Vatışê verêni

Akıl para ile satın alınmaz.

• • Ké pers reydî şoné Kers.
• Sora sora Kars'a gidilir.
• Samanı ateşe verdi, rüzgarın önüne geçti.
  • Adir Verda simerî ho da vere vayî.
• Ateş iyi de külü olmasa.
  • Adir veş o la vel nebo.
• Hafif akıl ağır yüktür.
  • Aklo sivil baro giran o.
• Delinin değirmeni kendi kendine çalışır.
  • Areyé gejî bi ho géreno.
• Elekle su toplanmaz.
  • Awe bi pircina néna aré kerdiş.
• Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak.
  • Awa seré serî çi qarişék çi çar giştî.
• Akıl, altın taça benzer, herkesinbaşında olmaz.
  • Akil taça zerrîn a herkes sare d’çîn a.
• Bahtı tahta değişmem.
  • Bext nêdana bi text.
• Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme
  • Bextê romî nîyo. Bextê romî çîn o. Bê tumanî bigêre, milê xo verî zalimî de çewt meke.
• Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
  • Bi destî verda, bi lingî dima gêra.
• Dünyaya danış, aklına göre yap.
  • Bi dinya bişêwire, bi aqilê xo bike.
• Sorma ile insan Tanrının evine kadar gider.
  • Bi pers merdim şino keyeyê Homayî.
• Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.
  • Bi werrekna dest nêreseno gileyê gijîkî.
• Adam gibi çalış, aslan gibi ye.
  • Bixebitye sey merdiman, biwere sey şêran.
• Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.

Bize çi qas zî dizdek a bê teke a roje vîst û yew adar a vewre eşta vila dare, şand nêmend hemtî.. veyvek serê estore de ya kes nêzaneno nêsibê kamî ya

• Dıșarıdan yardım umanın vay haline.

Çimî teberde yê, wel se ba

• Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.

Çila koran rê def keran rê bêfeyde yê

• Arkadaşına kazdığın kuyu bir gün kendın duşersın.

Çala ke merdim hewalê xo rê bikeno rojêk bi xo keweno

• Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.

Çimê bergirewtoxan yê berakerdoxan de yê

• Yaralı yarasını bilir.

Dirbetin bi dirbeta xo zaneno

• Arkadaşın yarası, kaya yarası gibidir.

Dirbeta hawalî şeqaleyî zinarî

• • Mangaya ma bi gay a, bela nîya geda ya.'
• Sidik ilacına gitti kabız oldu.

Şi dermanê mîze gî rê esîrî

• Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.

Wa awir ba çi mehel zîyena wa bizîya

• Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.

Wa vîştirayê rojêk biba mangaya se roj meba

• Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.

Wa zera mi zere ba wa tewrê kirwasê mûy mi bo

• İyi at olsun da varsın nalı olmasın.

Wa estore pêşeng ba wa bê nal ba

• Muradımız olsun da, ister taştan olsun.

Wa miradê ma bibo wa kera ra bo

• Yüz acısın, karın ağrımasın.

Wa rî bidejo zer medeja

• Bir günlük aslan ol, bir yıllık tilki olma.

