နကုလပိတု သူဌေးအကြောင်း
| ←(၉) ဇီဝကဆေးဆရာအကြောင်း | မဟာဗုဒ္ဓဝင် by (၁၀) နကုလပိတု သူဌေးအကြောင်း |
(၁) သုဇာတာသူဌေးကတော်အကြောင်း→ |
(၁၀) နကုလပိတုသူဌေးအကြောင်း
(က) သူဌေး၏ ရှေးကောင်းမှု
ဤနကုလပိတု သူဌေးအလောင်း သူတော်ကောင်းသည် ပဒုမုတ္တရမြတ်စွာ လက်ထက်တော်အခါ၌ ဟံသာဝတီ မင်းနေပြည်ဝယ် အမျိုးကောင်းသားဖြစ်လတ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားဒေသနာကို ကြားနာစဉ် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥပါသကာတယောက်ကို “ဝိဿာသက = ကိုယ်တော်မြတ်နှင့် အကျွမ်းဝင် = ရင်းနှီးသော စကားကို ပြောကြားသောအရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူသည်ကို တွေ့မြင်ရ၍ အားကျကာ အဓိကာရကောင်းမှု ကုသိုလ်ကိုပြုပြီးလျှင် ထိုရာထူး = ဌာနန္တရကို ဆုတောင်းပတ္ထနာမှု ပြုလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း ဗျာဒိတ်စကား မိန့်ကြားတော်မူခဲ့လေသည်။
(ခ) နောက်ဆုံးဘဝ နကုလပိတုသူဌေးဖြစ်ခြင်း
ထိုသူတော်ကောင်း အမျိုးကောင်းသားသည် ကမ္ဘာတသိန်းပတ်လုံး နတ်ပြည်မှ လူ့ပြည်တို့၌ ကျင်လည် ကျက်စားခဲ့၍ ဤဘုရားမြတ်စွာ ပွင့်ထွန်းတော်မူရာ ကာလဝယ် ဘဂ္ဂတိုင်း အဝင်အပါ သုသုမာရဂိရမြို့၌ သူဌေးမျိုးဝယ် လာရောက်ဖြစ်ပွါးလေသည်။
၂၃၂
(သူဌေးဇနီးမောင်နှံ နှစ်ယောက်လုံးပင် သားဖြစ်သူ “နကုလ”ကို အစွဲပြု၍ ဖခင်သူဌေးမှာ “နကုလပိတု”ဟု အမည်တွင်၍ မိခင်သူဌေးကတော်မှာ “နကုလမာတု”ဟု အမည်အသီးအသီး တွင်ကြလေသည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံအပ်လျက် ခရီးဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူလတ်သော် သုသုမာရဂိရမြို့သို့ ရောက်တော်မူ၍ ဘေသကဠာမည်သော တောအုပ်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူ၏။ ။(မြို့တည်သောအခါ မိကျောင်းမြည်သည်ကို အစွဲပြု၍ မြို့အမည်ကို သုသုမာရဂိရ-ဟု မှည့်ခေါ်ကြလေ သည်။ ဘေသကဠာမည်သော ဘီလူးမ စိုးအုပ်သည့်တော ဖြစ်သောကြောင့် တောအမည်မှာ “ဘေသကဠာ” မည်တွင်လေသည်)။
ထိုအခါ နကုလပိတုသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့သည် သုသုမာရဂိရမြို့နေ လူအပေါင်းတို့နှင့် အတူတကွ မြတ်စွာဘုရားရှင် အထံတော်သို့ လာရောက်ကြသည်ရှိသော် ရှေးဦးပဌမအကြိမ် မြင်လျှင်မြင်ခြင်း ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ဦးလုံးပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဤသူကား ငါတို့၏ သားကြီးတည်း”ဟု သားဟူသော အမှတ်သညာကို ဖြစ်စေကြ၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့၌ တုပ်ဝပ်ပြီးလျှင် “ချစ်သား.. သင်သည် ဤမျှ ကာလကြာအောင် ငါတို့မိဘများကို စွန့်ပစ်၍ အဘယ်အရပ်သို့ လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာနေသနည်း”ဟု တညီတညွတ်တည်း ပြောဆိုကြလေသည်။
