရုဠှက, ဝိရူပက္ခ, ကုဝေရဟူသော စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီး လေးယောက်တို့သည် ဣန္ဒနီလာ ကျောက်ညိုသပိတ် လေးလုံးတို့ကို မြတ်စွာဘုရားအား ရိုသေစွာ ဆက်ကပ် လှူဒါန်းကြလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဣန္ဒနီလာ ကျောက်သပိတ် လေးလုံးတို့ကို အလှူမခံပဲ ပယ်မြစ်တော်မူ၏။ တဖန် နတ်မင်းကြီး လေးယောက်တို့သည် ပဲနောက်အဆင်းရှိသော (ပကတိ) ကျောက်သပိတ် လေးလုံးတို့ကို ဆက်ကပ် လှူဒါန်းကြပြန်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထို(ပကတိ) ကျောက်သပိတ် လေးလုံးတို့ကို အလှူခံတော်မူပြီးလျှင် နတ်မင်းကြီး လေးယောက်တို့ကို သနားချီးမြှောက်တော်မူသောအားဖြင့် ထိုကျောက်သပိတ် လေးလုံးတို့ကို ထပ်လျက် “သပိတ်တလုံးတည်း ဖြစ်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန် ပြုတော်မူလိုက်လျှင် ထိုသပိတ်လေးလုံးသည် အနားလေးရစ်ရှိသော သပိတ်တလုံးတည်းအဖြစ်သို့ ရောက်လေ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသပိတ်ဖြင့် ကုန်သည်ညီနောင်တို့ လှူဒါန်းအပ်သော မုံ့ကြွက်ကျစ် (နှင့်) ပျားဆုပ်မုံ့များကို အလှူခံတော်မူ၍ ဘုဉ်းပေး သုံးဆောင်တော်မူပြီးလျှင် ကုန်သည်ညီနောင်တို့နှင့် သင့်လျော် လျောက်ပတ်သော အနုမောဒနာတရားကို ဟောကြားတော်မူလေသည်။ ထိုအခါ ကုန်သည်ညီနောင် နှစ်ယောက်တို့သည် (ထိုအချိန်၌ သံဃာရတနာ မပေါ်ထွန်းသေးသောကြောင့်) မြတ်စွာဘုရားကို၎င်း, တရားတော်ကို၎င်း ကိုးကွယ်လည်းလျောင်း ပုန်းအောင်းရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ကြကုန်လျက် “ဧတေ မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ”ဟု ဘုရားနှင့် တရားတော်ကိုသာ ရည်ညွှန်း၍ နှစ်ခွန်းသာဆိုရသော ဒွေဝါစိကသရဏဂုံတည် ဥပါသကာများ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။ (ထိုသူနှစ်ဦးတို့သည်ပင် လောက၌ ပဌမဆုံး ဒွေဝါစိကသရဏဂုံတည်သူ ဥပါသကာများ ဖြစ်ကြသည်။)
၃၉၇
ထိုအခါ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်တို့အား အမြဲမပြတ် ဆည်းကပ်ကိုးကွယ် ပူဇော်ရန် ပူဇော်ဖွယ်ဝတ္ထု တခုခုကို ကရုဏာရှေ့ထား ပေးသနားတော်မူပါဘုရား”ဟု ကုန်သည်ညီနောင်တို့ လျှောက်ထားကြသဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် လက်ျာလက်တော် (= ညာလက်တော်)ဖြင့် ကိုယ်တော်မြတ်၏ ဦးခေါင်းတော်ကို သုံးသပ်၍ ဆံတော်ဓာတ်တို့ကို ကုန်သည်ညီနောင်တို့အား ချီးမြှင့် ပေးသနားတော်မူလေ၏။ ကုန်သည်ညီနောင်တို့သည် ဆံတော်ဓာတ်တို့ကို ရရှိ၍ အမြိုက်ရည်ဖြင့် သွန်းလောင်းအပ်သည့်ပမာ လွန်စွာ ဝမ်းမြောက်ကြ၍ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု ပြုကြပြီးနောက် မိမိတို့နေရာ ဥက္ကလာဇနပုဒ် ပေါက္ခရဝတီမြို့သို့ ပြန်လည် ဆိုက်ရောက်ကြလေလျှင် ဆံတော်ဓာတ်တို့ကို ရွှေကြုတ်အတွင်း ထည့်သွင်းကြ၍ စေတီတော်တည်ထား ကိုးကွယ်ကြလေကုန်၏။
