Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Brańsk
| ←Bransdorf | Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom I Brańsk |
Brańszczyk→ |
[ 353 ]Brańsk, ros. Briansk, miasto nadetatowe w pow. bielskim, gub. grodzieńskiej, na stokach prawego brzegu rz. Nurca, u jej zbiegu z Bronką, przy b. trakcie handlowym z Grannego do Bielska, o 22 w. od Bielska, o 130 w. od Grodna, był niegdyś miastem powiatowem województwa podlaskiego. Miał 1 stycznia 1878 r., 3733 mk. t. j. 1851 męz., 1882 kob.; co da religii 1524 izr., 1109 katol., 1089 prawosław., 11 ewangelików. W B. mieści się zarząd policyjny czterech gmin powiatu; jest tu garbarnia, fabryka wyrobów lnianych, młyn. Handel prowadzi się tylko drobny. Parafialny kościół katol. pod wezw. Wniebowzięcia N. P. M., kosztem parafian 1862 wymurowany. Parafia katol. B. dek. bielskiego liczy 4419 wiernych. B. jest jednem z najstarszych miast gubernii, należał do książąt ruskich i miał zamek książęcy na sztucznej górze przy ujściu Bronki do Nurca. Nasyp dotąd istnieje. Jak wszystkie grody podlaskie tak i B. był wielokrotnie niszczony przez wojny, ostatecznie podczas wojny północnej w. XVII i odtąd też zupełnie upadł. Kto założył B. niewiadomo; wiadomo tylko, że 1241, po zniszczeniu przez Mongołów, zawładnął nim Erdźwiłł, krewny Mendoga. R. 1493 Aleksander w. ks. lit. nadał miastu prawo magdeburskie. Postanowieniem sejmu lubelskiego 1569 B. otrzymał sądy ziemskie, przeniesione potem 1768 r. do Bielska, oraz sądy grodzkie dla powiatów brańskiego i suraskiego. Z całej ziemi bielskiej szlachta zbierała się w B. dla wyboru posłów. Wojny szwedzkie za Jana Kazimierza zadały silny cios pomyślności tego miasta. Handlowe jego znaczenie pierwotne wtedy zupełnie upadło. W drugiej połowie XVIII w. B. miał 175 dm., starostwo brańskie płaciło 3145 złp. kwarty a wójtostwo 1612 zlp. Po rozbiorze kraju B. był miastem powiatowem do r. 1807 a po utworzeniu obwodu białostockiego zamieniony na nadetatowe. R. 1860 należało do miasta 4695 morg. ziemi. Domów było 260, z tego 254 drewnianych, a mk. tylko 1845. Pomiędzy mieszkańcami było 1857 r. 49% katol., 39% izr., 12% prawosł.; dziś (ob. wyżej) stosunek ten bardzo się zmienił a ludność od lat 20-tu więcej niż podwoiła się (Jul. Bartoszewicz w artykule o Biskupstwach, pomieszczonym w Encykl. Orgelbranda, mówi o biskupstwie brańskiem; nie znajdujemy atoli w dziełach geograficznych śladu owego biskupiego Brańska). F. S.
Brańsk, m. pow. gub. orłowskiej, ma 16346 mk., 934 wiorst od Petersburga a 125 od Orła odległe. Bank, st. p. i st. dr. żel. orłowsko-witebskiej, o 235 w. od Smoleńska.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|