Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Aa
[ 19 ]Aa, nazwa wielu rzek, rzeczek i strumieni, zwłaszcza w krajach germańskich (od staroniem. aha — woda). Na połud.-wschodniem porzeczu Baltyku wiele rzek nosi to nazwisko, choć główne tylko w książkach, bo w ustach ludów okolicznych przechowały się dawne nazwy łotewskie, estońskie, litewskie i i.
1. Aa, zwana po łotewsku Wielką rzeką, Leela-upe, mylnie czasami Leela-aa, lub Lentla-aa, Lentla-upe (ztąd u W. Pola: Lentawa), rzeka przymorska między Niemnem a Dźwiną, powstaje z połączenia Niemunia i Muszy po Bowskiem. Od Bowska płynie na Mitawę w kierunku półn. zach. a od Szloku w stronę wschodnią skręca i tu dopiero przybiera nazwę Bolder-Aa lub Buller-Aa, po łotew. Leelas-Upas-Griiwe; pod Szlokiem bowiem wązkie pasmo piaszczystej mierzei Bulder czy Bolder tamuje jej drogę do morza. Dawniej Aa prawdopodobnie tutaj uchodziła do Baltyku. Od Szloku Aa płynie jeszcze mil 5 i pod Warmkrugiem dwa jej ramiona bo Baltyku uchodzą, przerwami w r. 1757 wymytemi; trzecie ramię w tem miejscu oddziela się i upłynąwszy 8 w. (około miejscwości Bolderaa) wpada powyżej Dyamentu do Dźwiny. Niektórzy goegrafowie tylko to ostatnie ramię Bolder-Aa nazywają. Bieg Aa jest płaski, płytki, wylewy znaczne; od Bowska do ujścia 110 w. dług. Pod Mitawą 60 sąż. szer., pod Szlokiem 170, i przy ujściu 400. Tratwy chodzą już po Muszy i Niemuniu, inne statki mniejsze po Aa, dopiero od Mitawy. System rz. Aa, zwanej też kurlandzką albo kurońską Aa, po niemiecku w gub. lifl. Grosse-Bäche, jest dosyć rozległy i sięga dość daleko wgłąb Żmujdzi. Główne jej dopływy, oprócz Muszy i Nieminia, są: Szweta (Schwedt), Platonia (Platone), Wirczówka (Wuerzau), Sessawa (Sessau), Szwiteń (Schwitte), Islic (Islitz), Sussei, Ekawa (Ekau), Garroza (garrose), Plana, Auca, Berza, Wirszupa (Wersz-upe); ta ostatnia wpada do ramienia Dysmentowego Aa. Niegdyś cała rz. Aa nazywała się Musza, po niem. Muhs.
2. Aa, liflancka, inaczej Treider-Aa, po staro-estońsku Torejda, po łotew. Gauja, Jauga, Gaju-upe, dawniej Goiwa, ob. Gauja.
3. Aa, (Heiligen), Swięta Aa, po łotew. Szwent-upe, ob. Święta.
4. Aa (Lawen-), Ławen A. lub Ławena, ob. Ławena.
5. Rz. Muszę w dalnym biegu zowią też niekiedy Aa. (Bienenstamm, Pol, Siemienow, Stuckenberg). F. S.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|