Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czausy
[ 776 ]Czausy, miasto powiatowe w gub. mohilewskiej, 4167 mk., 777 wiorst od Petersburga a 48 od miasta gubernialnego odległe, nad rz. Basią, blisko jej ujścia do Proni, na dosyć znacznej wyniosłości, poprzeżynanej z płn. i płd. głębokiemi jarami od wód deszczowych. Miało wspaniały kościół a przy nim klasztor i nowicyat karmelitów fundacyi Podbipięty Mikołaja 1653. Należało do ekonomii mohilewskiej i miało przywilej na prawo magdeburskie, nadane przez Władysława IV. Nad rz. Basią Czarniecki z garstką wojska oblegał okopane ogromne siły Dołhorukiego. Mieszkańców 4929. Zarząd gminy wiejskiej liczącej dusz 2017.
Pow. czausowski zajmuje przestrzeni 50 m., kw. właść. 2168 w. kw., graniczy z horeckim, mścisławskim czerykowskim i mohilewskim. Z rzek główne Pronia i wpadająca do niej pod Czausami Basia. Grunta po większej części piaszczyste, usiane kamieniami, tylko mały wschodni zakątek na pograniczu mścisławskiem w okolicach Rasny ma grunta żyzne i urodzajne. Powierzchnia wzgórkowata. Nad Pronią napotykają się prześliczne i kosztowne lasy sosnowe, znacznie jednak już przetrzebione. Nad tąż Pronią nadzwyczaj obfite piękne łąki; rolnictwo nędzne i zaniedbane. Większe posiadłości ciągle się rozdrabniają i wychodzą z rąk dawnej magnateryi. Zaścianków szlacheckich dużo, zwłaszcza dokoła Rasny i Radomla. Handel jak w gub. całej w ręku żydów, którzy prócz Czaus osiedleni są w następnych miasteczkach powiatu tego: Raśnie, Drybinie, Sucharach i Czerniawce. Przemysł fabryczny nie egzystuje tu wcale. Żadne ważniejsze drogi komunikacyjne nie przechodzą przez powiat. Wśród ludu wiejskiego panuje nędza większa niż w innych powiatach gub. z nieodłączną od niej dzikością i ciemnotą. Mieszkańców w powiecie 50500, katolików 3000. Fel. S.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|