(နကုလပိတု သူဌေးကြီးသည် ရှေးအခါ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရား၏ ဖခမည်းတော် ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ဖထွေး (အဖေ၏ညီ), ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ဘကြီး (အဖေ၏အစ်ကို), ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ဦးကြီး (အမေ့မောင်) ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ နကုလမာတု သူဌေးကတော်ကြီးသည်လည်း ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရား၏ မယ်တော်ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး မိထွေး (=အမေ့ညီမ = ဒေါ်လေး), ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး မိကြီး (အမေ့အမ =ဒေါ်ကြီး), ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး အရီး (=အဖေ့နှမ) ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ဤသို့ ဘဝသံသရာ ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး အချစ်မေတ္တာဓာတ်
၂၃၃
ဆက်စပ် ကိန်းဝပ်ခဲ့လေသောကြောင့် မြတ်စွာဘုရားကို မြင်ကြ, တွေ့ကြရလျှင်ပင် သား-ဟူသော အမှတ်သညာကို ပြုကြ၍ မရပ်တည်နိုင်ကြပဲ ထိုကဲ့သို့ အကျွမ်းတဝင် တရင်းတနှီး ပြောဆိုကြလေသည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့ စိတ်ကျေနပ်ခြင်းသို့ မရောက်ကြသေးသမျှ “ဖယ်ကြလော့”ဟု မိန့်ကြားတော်မမူချေ။ ထိုသူတို့ စိတ်ကျေနပ်ချိန်ကိုသာ ငံ့လင့်နေတော်မူ၏။ ထို့နောက် ထိုမိဘဟောင်း သူဌေးကြီးဇနီးမောင်နှံတို့ မိမိတို့ စိတ်အလိုအတိုင်း သတိရကြ၍ အလယ်အလတ် မဇ္ဈတ္တ ပင်ကိုယ်သဘောသို့ ရောက်ကြသောအခါမှ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့၏ အာသယဓာတ်ကို သိတော်မူကာ တရားဟောတော်မူလေသည်။ တရားဒေသနာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ နှစ်ဦးလုံးတို့ပင် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကြလေကုန်၏ = သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။
နောက်တချိန်ဝယ် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုနကုလပိတု သူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့ အသက်အရွယ် ကြီးရင့်ကြသောအခါ တဖန် သုသုမာရဂိရမြို့သို့ ကြွရောက်တော်မူလာပြန်လေသည်။ ထိုသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့သည် “မြတ်စွာဘုရား ကြွလာတော်မူပြီ”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားသိရလျှင် ဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက်ရှိခိုးကြကာ နက်ဖြန်ခါ ကောင်းမှုကုသိုလ်အလို့ငှါ ပင့်ဖိတ်ခဲ့ကြပြီး နောက်တနေ့၌ မိမိတို့အိမ်ဝယ် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာကို အထူးထူး အပြားပြား များမြတ်သည့် အရသာရှိသော ဆွမ်း, ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ပြုစုလုပ်ကျွေးကြပြီးနောက် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ ဆည်းကပ်ကြလျက် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြပြီးလျှင် နကုလပိတုသူဌေးကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်သည် ငယ်ရွယ်စဉ်ကပင် ငယ်ရွယ်သူ နကုလမာတု သူဌေးမကို ထိမ်းမြားယူဆောင်ခဲ့သည်မှစ၍ စိတ်မျှဖြင့်လည်း နကုလမာတု သူဌေးမကို လွန်၍ကျင့်မိသည်ဟု တပည့်တော် မသိစဘူးပါ၊ ကိုယ်ဖြင့်မူကား အဘယ်မှာ
၂၃၄
ဆိုဖွယ်ရာရှိပါအံ့နည်း။ မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်တို့သည် ယခုဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်လိုပါကုန်၏၊ နောင် တမလွန်ဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်လိုပါကုန်၏”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။