ရာဇာယတနသတ္တာဟ ပြီး၏။
ဤအရာ၌ လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး ရေးသားတော်မူအပ်သော “သတ္တဌာနဘုရားရှိခိုးလင်္ကာ”ကို သဒ္ဓါတရား ပွါးစိမ့်သောငှါ ထည့်သွင်း ဖော်ပြပေအံ့။
(၁) ဘုန်းရောင်ထွန်းထိန်၊ စောမုနိန်၊ ပညိန္ဒြေ၊ ချွေရာမှန်သိ၊ ဗောဓိကြငှန်း၊ ရွှေညောင်နန်းဝယ်၊ ထူးဆန်းအံ့လောက်၊ မြေမှပေါက်သား၊ ရောင်တောက်မာရ်နှင်၊ ရွှေပလ္လင်ထက်၊ သဗ္ဗညုတ၊ ဉာဏ်ကိုရပြီး၊ သတ္တာဟရက်၊ ဖွဲ့ခွေလျက်ပင်၊ ငြိမ်သက်တင့်တယ်၊ သုံးစံပယ်သည်၊ ၊ဘုန်းကြွယ် လက်ဦးပွဲပေကို။
(၂) နှစ်ကြိမ်မြောက်ထ၊ သတ္တာဟတွင်၊ မာရပယ်လှန်၊ ပလ္လင်ပျံမှ၊ ဧသန်တူရူ၊ ရပ်တော်မူလျက်၊ ကြည်ဖြူငြိမ်းချမ်း၊
၃၉၈
ပလ္လင်နန်းကို၊ ဖြောင့်တန်းစက္ခု၊ စိမ်းစိမ်းရှုလျက်၊ သုံးလူ့ရှင်ပင်၊ ပျော်စံရွှင်သည်၊ ၊ကြည်လင် ညွတ်နူးဘွယ်ပေကို။
(၃) သုံးကြိမ်မြောက်ထ၊ သတ္တာဟတွင်၊ ဗောဓိပင်မှ၊ မြောက်ခွင်ဥတ္တရာ၊ စင်္ကြံသာ၌၊ လူးလာတုံ့ခေါက်၊ ကြွချီလျှောက်၍၊ ဘုန်းတော်ဘုရား၊ ပျော်စံစားသည်၊ ၊တရား ဆင်ခြင်လျက်ပေကို။
(၄) လေးကြိမ်မြောက်ထ၊ သတ္တာဟတွင်၊ ဗောဓိပင်နှင့်၊ ပလ္လင်ထွန်းတောက်၊ အနောက်မြောက်ဝယ်၊ အံ့လောက်ဘွယ်ရာ၊ ရတနာရိပ်ငြိမ်၊ စံရွှေအိမ်၌၊ ကြိမ်ကြိမ်ဖန်ခါ၊ ဘိဓမ္မာကို၊ မဟာဉာဏ၊ သာဂရဖြင့်၊ ဗုဒ္ဓရှင်ပင်၊ သုံးဆင်ခြင်သည်၊ ၊ရောင်ရှင် ခြောက်ဖြာညီးလို့ကို။
(၅) ငါးကြိမ်မြောက်ထ၊ သတ္တာဟတွင်၊ ဗောဓိပင်မှ၊ ရှေ့ခွင်ပြုဗ္ဗာ၊ ရပ်ဒိသာဝယ်၊ ကြီးစွာမြင့်ခေါင်၊ ဆိတ်ကျောင်းညောင်၌၊ ဘုန်းခေါင်ပရမေ၊ စမ္ပယ်နေသည်၊ ၊ရိုသေ မြတ်နိုးဘွယ်ပေကို။
(၆) ခြောက်ကြိမ်မြောက်ထ၊ သတ္တာဟတွင်၊ ပလ္လင်ရွှေညောင်၊ အရှေ့တောင်၌၊ မြရောင်လိုလို၊ ရေညိုပြည့်လျှမ်း၊ ကြာပန်းညွတ်ရုံ၊ ပန်းမျိုးစုံသည်၊ မုဉ္စလိန္ဒာ၊ အိုင်သာဖြန့်ကျင်း၊ ကျည်းပင်ရင်းဝယ်၊ သနင်းလူ့ဆွေ၊ စမ္ပယ်နေသော်၊ မိုးလေထန်ပြင်း၊ သွန်းချခြင်းကြောင့်၊ မြွေမင်းရန်ဟန့်၊ ပါးပျဉ်းဖြန့်လျက်၊ ချီးအံ့တန်ခိုး၊ ဆောင်းကာမိုးသည်၊ ၊ရှေးကျိုး သမ္ဘာတော်ကြောင့်ကို။
(၇) ခါသတ္တမ၊ သတ္တာဟတွင်၊ ဗောဓိပင်မှ၊ တောင်ပြင်လက်ျာ၊ မြေမျက်နှာဝယ်၊ ရာဇာယတန၊ မည်ရခေါ်တွင်၊ လင်းလွန်းပင်၌၊ သဗ္ဗညုဖျား၊ ပျော်စံစားသည်၊ ၊ကြီးမား ဉာဏ်တော်ဖွင့်လို့ကို။
၃၉၉
ထိုခုနစ်ပါး၊ အရပ်များကို၊ ရှေ့သွားသဒ္ဓါ၊ ကြည်ညိုစွာလျှင်၊ ဝန္ဒနာမာန၊ ဂါရဝဖြင့်၊ ဦးချညွတ်ကျိုး၊ ကျွန်ရှိခိုးသည်၊ ၊ကောင်းကျိုးခပ်သိမ်း ပြည့်စေသော်။
သတ္တဌာနဘုရားရှိခိုး ပြီး၏။
သတ္တဌာနစံနေတော်မူခဏ်း ပြီး၏။
**********