Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czerniaków
| ←Czerniaki | Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom I Czerniaków |
Czerniakowizna→ |
[ 818 ]Czerniaków, wś nad Wisłą, z lew. brzegu, pow. warszawski, gm. Mokotów, par. Wilanów. Leży o 6 w. na płd. od Warszawy, w nizinie nadwiślańskiej, posiada dwa jeziora: jedno mające 20 mórg obszaru i 16 do 20 st. głębokości; drugie 4 morgi i 4 do 10 stóp głębokości. Oba zostają w podziemnej komunikacyi z Wisłą, jak tego dowodzi równoczesne wznoszenie się i opadanie wody. Cz. posiada kościół murowany, szkołę początkową, staranne gospodarstwo rolne i piękne bydło. W 1827 roku było tu 38 dm. i 500 mk.; obecnie ludność wzrasta szybko, ponieważ Cz. staje się poniekąd przedmieściem Warszawy. Cz. dawniej był siedzibą rodu Czerniakowskich h. Łada. Z tych Hińcza sprzedał Cz. w r. 1502 Mikołajowi Milanowskiemu. W krótce właścicielem Cz. zostaje Jędrzej z Zalesia Nałęcz Górski, mąż znakomity i wielce zasłużony, który tutaj osiadłszy, swego żywota dokonał w r. 1628. Ponieważ nie zostawił następcy, więc majątek przeszedł na wnuków po kądzieli, skutkiem czego odstąpiony został na rzecz skarbu i przyłączony do dóbr ujazdowskich, stanowiących osobny klucz pod Warszawą. W roku 1683 za szczególne zasługi dobra te darowane zostały Stanisławowi Herakliuszowi Lubomirskiemu, marszałkowi wielkiemu. Nowy dziedzic, uczony i nadzwyczaj pobożny, postanowił wznieść tutaj kościół i klasztor dla oo. bernardynów. I w r. 1691 założył kamień węgielny, a w trzy lata dzieło swoje ukończył. Otrzymawszy w czasie bytności w Rzymie, od Innocentego XI, kości św. Bonifacego męczennika, takowe w roku 1694 z wielką uroczystością sprowadził do Cz. i w tutejszym kościele pod wielkim ołtarzem umieścił. Od tego czasu odbywają się tu odpusty w dzień tego świętego, t. j. 14 Maja; a warszawianie, łącząc modlitwę z przechadzką, przez cały prawie miesiąc odwiedzają tutejszy kościół. Później Cz. wziął August II w dożywotnią dzierżawę,—i w tym czasie rozmaite tu odbywały się uroczystości i zabawy z wielkim przepychem i okazałością; tak np. był tu urządzony teatr włoski, koncerta i iluminacya z 20,000 lamp złożona. Lecz ze śmiercią tego króla wszystko się skończyło, a Cz. znów przeszedł do familii Lubomirskich, lecz żaden już z członków tej rodziny tu nie zamieszkiwał. W spadku familijnym dostała się ta wieś do Potockich, a od nich nabył hr. Wiktor Ossoliński, po śmierci którego w roku 1860 przeszła na własność jedynej jego córki Wandy, małżonki Tomasza Potockiego. Kazimierz Brodziński, który tu na odpuście poznał swą dozgonną przyjaciółkę, miejsce to ośpiewał w swoich poezyach. Kościół wystawiony w stylu toskańskim, posiada kilka pięknych obrazów, z daru znakomitych osób. Jest tu także obraz dość charakterystyczny w swoim rodzaju, z właściwemi podpisami, przedstawiający taniec śmierci. Wiernie opisał go miejscowy administrator ks. Solarski, który po przeniesieniu ztąd oo. bernardynów, zarządzał tutejszym kościołem. Dziełko napisane przez niego nosi tytuł: „Pamiątka z odpustu na św. Bonifacego w Czerniakowie pod Warszawą.“ Mieszkańcy Cz. prawie wszyscy dobrze się mają, dzięki blizkości Warszawy, gdzie wszystkie produkta jak najwcześniej dostarczając, za dobre pieniądze sprzedają. Por. opis i rysunki Cz. „Kłosy“ t. XVII, str. 237 i „Pamiątka z Cz.“ przez Jana Warmińskiego. Warszawa 1861 r. Dobra Cz., składające się z fol. Cz., tudzież wsi Cz. i Siekierki, zostały nabyte w drodze spadku w r. 1866 przez Wandę hr. Potocką, za rs. 150,000. Rozl. wynosi m. 844, a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 255, łąk m. 334, pastwiska m. 84, wody m. 42, las m. 39, nieużytki i place m. 90. Budyn. mur. 5, drew. 28; gospodarstwo dwupolowe. Wieś Cz. ma osad 45, gruntu m. 630; wieś Siekierki osad 18, gruntu m. 162. A. Pal. i Del. Kal.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|