Wa şêrê rojêk bo, wa lûya serê mebo

• Korku, akrep gibidir.
  • Ters, zê dimişkil o.
• Utanma olmasaydı şeytanlık kanatlanırdı.
  • Şarmî nibên se pêl nîyên şetuney a.
• Evrenin sahibi siyah ile beyazdır.
  • Wûhar eywun sîya sipî.
• Arkadaşınla ye, gez ama onunla ortaklık yapma.
  • Hewalon a bigêr, bur la wertaxî mekire.
• Kadın isterse; erkeğini vezir yapar, istemese rezil eder.
  • Cinîya ke biwaz; merde xo kena vezîr, nêwaz kena rezil.
• Kurt, sisli günü kollar.
  • Cinavir, rueja mijin paven.
• Çocuklar ağlayarak büyür.
  • Kij pê bermi ben pîl.
• Gül için dört dikeni göğsüne atmaya katlanır.
  • Kê hatîr gula, çar teli kena pistun xwi.
• Beceriksiz kadın çıkrık, beceriksiz rençber ise orak değiştirir.
  • Cinîya hirab reşta bedilnena, mişag hirab se vaşturî bedilnen.
• Evlilik dar ayakabı gibidir.
  • Zevaj sol teng o.
  • Semêd yow palûnê herîya, howt bacûnaxûn xwi eşt awk..."Mintiqa: Az, Cewlîg.
• At adımına göre değil süvarîsine göre koşar.
  • Astor bi goreye gama ho ne, bi goreye espare ho remena.
• Bülbülü altın kafese koymuşlar. Demiş: “Ah vatan, ah vatan!”
  • Bilbil kerd kefesa zerîn yi hunc vatên: “Ah vaten, vah vaten!”
  • Şahîdê luye, boça luye ya.
• Okumak avlamaktır, yazmak kayıttır.
  • Vendiş seyd o, nuştiş keyd o.
• Doğru duvar yıkılmaz.
  • Diyes raşt ne şîyen ve.
• Sırt, yiğit olana verilir.
  • Paşt diyena merdim cumerd.
• Ev alma komşu al
  • Kîye megir cîrûn bigîr.
• Durgun su kokar.
  • Ava vinertî bûy duna.
• Köpek ölürse kurta bayram olur.
• Kutik bimiro vergan re roşan beno.
• Nevret ve sevgi dilden cıkınca vücut bulur.
  • Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî.
• Eke kutik merdiman ho bigêro, apê ho verg, halê ho luy hesibneno.
• Elin çocukları büyür akıl alır, bizimkiler ise büyür deli ve yaramaz olur.
  • Tûtanê şar pîl beni akil gen , ena ma pîl beni gej û har benî.
• Bahçene komşun ağacını ekerse komşunun çocukları bahçeni sahiplenir.
  • Eke dara ho cîrane ho rê da ronayiş; kijê ey dar rê zî bahçe rê zî vayîr vecyene.
• Baca tüten evde huzur vardır.

• Merdim pîr beno, zerrî pîr nêbena.
• İyi komşu akşam yemeğini bir tabak fazla yapar.
  • Cîrano baş, şamîya ho tebahêk zede keno.
• Yük eşeğin yanına gitmez, eşek yükün yanına gider.
  • Bar nişin vere her, her şin vere bari.

• • Dişmenê bavan, nébeno dostê lawan.
• Su bulanmadan durulmaz.
  • Heta leyl [lêl] mebo, zelal nêbena.
• Büyüklerimiz her zaman güzel konuşur.
  • E veinan ma her tim/her veht hoyl heber dayene.
• Yüklü eşek yedi kez sudan geçer yüksüz bir kere dahi girmez.
  • Her bi bar hevt ray awk ra vîyereno la bê bar yew ray nêvîyereno.

thumb|right|200px|Gözyaşlarından akıl al.

• Gözyaşlarından akıl al.
  • Hesirê çiman ra aqil bigire.
• İyi bir kadın, kızını seversen yetişir.
  • Eke heskerdiş bibo keynekî rindê de resenî cînîyan.
• 7 Martta melekler geldi (indi) baharı bağırdılar söylediler.
  • Hevt adarî de melegî ameyê var vatê û qêrayê, visarî.
• Günü gelmeden tavuk yumurtasını kırmaz.
  • Heta ke roje denêbîyo, kerg hakê xo nêşiknena.
• Büyüklerimiz bir şey diyorsa bir şey biliyorda diyordur.
  • Ê verînan ma eke çî ke vanê, zanenê ke vanê.
• Çokça gözyaşı soruna yol açar.
  • Çimê hesirinî zaf, rayerê xeripnayan akerdêne.
• Kimseye iyi deme. Kötü çıkar, mahcup olursun.
  • Keseki rê mevac rındo, ar vıcêno ke xod şıkêno.
• Akıl para ile satın alınmaz.
  • Akıl ebe perura neroşûno.

thumb|right|200px|Araba devrilince yol gösterici çoğalır.