နကုလမာတု သူဌေးကတော်ကြီးကလည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ထိုနည်းအတူပင် “မြတ်စွာဘုရား.. နကုလပိတုသူဌေးသည် ငယ်ရွယ်စဉ်ကပင် ငယ်ရွယ်သူ တပည့်တော်မကို ထိမ်းမြား ယူဆောင်ခဲ့သည်မှစ၍ စိတ်မျှဖြင့်လည်း နကုလပိတုသူဌေးကို လွန်၍ ကျင့်မိသည်ဟု တပည့်တော်မ မသိစဘူးပါ၊ ကိုယ်ဖြင့်မူကား အဘယ်မှာ ဆိုဖွယ်ရာရှိပါအံ့နည်း။ မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်တို့သည် ယခုဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်လိုပါကုန်၏၊ နောင် တမလွန်ဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်လိုပါကုန်၏”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ ။(အံ ဋ္ဌ ၁-၌ ဤမျှသာ စကားအမြွက်မျှ ဖော်ပြသည်၊ စကားအပြည့်အစုံကို ဆက်၍ ပြဆိုပေအံ့)–
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် နကုလပိတုသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့ကို “ဒါယကာတို့.. ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ဦးသားတို့သည် ယခုဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်ကြရန်, နောင် တမလွန်ဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်ကြရန် အကယ်၍ အလိုရှိကုန်အံ့၊ နှစ်ဦးလုံးတို့သည် (၁) တူမျှသော သဒ္ဓါတရား ရှိကြကုန်ရာ၏၊ (၂) တူမျှသောသီလ ရှိကြကုန်ရာ၏၊ (၃) တူမျှသောစွန့်ကြဲမှု ရှိကြကုန်ရာ၏၊ (၄) တူမျှသော အသိဉာဏ်ပညာ ရှိကြကုန်ရာ၏။ ယင်းသို့ သဒ္ဓါ, သီလ, စာဂ, ပညာ တူမျှစွာ ရှိကြလျှင် ထိုဇနီးမောင်နှံတို့သည် ယခုဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်ကြရကုန်၏၊ နောင် တမလွန်ဘဝ၌လည်း အချင်းချင်း ရှုမြင်ကြရကုန်၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဤတရားဂါထာတို့ကိုလည်း ဆက်၍ ဟောတော်မူ၏—
(၁) ဥဘော သဒ္ဓါ ဝဒညူ စ၊
သညတာ ဓမ္မဇီဝိနော။
တေ ဟောန္တိ ဇာနိပတယော၊
အညမညံ ပိယံဝဒါ။
၂၃၅
(ဂဟပတယော = ဒါယကာတို့..)။ ဥဘော = ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ဦးတို့သည်။ သဒ္ဓါ စ = သဒ္ဓါတရားနှင့်လည်း ပြည့်စုံကုန်၏။ ဝဒညူစ = အလှူခံတို့၏ စကားအဓိပ္ပါယ်ကိုလည်း နားလည်သိရှိကုန်၏။ သညတာ စ = ကိုယ်,နှုတ်,နှလုံး သုံးပါးလုံးကိုလည်း စောင့်စည်းကြကုန်၏။ တေ ဇာနိပတယော = ထိုဇနီးမောင်နှံတို့သည်။ အညမညံ = အချင်းချင်း (=တယောက်သည် တယောက်ကို)။ ပိယံဝဒါ = ချစ်ဖွယ်စကား ပြောကြားကြကုန်လျက်။ ဓမ္မဇီဝိနော စ = တရားသဖြင့် အသက်မွေးခြင်း ရှိကြကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။
(၂) အတ္ထာသံ ပစုရာ ဟောန္တိ၊
ဖာသုကံ ဥပဇာယတိ။
အမိတ္တာ ဒုမ္မနာ ဟောန္တိ၊
ဥဘိန္နံ သမသီလိနံ။
အာသံ = ထိုဇနီးမောင်နှံတို့၏ (အဖို့ရာ)။ အတ္ထာ = အကျိုးတရားတို့သည်။ ပစုရာ = ဆဆတက်ပွါး များကုန်သည်။ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။ ဖာသုကံ = ဘေးရန်မဲ့လျှင်း ချမ်းသာစွာ နေရခြင်းသည်။ ဥပဇာယတိ = ဖြစ်၏။ သမသီလိနံ = တူမျှသောသီလ ရှိကြကုန်သော။ ဥဘိန္နံ = ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ဦးသားတို့၏ (အပေါ်၌)။ အမိတ္တာ = ရန်သူတို့သည်။ ဒုမ္မနာ = ကောင်းကျိုးတွေ ပြည့်ဖုံးသဖြင့် နှလုံးမသာ မျက်နှာမလှ မနာလိုကြ ကုန်သည်။ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။
