Мупытшса озырлун Коми оланінын

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Мупытшса озырлун Коми оланінын  (1924) 
by Чеусов Алексей Александрович
Гижан кад: 1924, Йӧзӧдан во: 1924. Ӧшмӧс: Коми сикт (1924-02-17)

Коми муын эмӧсь со кутшӧм донаторъяс:

Лыд. Нимыс. Кӧні эм.
1. алебастр. Помӧсдін бердын.
2. асфальт. Изьва ю кузя, лунвывладор визувтанінас кыкнанладора бердъясӧдыс Куш кӧдж Нямӧда костын, Легкым бердын, 7952,5 кв. метр × 1000 (1,750 сюрс му тӧдмалан сыв), судтаыс 2,13 метр (1 сыв). Ставас эм 327,6 миллион килограмм (20 миллион пудйӧдз, 800 миллион тувйӧдз). Укта ю кузя, Доманик ёль усянінын.
3. гижан из (аспид). Цильма ю кузя, сэсся Усинскӧйын.
4. агат. биа из сикас. Тиманын, Усинса оланінын.
5. аметист.
6. альмандин.
7. бром. Емва ю вылын, Тисьва ю вылын. Нат‘ серти.
8. гранит. биа из сикас. Тиманын, Усинса оланінын.
9. графит (карандаш из). Ляга, йӧгра юяс кузя (шуйгаладорсяньыс Ылыч ю кузя — усьӧ Печӧра юӧ), Лягадінын — 2,105 километр (750 сыв) йӧгра Ляга усянінсянь, веськыдладорсяньыс Ылыч ю кузя — 0,535 километр (250 сыв). Удж позьӧ ёна босьтчӧдны.
10. сёй, биысь повтӧм. Ыбладорын, Сыктыв вожын.
11. гипс. Помӧсдін бердын; Емва кузя, Укта ю кузя, 3,21 километр (3 верст) вылынджык Коръёль ю усянінсянь, шуйга берд кузяыс, ва бердас (ыджыд ва дырйи оз тыдав), Укта ю усянінын, веськыд берд кузяыс Изьва юлӧн 5,37 километр кузяӧдз кыссьӧ визь. Шуйга берд кузя Изьва юлӧн Сюзью усигӧн, веськыд берд кузя Сюзьюлӧн сыӧ усигӧн; Сюзью йылын, Гӧрдъёль бердын; веськыд берд кузя Сьӧдъюлӧн — усьӧ Изьваӧ шуйгаладорсяньыс — Улысвальдіёль, Вылысвальдіёль усянінъяс бердын, Посьтъю кузя, Ниаёль, Гудыръёль кузя, Вежавож кузя.
12. кӧрт, «руда». Печӧра ю; Эжва ю босьтчанінын, Гам бердын, Кажымын, Нючпасын, Нювчимын. Важ перъянінъяс Выльгорт бердын (Сыктывдінкарса); Сойва кузя, Висер ю кузя (Ыджыдвидз бердын), Оранеч ю кузя (усьӧ Печӧра юӧ, Мордін−Лопыдін бердын.
13. зарни. Печӧраын Тшугыр ю кузя, Вӧлӧковка, Пилякозъяс кузя, ичӧт Печӧра кузя, Ылыч кузя, Уна кузя, Нимтӧм ю кузя, Потштӧк кузя, Йӧгра-Ляга йывъяс кузя.
14. Известка изъяс. Укта ю кузя, Эжва кузя.
15. иод. Укта ю кузя, Укта юӧ усяна юяс кузя.
16. еджыд сёй. Ыб бердын, Сыктыв вожын.
17. из шом. Цильма, Изьва, Ыджыд сэсся Ичӧт Оранеч юяс кузя, Тшугыр, Лыч, Косьма юяс кузя, Косъя, Адзва юяс кузя (усьӧны Усса юӧ), Эжва ю кузя, Емва, Яренга юяс кузя.
18. мумия, окра. Пижма ю кузя медбур, уна кӧрта. Омӧльджык: Цильма, Изьва, Нерича юяс кузя. Этшаник вӧлі Слӧбӧдаын (1914−1916 вояс), Сыктывдінкарсянь 16,05 километр (15 верст). Гам бердысь шуӧ зэв уна Мӧскуаса профессор Рязанов. СОДТӦД: Фосфорит бӧрын, инӧ ӧтпырйӧн, оз кӧ водзджык, сэтысь кад босьтчыны перйыны.
19. ыргӧн. Цильма, Изьва, Сума, Уса, Рудянка юяс кузя (усьӧны Печӧраӧ). Цильма ю кузя ыргӧн «руда» 10,65 метрлӧн (5 сыв) сайын му пиын. (Войдӧр вӧвлі перъянін.) Косьва ю усянінын, Помӧсдінын, Мылдінын, Русиника, Косьма юяс кузя (усьӧны Цильмаӧ). Ыргӧн «руда» — бур. 2, 3,5,-10, унджык быд сё вылӧ. — Му йылысь тӧдысь Замятин ногӧн.
20. мергельяс. Укта ю кузя.
21. мрамор. Усинса оланінын.
22. нерп. Укта, Яренга кузя, Вежавожын, Кылтовын. 1368 кв. километр (12 сюрс верст) му тӧдмалана, 1310,4 килограмм (80 «пуд») 2,13 метр вылӧ (1 сыв) му чукӧрлӧн. Вакӧд сьӧктаысь: 0,88−0,92-ӧдз.
23. Сера. «Колчедан». Усса, Изьва юяс кузя, Видз−«Усть-Укта» оланін костын, Устьсюзьын, Валенсын, Айюва кузя (веськыдладорсяньыс усьӧ Изьва юӧ), Сюзью кузя (шуйгаладорсяньыс усьӧ Изьваӧ). Айюва кузя, Сюзью кузя пӧрӧ-петӧ пемыд кӧрт рудаӧ. Визин, Ыб, Ужга, Койгортъясын. Джудждасӧ, арталӧм ногсӧ — ставсӧ бура колӧ водзӧ видлавны, тӧдмавны.
24. Сердолик. Биа из сикас, Тиманын, Усинса оланінын.
25. Эзысь, свинеч рудаяс. Вӧтлысьӧны ыргӧн, зарнияс бӧрся, кӧні найӧ эмӧсь, сэн нӧ эм эзысь, «свинеч». Цильма ю кузя.
26. «Свинеч». Лукомбина гӧп бердын, Ылыч ю вылын (усьӧ Печӧраӧ), Шактым — Прилукын йӧгра ю усигӧн, кызта 0,33 метрсянь 0,66 метрӧдз (304,8−608,16 миллиметрӧдз 1−2 сывлӧн сизимӧд юкӧныс). «Галенит», шочджыка «сфалерит», Зенблатт серти рудаяс 61,1260 юкӧдыс — «свинеч».
27. Сов. Емва ю кузя, Печӧра, Изьва, Эжва юяс кузя Сереговса перъянін. Помӧсдінын. Ставсӧ выль пӧв ёна колӧ видлавны, тӧдмавны.
28. Сов глаубераса. Помӧсдінын, совъяс вӧчанінын. Колӧ бура тӧдмавны.
29. Сотчан из. Сьӧд сотчана из («доманик») Уктаын нерпкӧд, ю кузяыс ортсӧ бердъясӧдыс петӧ 13,91 (13 верст) километр кузя.
30. Тӧчила из (лэчтысян из). Соплес ю кузя, Вой кузя, Цильма, Пижма юяс кузя (усьӧны Печӧраӧ), Укта ю кузя (Печӧра юӧ жӧ усьӧ), Эжва йылын; Сыктыв кузя — Мӧсьӧрпонын (Занулльӧа-Паспӧруба костын). Руд из, сьӧд из, уна, зэв бур. Этшаник перйӧны Печӧраын. Цильма ю кузя унджык, бурджык. Мӧсьӧрпонса из видлавтӧм на. (Индылі ме Коми Кооперацияын). Войвылын Тшугырсянь, Емва, Вашка ю кузя.
31. «Топаз», тшына-руа. Биа из сикас. Тиманын, Усинса оланінын.
32. Трунда. Гӧгӧр помтӧм.
33. Фосфорит (курыд из). Сыктыв ю кузя, Визин ю кузя зэв уна. Важӧн кад перйыны. Му уджалысьяс бурдӧдчӧны висьӧмъясысь. 68,4 километр (60 верст) пасьта кузя.
34. Халцедон. Тиманын, сэсся Усинса оланінын.
35. Из крусталь.
36. Бурдӧдчан из сикас ваяс. Серегов, Усинса оланінын уна. Пымва шор.
37. Янтар. Печӧра ю усигӧн мореӧ.

