Z nejstaršych casow

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Z nejstaršych casow


Cesto huryju se hu nas w serbskem kšaju na małkich górkach wšake nopaški a gjarnyški, a we młogem namakajo se hyšći gjarstka popjeła a w tych w´elikich młogi raz teke někotare carne a hopalone kósći. Gaž na take město stupijomy, źož taki wšaki glińany rěd se namakajo, ga móžomy kuždy raz wěste byś, až tamkor jo w starodawnych casach "kjarchob" był, na kótaremž su naše stare serbske wóścy, ako hyšći wboge tatany běchu, swóje humarliki spalowali a zgromaźony popjeł ze śěłow do takich gjarnyškow sypali a pótora do zeme stajali a zakopowali. Na tych małych carnych a šerych nopaškach ńejo nic napisane, aby něchten mogł hucytaś, kak abo co tam jo se stało; pšeto pak hulicuju nam take cŕopowe huzbytki kradu a zjawńe wo śamnych, žałostnych casach, gaž naše serbske wóścy su hyšći tatany byli a su swóje humarliki spalowali a kósći a popjeł do zagŕebnišćow zachowali w takich gjarnyškach. Wóni hulicuju pśi tom našomu nětejšnemu narodu, až pśi takich zakopowańach ńejo była žedneje naźěje, žednogo spokojeńa, žednogo hochłoźeńa, žednogo humožnika daniž pomocnika. Tatańska śamnosć a pśibogojska pomrokotnosć jo tencas pokšywała serbski lud a serbski kraj.

Pśed towzynt lětami naše stare serbske wóścy nic ńewěźechu wo žywem Bogu na ńebju a jogo lubem synu, ale pśemodlachu se pśibogam ako wšykne druge ludy hokoło nich, ku kótarymž wjaseła powěsć wo Jězom Kristusu hyšći pśišła ńeběšo.

A take pśibogojstwo cyńachu wóni na górach a pśi wšakich w´elikich kameńach, kenž hyšći něto how a tam laže, a kenž w kśesćijanskich casach mě "cartowy kameń" dostachu. Tež w gółach a nasypanych groźišćach wónł swójich bogow cesćowachu. Toś te pśibogi běchu z dŕewa, z kameńa abo tež z kupra, a młoge mějachu wěcej ako jadno cłow´ecne hoblico. Pśibogi běchu dwóje, jadne dobre - běłe - a druge złe - carne. K běłym bogam se módlachu, aby jira wšykno dobre hobraźili, k carnym pak, aby nic złego na nich ńepósłali.

Serby teke swójim pśibogam wšake hopry pśinošowachu, ako płody z póla, chlěb a tykańce, a rězachu teke wótergi k jich cesći zwěŕata, ale žedńe luźi. W casu tšašnych wójnow z Nimcami jo snaź pla podzajtšnego móŕa někotare razy se stało, až su wótrubane głowy swójich winikow swójim bogam k nogam kładli.

Ze starych serbskich pśibogow su nam znate: k prědnemu Swětowit, to jo swěty dobywaŕ. To běšo nejhuššy Bog pódpołnocnych Serbow a tež drugich Słowjanow. Jogo znam´e stojašo na kupe Rujańe; to běšo z dŕewa hurězane, huglědowašo ako cłow´ek, mějašo pak štyri głowy, te glědachu do štyrich stronow cełego swěta; w jadnej ruce źaržašo w´eliku tšubału a w drugej ruce wótšy mjac. Swětowit mějašo tež swójogo kóńa, kenž běšo běłeje barwy, a kótaregož jogo rheršniki tŕebachu, gaž zwěsćowaś kśěchu. Z dalokich zemjow, tež z Pólskeje a Českeje pórachu se pobožne duše a pósolstwa na kupu Rujanu), aby tam Swětowita cesćili.

Drugi pśibog starych Serbow běšo Radogosć. Kśěchu-li na wójnu, ga jogo wó radu pšašachu a jogo wósebńe cesćachu. W měsće Rědore we Welikogrodskej stojašo jogo zname w templu. To znam´e huglědowašo take ako cłow´ek a mějašo na głow´e w´elikego ptaška z hupśestrětyma kśidłoma. Lěc su dolnołužyske Serby Radogosća cesćłli, to ńejo niźi zapisane.

Zasej drugi pśibog běšo Triglaw. Ten mějašo swójo mě wót swójich tśich głowow, z kótarymiž běšo jogo zname hupyšńone. Znate jo, až mějachu za ńogo pomorske Słowjany kšasny tempeł w nětejšem měsće Sćećińe, kejiž bu w lěśe 1125 rozłamany, ako tam kšesćijaństwo dobywašo. Tež w měsće Braniboŕe, kenž ma něto mě Brandenburg, stojašo něga zname Triglawa a snaź tež we wšakich drugich městach serbskego kraja.

Tež bogowki mějachu stare Serby. Jadna taka běšo bogowka Žywa. Wóni wěŕachu, až wóna žyw´eńe dawa a lubosć do hutšobow spłoźijo.

Stare kroniki powědaju teke hyšći wo wšakich drugich pśibogach, kótarymž su stare Słowjany słužyli; ale na wěste ńezgonijomy, kake běchu jich znam´eńa, teke nic, źo su něga stojali a źo su jich cesćowali. Ale to jo wěste, až su na husokich górach pla Budyšyna wšake pśibogi stojali a su Serby je tam cesćili. Tak ma nejhušša góra tam, na kótarejž jo něto husoki torm z kam´eńow natwaŕony hyšći něto mě Carnybog - Čornobóh, dokulaž bu tam něga tomule pśibogu hoprowano, kótaryž za jich wěru ńegluku, chórosć, smerś a wšykno złe na luźe sćelo. Tež se nam hyšći něto pokazuju w´elike kam´ene, kenž něga hołtaŕ běchu. Na drugej górje hoprowachu Běłobogu, to jo běłemu Bogoju, kenž jim gluku, strowosć a wšake žognowańe hobraźowašo.