Vög Volapüka, Yelod 23id, Nüm 3 (Mäzul 2013)

O Volapükaflens Valöpo!

Adel binon del solöfik. Benoglidob ai delis solöfik, bi binons äs flen fredik, kel pakon solami züo; bai väl obsik kanobs votükön volädi obsik ud ini ledom jönik, ud ini fanäböp.

Lif söton pamafön fa tik e dunots, no fa tim. Lif söton binön kleilik, nitedik, fredik. If vitobs menis, kels züons obis jü no kompenön ko dols ä blesirs onas, perobs mödikumo, ka kanobs fomälön. If lenükobs vafis koldik okiäla, täno mojedobs mödikis fredis gretikün lifa.

Do spel obas pro menef binon gretik, ye bäldikölo, dasuemobs ai plu, das pösods ti aliks, ün tim presenik, bejäfons ai nemödikumo dinis, kels ägivons obes blesiri gretik; sekü atos, pösods somik binons pöfiks, ifi bankakal onas binon fulik.

Din veütikün tefü lif binon: blebön yunik. Men, kel sevon ad dakipön ladi cilik e spiriti yunik otuvon vegi benoseka äsi freda. Blebön ai studan, ai fulü nuläl e lifafred - ekö klän okdaglofa! Sosus perobs yunöfi veratik obsik, ekö tim ven mems vetikons plu ka spels.

Vöds at no binons vöds obik. Binons vöds sapana. Ledigidobsös onis!

Valikosi Gudikün Oles ed Olikanes

sedom

Ralph

LÄLID IN STUNALÄN (fa hiel Lewis Carroll)

KAPIT JÖLID — KRÖKIDÖP KÖRADAIMA (4)

“Plidol-li Köradaimi?” äsagon Kat nelaodiko.

“Lölöfiko no,” ägespikof Lälid, “binof so vemo - “ Ab ebo anu küpof Köradaimi, kel binof nilo pödü of, e kel dalilof valikosi, keli sagoy; seko äfövof: “ – skilik; sekü atos, nek votanas olabon mögodi pülikün ad gaenön pledi.”

Köradaim äsmililof, ed emogolof.

“Kine spikol-li?” äsagom Körareg, kel änilikom lü Lälid, e kel älogedom lü kap Kata go nuläliko.

“Ekö flen oba - Kat se grafän ela “Cheshire,” äsagof Lälid, “Dälorös obe ad jonodön oni Ore.”

“Fümiko no lobülob lülogedi ona,” äsagom Körareg; “Dalon ye kidön nami oba, if plidon.”

“Buob ad no dunön osi,” eküpeton Kat.

“No binolöd mäpüdik,” äsagom Körareg, “e no lülogetolöd obi soiko!” Ägolom poi Lälid äsä äspikom.

“Kat dalon lülogön lü reg,” äsagof Lälid. “Ereidob osi seimo in buk, ab liedo eglömob tiädi buka.”

Dido, mutoy moükön oni,” äsagom Körareg go fümäliko, ed älüvokom lü Köradaim, kel äbeigolof: “O löfäb! vilob, das,

moükol kati at!”

Ad moükön nedasumovi alik, gretik u smalik, Köradaim sagof, nen igo zülogedön: “Säcöpoyöd kapi onik!”

“Osukob boyadi ob it!” äsagom reg ledesiriko, ed ämospidom.

Lälid äcedof, das öbinon tikamagoti gudik ad kontrolön progedi pleda, bi äkanof lilön vögi Köradaima fago, kel äluvokädon zuniko. Ya ilielof ofi, kel icödetof pledanis kil ad pasäkapön, bi iseletons turnis okas; i proged pleda lölöfiko no äpliton eli Lälid, bi ädareigon us kofud sovemik, das neai äsevof, va äbinon turn oka, u no. Seko emogolof ad sukön lüstridi oka.

Ab lüstrid ofik äjäfon me feit ta lüstrid votik. Atos äjinos pöti legudik pro Lälid ad krökidaflapön bali onas me lüstrid votik; fikul teik äbinon, das flamen ofa igolon lü flan votik gada, kö Lälid äkanof logön oni, kel esteifülon, nekaniko, ad flitön ini bim.

Ab ven ifanof flameni, ed igeblinof oni lü krökidöp, feit ifinükon, e lüstrids bofik äbinons selogädo: “ab jenöfo lindifos obe,” äcedof Lälid, “bi bobots valik id emogolons de flan at krökidöpa.” Sekü atos, äjoikof flameni dis brad oka, sodas no äkanon skeapön dönu, ed ägolof ad fövön spikoti ko flen oka.