(၃) ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊
သမသီလဗ္ဗတာ ဥဘော။
နန္ဒိနော ဒေဝလောကသ္မိံ၊
မောဒန္တိ ကာမကာမိနော။
ကာမကာမိနော = ၀တ္ထုကာမ အဝဝကို တောင့်တလင့်ဆို အလိုရှိကြကုန်လျက်။ သမသီလဗ္ဗတာ = တူမျှသော
၂၃၆
သီလအကျင့် ရှိကုန်သော။ ဥဘော = ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ဦးသားတို့သည်။ ဣဓ = ပစ္စုပ္ပန္န ဤလူ့ဘဝ၌။ ဓမ္မံ = သူတော်ကောင်းတရားကို။ စရိတွာန = ကျင့်ကြံကြိုးကုတ် အားထုတ်ကြ၍။ နန္ဒိနော = နှစ်သက်ခြင်းပီတိ ကိုယ်ဝယ်ရှိကြကုန်လျက်။ ဒေဝလောကသ္မိံ = နတ်ပြည်လောက၌။ မောဒန္တိ = နှစ်လိုအားရမ်း ဝမ်းမြောက်ကြရကုန်၏။ ။(အံ ၁၊ ၃၇၂-၃။ ပိဋကတ်တော်မြန်မာပြန် အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိတော် ပဌမအုပ် စာမျက်နှာ ၃၈၆-၇-မှ ထုတ်နုတ်ဖော်ပြသည်)။
(ဂ) ဧတဒဂ်ဘွဲ့ထူး ရရှိခြင်း
ရှေးဖော်ပြရာပါ နကုလပိတု သူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့ လျှောက်ထားအပ်သည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောကြားအပ်သော သုတ္တန်ကို ပဌမသမဇီဝီသုတ္တန်ဟူ၍ ခေါ်၏။ ထိုသုတ္တန်တရားသွားကို လေးနက်စွာ စဉ်းစားဆင်ခြင်လျှင် နကုလပိတု, နကုလမာတု သူဌေးကြီး, သူဌေးကတော်ကြီး နှစ်ဦးလုံးတို့ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်အပေါ်၌ သားအရင်းနှင့်မခြား အလွန် အကျွမ်းဝင်ရင်းနှီး အားထားခင်မင်သော စိတ်ရှိကြကြောင်း သိသာပေ၏။ ထိုသို့ အလွန် အကျွမ်းဝင်ရင်းနှီး အားထားခင်မင်သော စိတ်ရှိကြသောကြောင့်ပင် မိမိတို့စိတ်၌ ရှိသမျှကို မရှက်မကြောက် အလုံးစုံဖွင့်၍ လျှောက်ထားကြခြင်း ဖြစ်လေသည်။
ထို့ကြောင့်ပင် နောက်အဖို့၀ယ် မြတ်စွာဘုရားသည် ဇေတဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူလျက် ဥပါသကာတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ဧတဒဂ်ရာထူး = ဌာနန္တရ၌ ထားတော်မူသည်ရှိသော် ဤနကုလပိတု သူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ယောက်လုံးတို့၏ ဖော်ပြရာပါ အကျွမ်းတဝင် ခင်မင်ရင်းနှီး အားထားသော စိတ်ရှိကြလျက် လျှောက်ထား မေးမြန်းအပ်သော စကားကို အကြောင်းအဋ္ဌုပ္ပတ် ပြုတော်မူ၍ နကုလပိတုသူဌေးကြီးကို-
“ဧဧတဒဂ္ဂံ ဘိက္ခဝေ မမ သာဝကာနံ ဥပါသကာနံ ဝိဿာသကာနံ ယဒိဒံ နကုလပိတာ ဂဟပတိ = ရဟန်းတို့..
၂၃၇
(ငါဘုရားနှင့်) အကျွမ်းတဝင် ခင်မင်ရင်းနှီးသော စကားကို ပြောကြားကြသည့် ငါဘုရား၏ တပည့် = သာဝက ဥပါသကာတို့တွင် နကုလပိတု သူဌေးသည် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ပေ၏”-
ဟု ချီးကျူး မိန့်မြွက်တော်မူကာ “ဝိဿာသက = ကိုယ်တော်မြတ်နှင့် အကျွမ်းတဝင် ခင်မင်ရင်းနှီးသော စကားကို ပြောကြားသော အရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူလေ၏။
ဤကား နကုလပိတုသူဌေး အကြောင်းတည်း။
ဤတွင် *ဥပါသကစရိတပိုင်း ပြီး၏။
* ဥပါသကစရိတ = ဒါယကာတို့၏ ကျင့်စဉ်လုပ်ငန်း။