Содтӧд: став йывсьыс лэдзсяс коркӧ гижӧд чукӧр, сэні унаджык лоӧ гижӧма, кыдзи, кор мый ставыс сюрӧма, мый тӧдам.

Г. П. Ӧ-пи Ӧ. — А. А. Чеусов.

Public domain
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]

This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain (or as a file it should not be migrated to the Wikimedia Commons) that excludes pre-1929 works copyrighted at home.


Данная работа, впервые изданная до 1929 года, находится в общественном достоянии по законодательству США, и может быть опубликована здесь, в мультиязычной Викитеке. Но эта работа не может быть опубликована в национальной Викитеке, которая должна подчиняться законодательству России, т. к. работы этого автора (за исключением изданных до 7 ноября 1917 года) пока не вышли в общественное достояние в России. Этот автор умер в 1940 году и был посмертно реабилитирован в 1967 году, соответственно эта работа выйдет в России в общественное достояние в 2038 году.

The author died in 1940, so this work is also in the public domain in countries and areas (outside Russia) where the copyright term is the author's life plus 80 years or less.

PD-US-1923-abroad Public domain in the United States but not in its source countries //wikisource.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%BF%D1%8B%D1%82%D1%88%D1%81%D0%B0_%D0%BE%D0%B7%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%83%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8_%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B%D0%BD