• Araba devrilince yol gösterici [kılavuz] çoğalır.^{6 Eylül 2010}
  • Areba bı kelebay rar nevitay zeydini.
• At, tayını tanır.
  • Astor mayine xo şılasneno.
• Sessiz akan sudan kork.
  • Ave ki bi veng sona cıra biterse.
• Süreklilik göstererek akan su kir tutmaz.
  • Ava ke şonaye lıim ni tepşena.
• Akan su akacağı kulvarı da aşındırır.
  • Ava ke şına, sopa ho zi roternena.
• Köpek et yemeye alışmışsa kuru ekmek yemez.
  • Kutik bumusa gostî Nan vuşk nêvena.
• Kapta [Sürahide] kalan su zamanla normal su tadını yitirir.
• Eşek ne bilir yonca yemesini.
  • Her çı zano venca buro.
• Zalim zulümle yola gelir.
  • Zalım ebe zulım'a yeno rae.
• Ağır taş yerinden oynatılamaz.
  • Siya grane hurenda xo ra nê luvena.
• Kucağında olsun, varsın çuvalın üstü olsun.
  • Va vırar de bo va serê xırar de bo.
• Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.
  • Leyrekê mari bê zıyêr nê beno.
• Sabah güneşinde faydalanmazsan akşam güneşinin faydası yoktur.
  • Eka tîja ser sivayî ra feyde nêgirevt, tîja shanî ra feyde chîn o.
• Aç kuşa yılan su verir.
  • Mîrchika têshan rê mar zî avo ano.
• Köpeğin kuyruğunu kalıba sokmuşlar, bin yıl sonra çıkarmışlar yine köpek kuyruğuymuş.
  • Dımê kutik eştto kalıb, hazar serre kalıbra vetto, eyne dımê kutika
• Nalbantlar atları nallarken dere kenarında kaplumbağalar da ayaklarını kaldırırmış.
  • Nalbendon astori nalnen kesoniz ver deridi penci hu kerdin berz.
• Babanın dostu lafları, oğlunun miras.
  • Dosté pi u kali, laceki ré miraso
• Eşeğin ölümü köpeğe düğün olur.
  • Merdena here kutiki ré bena veyvi.
• Fırsat her zaman ele düşmez.
  • Firsend her tim dest nékuno.
• İnsan haberi gündüz söylemeli, yoksa karanlığa (akşama) kalır.
  • Mordemo ke hebé roj çila fisté ta, sandé tari de maneno.
• Köpek köpeğin ayağına basmaz.
  • Kutik payna linga kutiki nékano.
• Kimisi az sahip çıkmış, azlıktan da kendini alıkoymuş.
  • Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye xo kerdo.

[[Dosya:Piles of Salt Salar de Uyuni Bolivia Luca Galuzzi 2006 a.jpg|thumb|right|200px|İnsan laf olur, içi laf olmaz.]]

• İnsan laf olur, içi laf olmaz.
  • İnsan kal beno, zerri kal nébena.
• Kadının elinde nesil varsa, o kadın güzeldir.
  • Deste cineke ra xesil est zi, a cinek rinda.
• Yalancı insanın, gözünden yalancı olduğu belli olur.
  • Merdimo zureker chimanê ho ra belîyo.
• Altın dışkının içinde olsa da yine altındır.
  • Zerd mîyon gî de bo zî hîna zerd o.
• Eşeğin arpası pişmez.
  • Ceve herî nepesheno.
• Köpek ölürse kurda bayram olur.
  • Kutik bimiro vergan re roşan beno.
• Çoban köpeği ölürse kurt bayram yapar.
  • Kutikê şivanî bimiro vergi roşan kenê.
• Aslanın elinden kılıcı düşmez.
  • Deste şêrî ra şûr nêkeveno.
• Yalancı kuyruğundan korkar.
  • Zûrker dima xo ra terseno.
• Zor kapıya gelmese, çalışma ve doğru ortaya çıkmaz.
  • Eke zorîye nîna ber meşuxulne raştîye nêvejyena meydan.
• Doğru el karnın üzerindedir.
  • Desto raşt sêr pîze ya vo.
• Eşeği suyun üzerine susuz götürür susuz getirir.
  • Herî têşan beno ser ave û têşan ano..
• Anlık nefis insanı hapis deliğine götürür.
  • Yo anlığ nefs çey bon kulike hefs.
• Az yemek ye ömrün uzun olur, çok yemek yersen ömrün kısa olur.
  • Tike verdin veno omir to derk beno, zaf verdin vena omir ti tikik menenno.
  • Devlemendî hesabê peran zafî nê peran taynîn pers kenê
  • Eke şivane kavire bivero, zura ey verg verdo beno.
• Yılanın Yavrusu zehirsiz olmaz.
  • Maro hurdik bijahr nebeno.
• Sevgi ve nefret dilden çıkınca vücut bulur.
  • Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî.
• Köpek akraba [ata] ararsa amcasını kurt, dayısını tilki sayar.
  • Eke kutik merdiman ho bigêro, apê ho verg, halê ho luy hesibneno.
• Birinin yanlış yaptığını biliyorsan da söyleme.
  • Çire çevt kerda to zana hena nêva mekke.
  • Alim ho vira keno, qeleme ho vira nékena.

