Zigans
Jenos semikna, das län obsik pavisiton fa trup ziganas. Ab, ven lotans no benokömiks ats binons semanaedo ninü länamieds obsik, binos vemo fikulik ad koedön moön onis, bi binons veriko nenlomäniks. Deutänani, Macaränani, Rusänani, igo Tsyinänani kanobs moükön me gesed onas lü lomäns onsik, ab steifüloyöd semanaedo atosi ko zigan! Ad kanön dunön osi, mutoyöv sevön lomäni onik, ab at no binon tuvovik. Sio jonäts saidik dabinons pro büoced, das rigons de Hindän (Lindän föfik); ab ifi atos binonöv nolaviko verätik, tatagitiko atos ga no nog binon saidik ad boidön lusogi somik glibanas lü Hindän. Niludiko gegetobsöv onis as gefled sa protestapanädi de reiganef Hindänik, kel i buon ad logön, das mogolons, kas kömons.
Binos vo küpädik, das lusogs glibanas et nog ai ziglibons du taledadil bäldik obsik, das nog ai no peslürfons fa sogäd vesüdänik. E ga ya binons dü tumyels plu mäl lödans Yuropa. Tävakonot se 1322 fa hifransiskan ya mänioton bosi dö nomadatribüt su Kriteän, kel emouton binön zigans. Latikumo mö tumyel lafik mens tribüta at pasienons su kontinän, in Grikän, ön nem: ‚Acingani‛, latikumo mö tumyel in Bömän, boso latikumo in Deutän, ed ün 1420 elans di ‚Deventer‛ seivons balidnaedo glibanis. Pianiko epakons okis love Yurop lölik, ed igo nisuls Britänik no päspalons de ons. Ün tims vönädikum äniludoy, das zigas älicinons de Lägüptän. Ons it äfümükons niludi at, dubä älesagons, das klädöm onsik istanon in Lägüptän, e dubä änemons okis smala-Lägüptänanis. Atos bo äkodon, das Spanyänans änemons onis elis ‚Egypcianos‛, latikumo ma sam Portugänanas elis ‚Gitanos‛, Macaränans ämalons onis as ‚Pharao nepe‛ (= pöp faraona), e Linglänans brefi daplidöls äspikons dö ‚Gypsies‛. Obs: Nedänans änemobs onis elis ‚Egyptenaren‛, ab i elis ‚Heidens‛ (= pagans), kelos äbinon plu kösömik.
Ab atos valik äbinon neverätik. Pükavans ekleilükons dini, posä ya ikludoy netaviko, das büröletans leno ilödons len jols ela ‚Nile‛. Ekanoms kludön se pük ziganas, das atans älicinons se Lindän föfik, efe se dil nolüdavesüdik. Sekü kod kinik no eblibons us, no mog pekleilükos lölöfiko. Konot dabinon, in kel pakonos, vio reg Pärsänik: ‚Bahram Gur‛ (420 pos Kr.) äbegom rege: ‚Shankal‛ de ‚Kanaudge‛ in Lindän föfik ad sedön ome elis ‚luris‛ ü lütipläkanis 10 000, ad fredükön boso lifi reigäbas omik, vio lütipläkans ämikondötons, pos kelos reg: ‚Bahram Gur‛ äxilom onis se län okik, ed äkondanom onis ad sufön glibanalifi. Niludiko magäl mödik dabinon in atos, ab näi at ba ga i bos verata dabinon, kel kanon dünön ad plänön nomadalifi ziganas. Ibä binos bo küpädik, das in Pärsän zigans panemons buamo: ‚luris‛. Vüo, das Lindän föfik ebinon licinalän ziganas pafümükos dub jenöfot, das in el ‚Punjab‛ pöpatribüt lödon, kel panemon: ‚Tsyanbgar‛, e nu no nedos, das binoy pükavan zadälik ad suemön, das rölet vemik dabinon bevü el ‚Tsyangar‛ e zigan. Ed üf binoyöv soman, olärnoy atosi dub baiäd pükans onsik.
Pük ziganas vüo leno binon plu Lindänapük rafinik. Ün gol timas at peliegükon me vöds valasotik se läns, kö älomädükons okis. Pükavan Tsyegänik: ‚Miklosich‛, kel estudom pato ziganapükis, edagetom igo kludodi ad distükön dialegis no läs 13, kels distons so mödiko de ods, das zigan se Spanyän senälon töbi ad suemön tribütakompenani okik se Macarän. Leno mutoy lecedön ziganapüki as sot midunanapüka. Labon liegi lofüdänik fomas e deklinas, e no onoloy onis nen stud leigo fefik, äsä ut, keli nedoy samo pro hebrey u sanskrit. Eluxamobs seimna gramati e vödabuki ziganapükiks, ab pedejeikobs ad seivön mödikumosi de ats demü fikul fomas. Nu nolobs te, das zigan nemon Siöri eli ‚Dewel‛ e meni eli ‚manush‛, e das, if sagon obes: ‚I bock hi kohno fedidir kerepasheri‛ sagom, das faem binon kvisinan gudikün. Utan, kel vilon seivön klänis püka ziganas, sumonös lebuki fa ‚Dr. A. F. Pott‛ dö zigans e pük onsik! Edagetobs i se on pükinoli obsik.
Netaviko zigans binons mens löliko votiks äsä obs: vesüdänans. Mans kösömo smaliks, lunediks e too nämiks, labü logs blägik, täin dofayelovik e tuts nidiko vietik okas, no binoms Yuropans, ed otos muton pasagön dö voms omsik, kels ün yun oksik suvo binofs bätodiko jöniks, ab kels ün lifayel kildegid oksik ya jonofs malis bälda. Ün nifüp vilons bo stebön seimöpo, ab ven sol givon dönu vami e dels vedons lunikums, pö atos no sufidons, e grupo tevons ini vol lardik. Ad meritön kosidi oksik voboms as smitans u nätükans cafas. Selons smalotis fa oks it pemekölis, mugiträpis, sibis e bödacekis. Binons valemo mens plödakösömiko musigäliks, kels nolons ad bepläyön musigömis valasotik, ai ma lilam, ab pladons buiküno viäli disi cün, e bepläyons täno oni so keiniko, das dagetoy dubo seni blöga in gug. Utan, kel vilon sevön, kisi musig ziganas sinifon, reidonös studoti sevädik fa ‚Liszt‛: ‚Des Bohémiens et de leur musique en Hongrie‛! Täno odagetoy magädi, das pöpil da vol gliböl ga i efölon rouli in kulivajenotem Yuropa.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1955, Nüm: 5, Pads: 17-19.