Gekömölo lü Kat se grafän ‘Cheshire,’ Lälid äsüpädof ad tuvön menamödoti saidiko gretiki zü on, e disput gretik äjenon bevü boyad, Körareg e Köradaim. Alikan äspikon otüpo; retans äseilons, ed ädredälikons ai plu.

Sosus Lälid äpubof, kilans valik elebegons ofi ad büadön tefü din at.

(Fin kapita jölid opubon in gased mula okömöl)

STÖBS (Dil Balid) (fa Frank Roger)

Jiel Jessica töbo äkanof kredön utosi, kelosi älogof. Nafäd-li? Funs, kobü lüflotots alsotik-li seatöls valöpo su melajol? Kis diabö äjenon-li? Dü timüls anik älogetof naudo lü magods skänik in völaskrin oka büä äkanof sludön, kisi ödunof. Täno äsumof telefonömi, ed ävälof numi ela ScreenWise : Remanadünot.

Sufädiko ädalilof reklamakedi ko spet, das seimüpo öfägof ad remön telefonayumi jerikum nen reklams. No älogedof dü timül skrini, kel jino ämijäfidon. Älogetof plao da fenät, bi äbuükof ai sili gedik e reini nefinik bu jeikots neplänovik, kels änaudükons melajoli vütropik.

Sosus telefonot fino pigeton fa remana-dünot, äsagof peskänölo: “Pelob moni gudik pro leboned obik ela ScreenWise, e jonoy ebo anu dinis mu leglumälikis alsotikis: nafädi, funis valöpo su melajol, dinis vero naudodikis. No kanob sufälön osi. Spelob, das suemols säkädi at, e das okanols nätükön atosi onu.”

Vög cinik ägespikon: “Sevedobs säkädi fa maibreikans pekodöli. Eplöpons ad nüdranön ini sit olik.”

“Maibreikans-li?”

“Plöp levemik prodotema obsik völaskrinas jiniko elübäton maibreikanis, kels tuvons blesiri gretik ad nüdranön ini sits no pejelöls e ad sedön usio patädis nedesirabik.

“E kisi kanobs-li dunön in tef at?”

“If dalabol ün tim presenik lebonedi balugik, gudikünos binon ad getön pluamoti, kel keninükon stöbi ta maibreikans e viruds. Binon jerikum, ab omoükon säkädis fa ol pemäniotölis. Fino ocedol, das fräd somik völadom in tef at. Vemo mobob, das lebonedol pluamoti Otuvol patis mödikum tefü leboneds ä suäms alsotik pö resodapad obsik.”

Dü brefüp Jessica ävätälof välis mögik, ab älailogof in skrin oka, das funs ai mödikums päblinons fa vefs sui melajol; seko älebonedof pluamoti saidiko nejeriki latikumo dü soar.

(Fin konota sökon ün mul okömöl)

PÜKS ALSOTIK NEKÖSÖMIK (fa Brian R. Bishop)

Arden R. Smith, Kadäman Soga Bevünetik Volapüka, ma gased Sperantapükik ‘Literatura Foiro’ (43;259, tobula yela 2012, pads 241-249), penom kapiti in buk ‘From Elvish to Klingon’ fa Michael Adams, O.U.P., 2011. Nunon, das Arden binom skilik tefü püks ela J.R.R. Tolkien, e das bepenom pükis mödik da pasetatims.

Primom dub püks nämädanetas (a.s. Grikän e Romän). Mäniotom pükis filosopik (a.s. fa Francis Lodowyck, George Dalgarno, Bijop John Wilkins): tumyela degvelid, tumyela degjöl laboms netapükis (a.s. Fransapüki, Deutapüki e Linglapüki). pemiedükölis fa netapüks votik. Äpubons desinapüks (a.s. ‘Volapük’ [pads 6], ‘Sperantapük’ [pads 7] ed ‘Ido’ [pads 2] äsi netapüks pebalugüköls (a.s. Latino sine flexione fa Giuseppe Peano se latin, Basic English fa C.K. Ogden se linlapük, e Wede fa Adalbert Baumann se Deutapük, e Saxon English).

In spod ko Arden enunom obi sökölosi: Tiäd kapita binon ‘Confounding Babel: International Auxiliary Languages” (Vanüköl eli ‘Babel’ : Yufapüks Bevünetik).