thumb|right|200px|Yetim kız susuz düz ovaya benzer.

• Yetim kız susuz düz ovaya benzer.
  • Keyneka bê bavke, dêşta bê avk.
  • Dosté pi u kali, laceki ré miraso.
  • Adir vatene ra, fek névéseno.
  • Senik vacé, zaf gos serné.
  • Mordemo ke deyn ra terseno, gereke çeveré girs ra mékero.
  • Teneko tal veng veceno.
  • Mordemo cefa neanita, qedré sefa nezano.
  • Comerd vané mali ra kené, egit vané cani ra kené.
  • Kutiké teveri, hesaré çeyi nébeno.
  • Vesan vano: "Mird nében", Mird vano:"Vesan nében."
  • Sergovendi veyvé ra, domani kayira aciz nébené.
  • Daré çixa derg bena biboki, ca ra néresena asmen.
  • Cavo ke koyi çine bi, tum xo ko vineno.
  • Kilito zernén her çeveri keno ya (ra)
  • Mangaya ke hebe zengila vindi nébena.
  • Seré koyi ra mij kemi nébeno.
  • Hebe torbé tali asroré néna péguretene.
  • Merdené ré çaré çino.
  • Merdena here kutiki ré bena veyvi.
  • Firsend her tim dest nékuno.
  • Kıymete hortiné, demé kalbiyayeni de eno zanitené.
  • Vaceke asmen de veyve esto, ceni nerdugan nane ro.
  • Mordemo ke hebe roj çila fisté ta, sande tari de maneno.
  • Kamci roje sand nebiyo.
  • Her rindeké qusuré de xo esto.
  • Paléyo xirab verva sandi zeredejan céno.
  • Kutik payna linga kutiki nédano.
  • Xebera xirabé rev bena vila.
  • Qantire ra pers biyé: " Piyé to kam o ", Vato: " Xalé mi astor o.
  • Kes nekuno mezela kesi.
  • Koçe berani berani re bar niye.
  • Ju yo ke heqira néterseno, cira biterse.
  • Mordem ke si meymantiya cinaviri (vergi), gereke kutiké xo, xo de bero.
  • Leylegé ki teyr say kena, amnani ena zimistani sona.
  • Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye ho kerdo.
  • Kari ra méterse va kar to ra biterso.
  • İnsan kal beno, zerri kal nébena.
  • Cînî baxceyé camérdî ya.
  • İnsan viran vindeno, vesan névindeno.
  • Homa çew şaş mek û erd ra kaş mek!.Mintiqa: Cewlîg
  • Vitevatê cînêke nê yê vitevatê camêrdîmin merdim kişeno.Mintıka Darahenî/Kawar
  • Çocukların karınları söz doludur ama dilleri dönmez.
• Zera gedeyan dekerdeya la ziwanê înan nêgêreno.
  • Erkek bir kaynaksa kadın bir havuzdur, havuz çatlaksa kaynaktan gelen su birikmez.
• Camêrd çime yo cînêke dole ya, eke dole şikite ba awe tede nêdebena.
  • Uzun dil sahibinin başına ağaçkakandır.
• Ziwano derg darkotekê serê wayerê xo yo.

Çımey

Zazaca atasözleri