Kapit binädon se dils zül, sevabo:

• Nüdug;
• ‘International languages: from natural to artificial’ (Püks bevünetik, de natiks lü mekaviks);
• ‘A priori languages’ (Püks di ‘a priori’) [Lodowyck, Urquhart*, Dalgarno, Wilkins, Sudre (Solrésol]
• ‘A mixed IAL: Volapük (Yufapük bevünetik pemigöl: Volapük)
• ‘An ‘a posteriori ‘ IAL: Esperanto’ ((Yufapük bevünetik di ‘a posteriori’ : Sperantapük);
• ‘Offspring of Esperanto’ (Sperantapüka licinans) [Ido, Occidental, Novial]
• Simplified natural languages’ (Püks natik pebalugüköl) [Latino sine flexione, Interlingua, Basic English, Wede];
• ‘Languages for part of the world’ (Püks pro dil vola) [püks fa hiel Elias Molee: el Saxon English, e ret);
• Conclusion (Kludod).

(* Urquhart äbinom bal heroedanas in konot fa Drummond).

Äpenob ele Arden, das vipoböv, das läükom dinis votik tefü at, a.s. no mäniotom pükis konedas, a.s. ‘Utopia’ fa Thomas More e ‘Nicolai Klimii iter subterraneum’ (täv distalik ela Nicolas Klim) fa Ludvig Holberg, u gebami latina nutimik.

Gidiko ägepenom, das püks konedas äbinons plödü züot kapita, e zuo, das no ikanom penön dö yufapüks valik, bi lunot kapita seväro miedükon atosi.

HAIKUDS TEL PRO LÖFÄBS (fa Philippe Combot)

O löfäb oba,	Prulof jilöfäb,
Lifi oba okipob	Logod binon glumülik,
In namil ola.	Bi löfof obi.

Haikud binon poedot brefik sümädü liänafom Yapänanik: binädon me liäns kil, silabas lul, vel e lul, kel steifülon ad notodön tikamagotis dibik gebü vöds nemödik.

"VOLAPOP!" ZELON YUBIDI DEGLULYELIK!

Ven resodapads obik äpubons ün yel 1998, Volapük vemo nemödikum ädabinon in bevüresod. No äkanob büosagön dinis somik äs Vükiped e grup aela "Yahoo!"

Too, do adelo kanoy logön resodapadis Volapükik mödikum, sperimänt lienetik obik blebon din balatik, nen sümädots.

Ba ünü yels deglul okömöl olaboy väli vidikum resodapadas Volapükik.

Arden R. Smith

Resodamastan ela "VOLAPOP! Pads kuliva pöpedik pro Volapükans"

CÖD DÖ PROIB

No kredolös, das proib buka fa ol gideto badika pacedöla osefükon cili olik ta flun reideda rübüköl!

De proib näm nonik, nämükam nonik süikon. Nämiks ta fluns miotöl de flenädans, reklams, reided, spikots... te hipul ut, te jipul ut binons, kels sekü sogäl, in kel padugälons, peblunons ko tadunanäm ninälik ko rafin cöda, senäla e vila, kel fägükons onis ad sevediko lasumön u deimön ninälao dinis.

Pro ons, kosikam ko lukomun e bap no binon bätod u miotükam, ab sevedikam.

* * * * *

Men, kel labon fomäli legudik,

Fölom ga lifi, suämü nejerik!

SAGODS FA HIEL OSCAR WILDE

Konven binon soalikos, keli kuliv obsik kanon givön obes.

Jenotem ola binon ut, kel binol. Binon mod soalik, dub kel sötoy pacödön.

Dü timäd go nejönik e prüdik, lekans prünons, no de lif, ab de od.

Binos ai fopik ad konsälön, ab lofam konsäla gudik binon deidovik.

Klänäds jimatanas votanas binons lüxüods vesüdik lifa nulädik. Nemuiko, pösods lä klub, kels labons lifayelis saidik ad sevön difikosi, sagons osi obe. Ab man nonik sötom klänädön bosi jimatane lönik. Ai tuvof verati. Voms labofs ladälöf stunabik tefü dinäds somik. Tuvofs valikosi, plä kleilikos.

Fümob, das if lödoböv su länäd dü muls mäl, vedoböv so nekulivik, das nek demonöv obi igo bosilo.

Binos e lenejönik, e lenofik ad komandön späliäli pöfanes. Sümos ad konsälön faemäbanes ad fidön nemödikumo.

Dial no binon zesüdo veratik bi ek deadon pro ot.

Lif binon lokam lekana, ed u sojafädon bisarikosi fa pänan u skulturan pefomälöli, u jenöfükon drimi nejenöfik.

Keinans valik labons kaladi badik. Binos klän tiräda onsik.

Dabinon gud mödikum demü stup, ka fomäloy. Tefü ob, stunidob vemo stupi. Binos sot kesenäla, cedob.

Mens valik binons mosts. Kodü atos, zesüdos, das pafidons gudiko. Kvisinan gudik jafon stunidotis in tef at.

No dabinons mimalalogeds seimik.

(Tradutods fa hiel Ian Niles)